Θα μιλήσουμε σήμερα για ένα συστατικό του ελαιολάδου και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο, και βέβαια τη σχέση τους.
Για την ελαιοκανθάλη του ελαιολάδου, ένα σπάνιο μικροσυστατικό, που το συναντάμε σε υψηλές τιμές, σε ελάχιστα ελαιόλαδα.
Θα μιλήσουμε και για τον ανθρώπινο εγκέφαλο και ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι του, που χρησιμεύει ως ασπίδα προστασίας του και ονομάζεται αιματοεγκεφαλικός φραγμός.
Να υπενθυμίσω ότι η κατανόησή μας για τον εγκέφαλο, ο οποίος αποτελεί αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό και ευαίσθητο όργανο στο ανθρώπινο σώμα, εξακολουθεί να μην είναι πλήρης.
Ας δούμε, με απλά λόγια, τι είναι ο φραγμός...
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός (αγγλικά Blood–Brain Barrier BBB) είναι κυτταρικός φραγμός που περιορίζει την είσοδο ουσιών στον εγκέφαλο. Παρεμβάλλεται μεταξύ του αίματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος, και είναι ένα σημαντικό προστατευτικό στοιχείο του εγκεφάλου.
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός δρα πολύ αποτελεσματικά στην προστασία του εγκεφάλου από πολλές βακτηριακές λοιμώξεις και νευροτοξίνες, όμως γίνεται πιο διαπερατός κατά την διάρκεια φλεγμονής.
Προσέξτε αυτό το σημείο...
Συνήθως επιτρέπει την είσοδο μόνο μέσω των μικρών κενών του σε μικρά μόρια, τα ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΑ μόρια και ορισμένα αέρια (οξυγόνο κλπ) να περάσουν ελεύθερα μέσω του τριχοειδούς τοιχώματος στον εγκεφαλικό ιστό. Μερικά μεγαλύτερα μόρια, όπως η γλυκόζη, μπορούν να εισέλθουν μέσω πρωτεϊνών μεταφοράς, οι οποίες δρουν σαν ειδικές πόρτες που ανοίγουν μόνο για συγκεκριμένα μόρια.
Τι σημαίνει αυτό...
Ο σκοπός του φράγματος αυτού είναι η προστασία από κυκλοφορούσες ΤΟΞΙΝΕΣ ή ΠΑΘΟΓΟΝΑ που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εγκεφαλικές λοιμώξεις, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν στα ζωτικά θρεπτικά συστατικά να φτάσουν στον εγκέφαλο.
Μια άλλη λειτουργία του είναι να βοηθήσει στη διατήρηση σχετικά σταθερών επιπέδων ορμονών, θρεπτικών ουσιών και νερού στον εγκέφαλο, καθώς οι διακυμάνσεις θα μπορούσαν να διαταράξουν το λεπτά συντονισμένο περιβάλλον.
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός είναι ένας τέλειος στρατιώτης - φύλακας για τον εγκέφαλο μας. Χρησιμεύει επίσης για να διατηρεί το περιβάλλον του διάμεσου υγρού, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή λειτουργικότητα των νευρώνων.
Οι τοξίνες, τα παθογόνα ή τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος μπορούν να εισέλθουν στον εγκέφαλο, προκαλώντας έμφραξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Σε απόκριση, τα κύτταρα απελευθερώνουν σχετικές κυτοκίνες, οι οποίες είναι ουσίες που εκκρίνονται μετά από φλεγμονή ή δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό διαταράσσει τους νευρώνες και τους προκαλεί εκφυλισμό, οδηγώντας σε ανάπτυξη νευρολογικών ασθενειών.
Και τι συμβαίνει αν δυσλειτουργεί ο φραγμός ??
Πολλές μελέτες έχουν δείξει τη σχέση μεταξύ της διάσπασης του αιματοεγκεφαλικού φραγμού και νευρολογικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, του εγκεφαλικού επεισοδίου, της επιληψίας, της νόσου του Αλτσχάιμερ και της νόσου του Πάρκινσον.
Αλλά τι σχέση έχει όμως με το ελαιόλαδο ??
Και τι σχέση έχει με την Ελαιοκανθάλη του ελαιολάδου, που βρίσκουμε σε υψηλά ποσοστά σε ορισμένα ελαιόλαδα ??
Η απάντηση...
Πριν από λίγο ανέφερα ότι ο φραγμός αυτός επιτρέπει ή αν θέλετε αναγνωρίζει ορισμένες ουσίες ως φιλικές και τις αφήνει να περνούν στον εγκέφαλο. Μεταξύ αυτών είναι και οι ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ουσίες (όπως τα μικρά μόρια λιπαρών οξέων).
