Μια μαζική τρέλα ακτινοβολίας που οδήγησε σε μαζική ταλαιπωρία και κοινωνική καταστροφή.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, το ζευγάρι επιστημόνων ονόματι Κιουρί ανακάλυψε το ράδιο (ένα χημικό στοιχείο με ισχυρό ραδιενεργό φαινόμενο). Το γεγονός έφερε επανάσταση στη συνείδηση της κοινωνίας.
Η επιστήμη είδε στο νέο στοιχείο ένα θαυματουργό φάρμακο για όλες τις ασθένειες και πρότεινε την ευρεία και τακτική χρησιμοποίησή του. Εκείνη την εποχή, λίγοι γνώριζαν τους κινδύνους και τις παρενέργειες του ραδίου και το πρόσθεταν σχεδόν σε όλα τα προϊόντα, από πόσιμο νερό και φάρμακα μέχρι καλλυντικά και προφυλακτικά.
Τολμηροί επιχειρηματίες έκαναν περιουσίες πουλώντας ραδιενεργά προϊόντα, σύντομα όμως οι πελάτες και οι κατασκευαστές αυτών των προϊόντων άρχισαν να αρρωσταίνουν και πολλοί από αυτούς είχαν οδυνηρό θάνατο. Η επιστήμη ανακάλυψε ότι έφταιγε το ράδιο.
Το θανατηφόρο ράδιο: Από φάρμακο, σε καλλυντικά και... νερό
Το 1898 η Μαρία και ο Πιερ Κιουρί ανακοίνωσαν στην επιστημονική κοινότητα την ανακάλυψη του ραδίου, που αποτέλεσε ένα σημαντικό γεγονός στον κόσμο της επιστήμης. Οι επιστήμονες θεώρησαν ότι το νέο στοιχείο ήταν χρήσιμο για την υγεία και ενθάρρυναν τη χρήση του στην ιατρική.
Κάποιοι το είδαν ως εναλλακτική λύση της χειρουργικής επέμβασης, κάποιοι άλλοι ως μέσο αναζωογόνησης. Όλοι τους όμως συμφώνησαν ότι το ράδιο υποστήριζε τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Ήταν σίγουροι ότι η ανεξερεύνητη ραδιενέργεια πρόσφερε συνεχόμενα οφέλη στην ανθρωπότητα.
Δεν σημαίνει όμως ότι ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα των αρχών του 20ού αιώνα θεωρούσε ότι το ράδιο ήταν πανάκεια. Το 1913 ο Βρετανός επιστήμονας Ουόλτερ Λάζαρους Μπάρλοου διαπίστωσε ότι το ληφθέν ράδιο συσσωρευόταν στο σκελετικό σύστημα.
Έναν χρόνο αργότερα, ο καθηγητής της Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ Έρνστ Ζέμπλιν δημοσίευσε πάνω από 700 ιατρικές εκθέσεις στις οποίες ανέφερε ότι μία από τις παρενέργειες της χρήσης του ραδίου ήταν τα έλκη και η νέκρωση των οστών. Παρ’ όλ’ αυτά η επιστήμη αποδεχόταν το ράδιο ως φάρμακο γενικής χρήσης.
Ακόμη και οι αναφορές ότι το ράδιο άλλαζε τη δομή του ανθρώπινου αίματος δεν τάραξε την επιστημονική κοινότητα. Μάλιστα, το θεώρησε ως ακόμη ένα πλεονέκτημα με την έννοια ότι το ράδιο επιτάχυνε την πιο ενεργή παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων του μυελού των οστών.
«Υπήρχε η αίσθηση ότι η ραδιενέργεια ήταν μια πολύ ισχυρή αλλά ελάχιστα κατανοητή δύναμη του σύμπαντος και ίσως αποτελεί την τελευταία θεραπευτική δυνατότητα» επισήμανε ο ογκολόγος Ρότζερ Μακλίς.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η εταιρεία Standard Chemical Company ίδρυσε μια θυγατρική της Radium Chemical Company για να πουλάει το ράδιο και έστησε ένα βιολογικό εργαστήριο για να το μελετήσει.
Ο διευθυντής του, δρ Φρέντερικ Πρόισερ, δοκίμαζε θεραπεία με ράδιο σε εθελοντές ασθενείς για να βρει την ιδανική δοσολογία. Το 1913-1914 δημοσίευε μια σειρά εργασιών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο είχε θεραπεύσει 34 άτομα με ράδιο.
