Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θεσπίσει ως ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή συγκέντρωσης των νιτρικών στο πόσιμο νερό τα 50mg/lt.
Το όριο αυτό έχει και η χώρα μας, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ υπάρχουν χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν θεσπίσει ακόμα αυστηρότερα όρια.
Αλλά και στις ΗΠΑ το όριο είναι πολύ χαμηλότερο, μόλις 10mg/lt.
Στις περισσότερες πόλεις -χωριά της χώρας μας που η ύδρευση γίνεται από γεωτρήσεις κυρίως οι τιμές των νιτρικών είναι εκτός ορίων .
Οι υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών οφείλονται σε λιπάσματα, απορρίμματα και ζωικά ή ανθρώπινα απόβλητα. Υπάρχουν ακόμη και στον αέρα, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με αποτέλεσμα να παρασύρονται από τη βροχή ή να αποτίθενται στο έδαφος.
Nιτρικά ( NO3 ).
Αποτελούν τμήμα του κύκλου του αζώτου στη φύση, επομένως υπάρχουν στα φυσικά νερά, αλλά η συγκέντρωση νιτρικών είναι συνήθως χαμηλή. Οι υψηλές συγκεντρώσεις οφείλονται σε λιπάσματα, απορρίμματα και ζωικά ή ανθρώπινα απόβλητα. Υπάρχουν ακόμη και στον αέρα, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με αποτέλεσμα να παρασύρονται από τη βροχή ή να αποτίθενται στο έδαφος.
Σε αερόβιες συνθήκες τα νιτρικά διεισδύουν στον υδροφόρο ορίζοντα.
Ενώ τα ίδια τα νιτρικά είναι αβλαβή για τον ανθρώπινο οργανισμό ο κίνδυνος δημιουργείται από την αναγωγή τους στο στομάχι σε νιτρώδη.
Τα νιτρώδη δεσμεύουν και οξειδώνουν την αιμογλοβίνη στο αίμα με αποτέλεσμα το σχηματισμό της μεθαιμογλοβίνης. Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην μείωση της πρόσληψης και μεταφοράς οξυγόνου στα κύτταρα και έχει ως συνέπεια τη μεθαιμογλοβιναιμία σοβαρή ασθένεια που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
Η κύρια κλινική εκδήλωση της πάθησης είναι η κυάνωση και παρατηρείται ιδιαίτερα σε βρέφη ηλικίας μέχρι έξι μηνών (σύνδρομο κυανών βρεφών).
Επίσης τα νιτρώδη μπορούν να οδηγήσουν σε καρκινογένεση στον άνθρωπο (η μέχρι τώρα βεβαιωμένη διαπίστωση αφορά πολλά είδη ζώων). Η πάθηση προκαλείται από την αντίδραση στο στομάχι των νιτρωδών ιόντων με αμίνες και το σχηματισμό των νιτροζαμινών.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θεσπίσει από το 1984 μια ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή συγκέντρωσης των νιτρικών στο πόσιμο νερό και είναι στα 50 mg/l και την επιβεβαίωσε το 1997 με τα νεότερα στοιχεία που προκύψαν.
Τα νιτρικά άλατα του πόσιμου νερού μπορεί να προκαλούν αύξηση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης στις γυναίκες.
Το επίπεδο των νιτρικών αλάτων που επιτρέπεται να περιέχει το πόσιμο νερό στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10mg/l (10 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο).
Σύμφωνα με τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης το επίπεδο αυτό δεν είναι ασφαλές και πιθανόν να προκαλεί στις γυναίκες αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Τα νιτρικά άλατα όταν εισέλθουν στο στομάχι υφίστανται χημικές μεταβολές με αποτέλεσμα περίπου το 20% της συνολικής ποσότητας να μετατρέπεται σε νιτρώδη άλατα τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να μεταβληθούν σε μια κατηγορία από τις ισχυρότερες καρκινογόνες ουσίες που είναι γνωστές, τις νιτροζαμίνες.
Στην έρευνα που έγινε στην Iowa των ΗΠΑ, άρχισε το 1986 και συμμετείχαν 22.000 γυναίκες ηλικίας από 55 έως 69 ετών. Το 75% των γυναικών αυτών χρησιμοποιούσαν το νερό που τους παρείχε το δημοτικό δίκτυο παροχής πόσιμου νερού και οι πλείστες έπιναν το νερό αυτό για περισσότερο από 20 χρόνια.
Στη μελέτη συγκρίθηκαν οι γυναίκες που για περίοδο 10 ετών, στο πόσιμο νερό τους είχαν περισσότερο από 2,46 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο σε νιτρικά άλατα με αυτές που το νερό τους είχε λιγότερο από 0,36 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο.
Τα ευρήματα και τα δεδομένα που επισημαίνουν οι ερευνητές στην έρευνα αυτή είναι:
Οι γυναίκες που έπιναν στο πόσιμο νερό τους ψηλότερες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων είχαν 3 φορές περισσότερη πιθανότητα να παρουσιάσουν καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε σύγκριση με αυτές που είχαν χαμηλότερα επίπεδα του τοξικού παράγοντα
Διαπιστώθηκε επίσης μια μικρή αύξηση του κινδύνου και για τον καρκίνο της ωοθήκης ενώ για τον καρκίνο της μήτρας και του ορθού (χοντρό έντερο) ο κίνδυνος ήταν μικρότερος
Δεν βρέθηκε οποιαδήποτε σχέση μεταξύ των συγκεντρώσεων νιτρικών αλάτων στο πόσιμο νερό και κινδύνου για άλλους καρκίνους όπως λευχαιμία, καρκίνο του μαστού, του νεφρού του πνεύμονα και άλλους.
Ο κίνδυνος για καρκίνο της ουροδόχου κύστης αυξανόταν αναλογικά με την αύξηση της συγκέντρωσης των νιτρικών αλάτων μέσα στο πόσιμο νερό
Το συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι το επίπεδο των νιτρικών αλάτων μέσα στο πόσιμο νερό, που συστήνεται από την Διεύθυνση Προστασίας του Περιβάλλοντος (Environmental Protection Agency, EPA) των ΗΠΑ, και που είναι μέχρι 10 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο, μπορεί να είναι πολύ ψηλό και να θέτει με αυτό τον τρόπο σε αυξημένο κίνδυνο τις γυναίκες για καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Τα δεδομένα αυτά πρέπει να ανησυχήσουν και τις αρμόδιες αρχές και άλλων χωρών οι οποίες πρέπει να διερευνήσουν στις δικές τους περιπτώσεις για την κατάσταση που επικρατεί και τη συχνότητα ορισμένων καρκίνων όπως αυτών της ουροδόχου κύστης και να λάβουν μετά από εμπεριστατωμένες μελέτες τα κατάλληλα μέτρα.
Πολικός 2017