Μάλιστα...
Λιποδιαλυτές ουσίες και μόρια λιπαρών οξέων...
Είμαστε σίγουροι για αυτό ?
Ας δούμε τι λέει η σύγχρονη επιστήμη....
Τον Ιανουάριο του 2021 δημοσιεύτηκε μια νέα μελέτη με τίτλο «Spontaneous In Vitro and In Vivo Interaction of Oleocanthal with Glycine in Biological Fluids: Novel Pharmacokinetic Markers».
(Ελληνικά: Αυθόρμητη in vitro και in vivo αλληλεπίδραση της ελαιοκανθάλης με γλυκίνη σε βιολογικά υγρά: Νέοι φαρμακοκινητικοί δείκτες).
Δημοσιεύτηκε στο ACS Pharmacology & Translational Science στις 5 Ιανουαρίου 2021 (ACS Pharmacol. Transl. Sci. 2021, 4, 1, 179–192).
Η συγκεκριμένη δημοσίευση έγινε από τους επιστήμονες Lucy I. Darakjian, Aimilia Rigakou, Andrew Brannen, Mohammed H. Qusa, Niki Tasiakou, Panagiotis Diamantakos, Miranda N. Reed, Peter Panizzi, Melissa D. Boersma, Eleni Melliou, Khalid A. El Sayed, Prokopios Magiatis και Amal Kaddoumi.
Η δημοσίευση αυτή αφορά στην ανακάλυψη του τρόπου με τον οποίο η Ελαιοκανθάλη, όταν εισέρχεται στον οργανισμό μας, μετατρέπεται σε μια δραστική μορφή μέσω συγκεκριμένου μηχανισμού, η οποία μπορεί να φτάσει με μεγάλη ταχύτητα ακόμα και στον εγκέφαλο.
Από την πρώτη ανακάλυψη της δράσης της ελαιοκανθάλης το 2005, παρόμοιας με την ιβουπροφαίνη, η φαινολική αυτή ένωση της ελιάς κέρδισε μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον και δημοτικότητα λόγω των οφελών για την υγεία που οι σύγχρονες μελέτες δείχνουν πως διαθέτει.
Η ελαιοκανθάλη είναι ένα μονοφαινολικό σεκοϊριδοειδές που συναντάται αποκλειστικά στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν εκτενείς μελέτες για την επιβεβαίωση της αντιδραστικότητας της ελαιοκανθάλης, οι οποίες ακολουθήθηκαν από μελέτες φαρμακοκινητικής διάθεσης σε ποντίκια, και μελέτες μεταφοράς κυτταροκαλλιέργειας για τον προσδιορισμό της ικανότητας των σχηματισθέντων παραγώγων να διασχίζουν φυσιολογικούς φραγμούς, όπως ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός.
Υπάρχουν & άλλες δράσεις της Ελαιοκανθάλης ?
Φυσικά ναι. Οι βιοδραστηριότητες και η δράση της ελαιοκανθάλης έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημονικών ομάδων για δεκαετίες.
Παρακάτω παρατίθενται αναλυτικά επιστημονικές μελέτες που αφορούν στην δράση της ελαιοκανθάλης, με τις αντίστοιχες πηγές τους.
• Η ελαιοκανθάλη φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδη δράση ανάλογη της Ibuprofen (Phytochemistry: Ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil. Beauchamp, Gary K. et al. Nature (2005), 437(7055), 45-46).
• Η ελαιοκανθάλη φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην νόσο Αλτσχάιμερ, επιβραδύνοντας την νόσο (“Oleocanthal-rich extra-virgin olive oil enhances donepezil effect by reducing amyloid-β load and related toxicity in a mouse model of Alzheimer's disease”Batarseh YS, Kaddoumi A., J Nutr Biochem. 2018 May;55:113-123).
• Ελαιόλαδα πλούσια σε ελαιοκανθάλη βοηθούν στην μείωση των θρομβώσεων (Journal of Functional Foods 36 (2017) 84-93).
• Ευεργετική δράση της ελαιοκανθάλης έναντι του κακοήθους μελανώματος του δέρματος (Nutr Cancer. 2016 Ju;68(5):873-7).
• Η ελαιοκανθάλη και τα παράγωγα της δρουν έναντι φλεγμονωδών ασθενειών των αρθρώσεων (Arthritis Rheum. 2010 Jun;62(6):1675-82).
• Η ελαιοκανθάλη δρα ευεργετικά στο μελάνωμα (Oncol Rep. 2017 Jan;37(1):483-491).
Από Γιώργο Σακελλαρόπουλο