Ένας γνωστός υποστηρικτής της θεραπείας με ράδιο ήταν ο Έβερετ Φιλντ, διευθυντής του υποκαταστήματος της Radium Chemical Company στη Νέα Υόρκη.
Δημοσίευε τα αποτελέσματα της έρευνάς του σε ιατρικά περιοδικά και φυλλάδια, αναφέροντας σε ένα από τα δημοσιεύματα ότι είχε πραγματοποιήσει περισσότερες από 6.000 ενδοφλέβιες ενέσεις του ραδίου κατά τη διάρκεια 12 χρόνων. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο γιατρός, όπως και πολλοί συνάδελφοί του, κέρδισε μεγάλα χρηματικά ποσά μέσω της θεραπείας με ράδιο.
Όχι μόνο οι γιατροί, αλλά και οι επιχειρηματίες συνειδητοποίησαν ότι είχαν τη δυνατότητα να κερδίσουν χρήματα από το δημοφιλές ράδιο. Τις δεκαετίες του 1910-1920, πωλούνταν λοσιόν, προϊόντα για περιποίηση μαλλιών, τζελ, ενέσεις, ακόμη και υπόθετα με βάση το ράδιο. Αρκετά δημοφιλές έγινε το προϊόν για τον καθαρισμό του δέρματος με ράδιο. Μάλιστα, το 1910-1915 η γερμανική εταιρεία Batschari παρήγαγε τσιγάρα με ράδιο.
Το 1924 εφευρέθηκαν τα ραδιενεργά φθοροσκόπια για πιο έξυπνη επιλογή παπουτσιού. Πώς δούλευε αυτό το μηχάνημα που βρισκόταν σε αρκετά καταστήματα παπουτσιών;
Όταν ο πελάτης φορούσε τα παπούτσια που του άρεσε και έβαζε το πόδι του στη συσκευή, ο πωλητής παρακολουθούσε στην οθόνη αν το παπούτσι ταίριαζε με το πόδι, αν ήταν μεγάλο ή στενό. Συνήθως, κατά τη μία δοκιμή ο πελάτης λάμβανε μια δόση ακτινοβολίας 15-20 Ρέντγκεν. Οι πελάτες σπάνια είχαν παράπονα για συνέπειες ενώ οι πωλητές συχνά παρουσίαζαν προβλήματα υγείας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 τα φθοροσκόπια βρίσκονταν στην αποκορύφωση της δημοτικότητάς τους. Σε όλο τον κόσμο λειτουργούσαν περίπου 10.000 συσκευές. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 όμως, η χρήση τους απαγορεύτηκε αρχικά στις ΗΠΑ και μια δεκαετία αργότερα στην Ευρώπη.
Στις αρχές του 1900, οι κεραμικές κανάτες με ράδιο Radium Ore Revigator έγιναν δημοφιλείς στις ΗΠΑ. Υποτίθεται ότι είχαν την ικανότητα να μετατρέψουν το συνηθισμένο νερό σε ραδιενεργό, και επομένως ήταν χρήσιμο για την υγεία. Μέσα σε μερικά χρόνια, είχαν πουληθεί εκατοντάδες χιλιάδες τέτοιες κανάτες.
Το 1903 ο επιστήμονας Τζόζεφ Τόμσον ανακάλυψε ότι το συνηθισμένο νερό πηγαδιού ήταν ραδιενεργό. Έκανε αναλύσεις σε δείγματα νερού και λάσπη από διάφορα θέρετρα και πηγές και διαπίστωσε ότι εξέπεμπαν ακτινοβολία.
Μάλιστα στη συνέχεια θεώρησαν ότι, ειδικά χάρη στην ακτινοβολία, το νερό είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθεί η ανακάλυψη για εμπορικούς σκοπούς επειδή η ακτινοβολία εξατμιζόταν γρήγορα από το εμφιαλωμένο νερό, πριν καν φτάσει στον καταναλωτή.
Κάποιοι τολμηροί επιχειρηματίες βρήκαν γρήγορα μια λύση προσθέτοντας ράδιο στα μπουκάλια νερού. Οι επιχειρήσεις με ραδιενεργό νερό λειτουργούσαν όχι μόνο στη Δύση, αλλά και στη Ρωσία.
Ο αξιωματούχος του σώματος της φρουράς των ουσάρων Βλαντίμιρ Βοεϊκόφ κληρονόμησε μια μεγάλη περιουσία από τον πατέρα του, συμπεριλαμβανομένης της πηγής Γκρεμούτσι κοντά στο χωριό Κουβάκι στην περιοχή της Πένζα. Όταν ο Βοεϊκόφ έμαθε για τη δημοτικότητα του νερού με ακτινοβολία στο εξωτερικό, σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα από αυτό.
