Ας ξεκινήσουμε από την αρχή, για όσους χρειάζονται υπενθύμιση: η ανθρωπότητα πάντα λάτρευε την πρόοδο — αλλά συνήθως με κόστος σε αθώες ζωές. Στον 19ο αιώνα, οι άνθρωποι εμπιστεύονταν αιθέρα, πειραματικούς ορούς και πρώιμα αντιβιοτικά, χωρίς να γνωρίζουν τις συνέπειες. Οι ασθενείς έγιναν πειραματόζωα, οι γιατροί δοκίμαζαν “λύσεις” που σήμερα θα φάνταζαν απίστευτα επικίνδυνες — και όμως, τότε η επιστήμη είχε κύρος και λάμψη.
Σήμερα, η CRISPR και τα mRNA εμβόλια εμφανίζονται με λευκές, λαμπερές ποδιές και high-tech εργαστήρια. Το περιτύλιγμα είναι πιο καθαρό, οι υποσχέσεις πιο λαμπερές — αλλά το παιχνίδι παραμένει ίδιο: οι άνθρωποι συνεχίζουν να γίνονται πειραματόζωα, μόνο που τώρα η λέξη “πειραματόζωο” αντικαθίσταται από τον όρο “υποκείμενο με πλήρη ενημέρωση”, που συνήθως σημαίνει μια τυπική δήλωση συναίνεσης χωρίς κατανόηση της πλήρους αβεβαιότητας.
Η CRISPR υπόσχεται να διορθώσει το DNA και να εξαφανίσει γενετικά ελαττώματα. Μαύρη ειρωνεία: ένα μικρό λάθος μπορεί να προκαλέσει μεγάλες διαγραφές DNA ή ανεπιθύμητες μεταλλάξεις, με πιθανές επιπτώσεις στον καρκίνο ή σε μηχανισμούς επιδιόρθωσης κυττάρων. Οι επιστήμονες μιλούν για “off-target effects” σαν να ήταν τυπογραφικά λάθη, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για βόμβες που μπορούν να ενεργοποιηθούν χρόνια μετά, αόρατες και ανεξέλεγκτες.
Τα mRNA εμβόλια, η μεγαλύτερη εφαρμογή γενετικής μηχανικής στον άνθρωπο μέχρι σήμερα, απέδειξαν πόσο αβέβαιη μπορεί να είναι η “επιστημονική βεβαιότητα”. Φλεγμονές καρδιάς, θρομβώσεις, αυτοάνοσες αντιδράσεις , καρκίνοι και ξαφνικιτιδες — όλα καταγράφονται, αλλά η αφήγηση επιμένει στη σωτηρία, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα πείραμα σε εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πλήρη γνώση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με ένα twist: τα εργαστήρια είναι πιο καθαρά, οι λευκές ποδιές πιο λαμπερές, οι υποσχέσεις πιο πειστικές. Η ουσία όμως παραμένει ίδια: η ανθρώπινη ζωή γίνεται το πειραματικό πεδίο για εξερεύνηση τεχνολογιών που δεν έχουν δοκιμαστεί πλήρως. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, οι παρενέργειες μπορεί να εμφανιστούν χρόνια μετά και συχνά να παραμείνουν αόρατες στο κοινό.
Η μόνη πραγματική διαφορά ανάμεσα στο παρελθόν και στο σήμερα είναι η “καθαριότητα” και η αισθητική. Τα λάθη που τότε εμφανίζονταν ως θάνατοι ή σοβαρές βλάβες τώρα εμφανίζονται ως μυοκαρδίτιδες, αυτοάνοσες αντιδράσεις, ξαφνικιτιδες και γρήγορα εξελισσόμενοι καρκίνοι συνήθως σε νέους ανθρώπους, επειδή το ανοσοποιητικό των μεγαλύτερων ηλικιών είναι ήδη κουρασμένο και αργό στις ανταποκρίσεις,ή επιπλέον άγνωστες γενετικές επιπτώσεις που θα εμφανιστούν αργότερα και συχνά στις επόμενες γενεές. Οι λευκές ποδιές, τα high-tech εργαστήρια και η επιστημονική ορολογία δεν αλλάζουν την ουσία: η ανθρώπινη ζωή εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για πειραματισμό.
Η επιστήμη εξελίσσεται, αλλά η ιστορία επαναλαμβάνεται: η πρόοδος και η “σωτηρία” παραμένουν στο διαφημιστικό φυλλάδιο, ενώ οι πραγματικές συνέπειες μπορεί να εμφανιστούν μόνο χρόνια μετά. Η CRISPR και τα mRNA εμβόλια είναι η σύγχρονη εκδοχή των πειραμάτων του παρελθόντος — πιο γυαλισμένη, πιο λαμπερή, αλλά εξίσου επικίνδυνη και αβέβαιη.
Επίλογος
Κι ενώ οι άνθρωποι γίνονται πειραματικά δείγματα, η φαρμακοβιομηχανία πανηγυρίζει. Τα εργαστήρια και οι λευκές ποδιές μπορεί να φαίνονται αθώα, αλλά πίσω από αυτά κρύβεται το αμύθητο κέρδος. Κάθε νέα γενετική “καινοτομία” μεταφράζεται σε δισεκατομμύρια δολάρια, με ελάχιστες ευθύνες για τις πιθανές παρενέργειες. Η πρόοδος δεν είναι απλώς επιστημονική — είναι οικονομική. Και η μαγεία της επιστήμης χρησιμοποιείται για να πουλήσει το όνειρο της σωτηρίας σε εκατομμύρια, ενώ στην ουσία τροφοδοτείται η βιομηχανία που επενδύει στο πείραμα με ανθρώπινη ύλη.
⸻
Βιβλιογραφία
• Ethical concerns of genome editing, off‑target effects, κληρονομικότητα. (genome.gov)
• Μακροχρόνια ασφάλεια CRISPR σε ποντίκια, μεγάλα διαγράμματα DNA. (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov)
• Υψηλή συχνότητα DNA ζημιάς από CRISPR. (gmwatch.org)
• Καρδιακές ανεπιθύμητες ενέργειες mRNA: μυοκαρδίτιδα, θρόμβωση. (emedi.gr)
• Επαναξιολόγηση οφέλους-κινδύνου mRNA‑1273 σε νεαρούς άνδρες. (arxiv.org)
• Μακροχρόνιες ανησυχίες παρατεταμένης έκφρασης πρωτεΐνης Spike. (hellenicdefence.net)