Ο ουσάρος κάλεσε έναν επιστήμονα από τη Γερμανία που ανακάλυψε ακτινοβολία στην πηγή Γκρεμούτσι και στη συνέχεια έχτισε ένα εργοστάσιο για την παραγωγή εμφιαλωμένου νερού από την πηγή. Επειδή είχε μακρινή συγγένεια με τη βασιλική οικογένεια και καλές σχέσεις με τον Γκριγκόρι Ρασπούτιν, κατάφερε να στέλνει νερό και στην αυτοκρατορική αυλή. Προσπάθησαν ακόμη και να θεραπεύσουν τον διάδοχο Αλεξέι από αιμοφιλία με ραδιενεργό νερό από το Κουβάκι. Ο Ρασπούτιν επαινούσε πολύ το προϊόν του Βοεϊκόφ στον Νικόλαο Β’ και έτσι η επιχείρηση του τελευταίου πήγαινε πολύ καλά.
Το 1914 ο Βοεϊκόφ άρχισε να προμηθεύει το νερό «Κουβάκι» στο μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανεξάρτητοι ειδικοί ισχυρίστηκαν ότι δεν υπήρχαν ραδιενεργά στοιχεία μέσα σε αυτό ενώ ο Βοεϊκόφ ήταν απατεώνας, αλλά κατά τη διάρκεια της ζωής του Ρασπούτιν, η θέση του ήταν σταθερή.
Τα πράγματα άλλαξαν μόνο μετά τον θάνατο του Ρασπούτιν. Οι κεντρικές εφημερίδες έγραφαν για την υπόθεση του Βοεϊκόφ και τον συνέλαβαν μετά την Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917. Αργότερα μετανάστευσε στη Στοκχόλμη, όπου και πέθανε το 1947.γυναίκα
Ο Γάλλος γιατρός Άλφρεντ Κιουρί δεν είχε καμία σχέση με την περίφημη οικογένεια Κιουρί, χρησιμοποίησε όμως το επώνυμό του ως διαφήμιση. Το 1933, αυτός και ένας φίλος του, φαρμακοποιός ελληνικής καταγωγής, ο Αλέξης Μουσάλης, ίδρυσαν μια εταιρεία παραγωγής ραδιενεργών καλλυντικών στο Παρίσι. Τα δύο πρώτα καταστήματα άνοιξαν στη λεωφόρο των Καπουτσίνων και στη λεωφόρο Βίκτωρ Ουγκώ.
Η εταιρεία Κιουρί και Μουσάλη ονομάστηκε Tho-Radia, επειδή τα προϊόντα τους περιλάμβαναν βρωμιούχο ράδιο και χλωριούχο θόριο. Ακριβές για εκείνη την εποχή ουσίες, προστέθηκαν στα καλλυντικά σε μικρές δόσεις, αλλά μόνο κάποιες αρκετά πλούσιες γυναίκες του Παρισιού μπορούσαν να αγοράσουν 50 γραμμάρια ιονίζουσας πούδρας για 12 φράγκα ή 100 γραμμάρια σαπουνιού για τρία φράγκα.
«Κατά τη διάρκεια αυτής της ιστορικής περιόδου, η τιμή του ραδίου ήταν αρκετά υψηλή. Τα φθηνά προϊόντα ενδέχεται να μην περιείχαν καθόλου ράδιο επειδή ο καταναλωτής υποτίθεται ότι δεν έπρεπε ούτε να έχει προσδοκίες ούτε την ευκαιρία να το ελέγχει» έγραψε ο πυρηνικός μηχανικός Καρλ Γουίλις.
Τα διαφημιστικά φυλλάδια που ανέφεραν το όνομα του Κιουρί έλεγαν ότι ήταν «μια επιστημονική προσέγγιση στο ζήτημα της ομορφιάς». Οι παραγωγοί επιβεβαίωναν ότι η ακτινοβολία έκανε το δέρμα σφιχτό, αφαιρούσε κηλίδες, ερυθρότητα, σπυράκια, έκλεινε τους πόρους και εξαφάνιζε τις ρυτίδες. Υπόσχονταν στις γυναίκες ότι «τα πρόσωπά τους θα λάμπουν».
Στις 9 Νοεμβρίου του 1937, ψηφίστηκε στη Γαλλία ο νόμος που ταύτιζε το ράδιο με τοξικά δηλητήρια και απαγόρεψε την πώλησή του. Η εταιρεία Tho-Radia δεν πωλούσε πια τα απαγορευμένα καλλυντικά, λειτουργούσε όμως χάρη στην ήδη γνωστή της μάρκα μέχρι το 1962.
Το 1944, όταν η ήττα του Τρίτου Ράιχ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έδειχνε να πλησιάζει, η γερμανική εταιρεία Auer Company άρχισε να χρησιμοποιεί το θόριο από το ναζιστικό πυρηνικό πρόγραμμα σε βιομηχανίες.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε η οδοντόκρεμα Doramud: το διαφημιστικό της φυλλάδιο έλεγε ότι «η ραδιενέργεια αυξάνει την προστασία των δοντιών και των ούλων. Τα κύτταρα λαμβάνουν νέα ζωτική ενέργεια, ενώ τα βακτήρια σταματάνε την καταστροφική τους δράση. Αυτό εξηγεί την εξαιρετική διαδικασία της πρόληψης και της θεραπείας της νόσου των ούλων. Γυαλίζει απαλά το σμάλτο των δοντιών, που γίνεται λευκό και γυαλιστερό και αποτρέπει τον σχηματισμό της πέτρας».
Πάντως δεν σημαίνει ότι όλα αυτά τα προϊόντα ήταν επιβλαβή για τους ανθρώπους. Συχνά δεν περιείχαν καν ράδιο ή το περιείχαν αλλά σε ελάχιστη δόση. Οι παραγωγοί έλεγαν ψέματα στους πελάτες αναφέροντας τη λέξη «ράδιο» στη συσκευασία, επειδή ήταν ο πιο εύκολος τρόπος να πωλήσουν τα προϊόντα τους.
Βέβαια, τέτοιες δραστηριότητες δεν περνούσαν ατιμώρητες. Υπήρχαν όμως και οι παραγωγοί που δεν τσιγκουνεύονταν το ράδιο για τα προϊόντα τους.
Έλεγαν ψέματα στις γυναίκες που δούλευαν με ράδιο - Άρχισαν να υποφέρουν και να πεθαίνουν
Το 1917 στην Οτάβα του Ιλινόις η εταιρεία United States Radium Corporation άρχισε την κατασκευή ρολογιών με φωτεινή πλάκα και δείκτη. Γι’ αυτό, ο δρ Σάμπιν Άρνολντ φον Σοχότσκι, υπέρμαχος της ραδιενέργειας, δημιούργησε το χρώμα Undark, που αποτελούσε ένα μείγμα φωσφορίζοντος θειούχου ψευδαργύρου με την προσθήκη ραδίου, μεσοθορίου και θορίου.
«Σίγουρα θα έρθει η ώρα όπου στα σπίτια σας θα έχετε ολόκληρα δωμάτια φωτισμένα με ράδιο. Το φως που θα εκπέμπει το ραδιενεργό χρώμα στους τοίχους και την οροφή θα μοιάζει με το απαλό φως του φεγγαριού» έγραψε ο Σάμπιν Άρνολντ φον Σοχότσκι.
Τα πράγματα για το εργοστάσιο πήγαν πολύ καλά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της λειτουργίας του, κατασκεύασε μερικά εκατομμύρια ρολόγια. Το εργοστάσιο έγινε προμηθευτής του στρατού και κατασκεύαζε φωτεινά ρολόγια για τον στρατό των ΗΠΑ. Στο εργοστάσιο εργάζονταν πολλά νεαρά κορίτσια με μισθό 20-25 δολάρια την εβδομάδα.
Ήταν αρκετά μεγάλο ποσό για εκείνη την εποχή, ειδικά για τις γυναίκες. Η διοίκηση του εργοστασίου βεβαίωνε τους εργαζόμενους ότι το ράδιο ήταν απολύτως ακίνδυνο, ενώ ήταν ήδη γνωστό πως επηρέαζε τον οργανισμό.
Οι χημικοί του εργοστασίου χρησιμοποίησαν ασπίδες μόλυβδου, μάσκες και πένσες κατά την εργασία με την μπογιά. Οι γυναίκες υπάλληλοι δεν είχαν δικαίωμα σε κανένα μέσο προστασίας.
Κατά την εργασία τους, κρατούσαν την άκρη του πινέλου με τα χείλη τους για να εφαρμόσουν το χρώμα με μεγαλύτερη ακρίβεια. Για διασκέδαση, μερικά από τα κορίτσια έβαφαν τα δόντια, τα μάγουλα, τα νύχια και τα ρούχα τους με εκείνο το χρώμα. Κατά τη διάρκεια της βάρδιας, κατάπιναν περίπου 40 μικρογραμμάρια ραδιενεργών ουσιών.
Μέσα σε λίγα χρόνια, οι γυναίκες κατέληξαν με αναιμία, κατάγματα οστού, νέκρωση γνάθου και απώλεια δοντιών. Μια εργάτρια, η Μόλι Μάντζια, όταν επισκέφτηκε τον οδοντίατρο με πονόδοντο, βγήκε από το ιατρείο χωρίς κανένα δόντι. Ήταν μία από τις πρώτες που πέθανε σε ηλικία 24 ετών.
Έως το 1927 είχαν πεθάνει περίπου 50 από τους υπάλληλους του εργοστασίου. Η διοίκηση όμως με κάθε δυνατό τρόπο αρνιόταν τις φήμες ότι αυτό οφειλόταν στην ακτινοβολία.
Οι τοπικοί γιατροί που εξέταζαν τις γυναίκες δέχονταν πίεση από τη διοίκηση του εργοστασίου και δεν κοινοποιούσαν τις πληροφορίες σχετικά με την υγεία των εργαζομένων.
Αντιθέτως, προκειμένου να αποτρέψουν τις υποψίες και να αμαυρώσουν τη φήμη εκείνων που κατηγορούσαν τη διοίκηση, ανακοίνωναν ότι τα προβλήματα υγείας των γυναικών ήταν συνέπειες της σύφιλης. Όταν όμως τα κορίτσια άρχισαν να πεθαίνουν μαζικά, έγινε αδύνατο να κρύψουν την αλήθεια.
Πέντε γυναίκες καταθέσαν μήνυση εναντίον του εργοστασίου, και μετά από μια μακρά δικαστική διαδικασία, έλαβαν μια εφάπαξ πληρωμή 10.000 δολαρίων και μια σύνταξη 600 δολαρίων τον χρόνο.
Το εργοστάσιο έκλεισε, αλλά ενάμιση μήνα μετά ξεκίνησε να λειτουργεί ξανά σε άλλο μέρος. Η διοίκηση της US Radium Corporation ισχυριζόταν ότι τα προϊόντα της ήταν ασφαλή.
Η εταιρεία λειτούργησε μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν και χρεοκόπησε. Το 1968 το κτίριο του εργοστασίου κατεδαφίστηκε, όμως ακόμη και δέκα χρόνια αργότερα, στα ερείπια του κτιρίου καταγράφηκε αυξημένο επίπεδο ακτινοβολίας. Ωστόσο οι αρχές δεν έλαβαν κάποια μέτρα απολύμανσης.
«Όταν αυτές (σ.σ. οι υπάλληλοι της US Radium Corporation) ξεκίνησαν να αρρωσταίνουν από θανατηφόρο καρκίνο των οστών, οι εφημερίδες του Σικάγο τις ονόμασαν “Η λεγεώνα των καταδικασμένων”. Πολλές πέθαναν σε νεαρή ηλικία. Κάποιες άλλες υπέφεραν για χρόνια. Σήμερα, αν πάτε με έναν μετρητή Γκάιγκερ στο καθολικό νεκροταφείο έξω από την πόλη και τον τοποθετήσετε πάνω από τους τάφους αυτών των υπαλλήλων, θα ακούσετε τον παλμό του πάνω από τα καημένα τα κορίτσια» έγραψε η Τζάνετ Μάσλιν από την εφημερίδα «New York Times».
«Στο κρανίο του σχηματίστηκαν τρύπες και το σώμα του σάπιζε»
Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι γιατροί θεωρούσαν ότι το ράδιο μπορούσε να θεραπεύσει τον καρκίνο. Ένας από τους κύριους υποστηρικτές της ιδέας ήταν κάποιος Γουίλιαμ Μπέιλι, ο οποίος, ενώ είχε παρατήσει τις σπουδές του στο Χάρβαρντ, ονόμαζε τον εαυτό του διδάκτωρ ιατρικών επιστημών.
Στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί για απάτη και είχε πληρώσει πρόστιμο όταν πουλούσε φάρμακα υποτίθεται για τη θεραπεία της ανικανότητας και για κάποιο χρονικό διάστημα εργαζόταν στη US Radium Corporation. Δήλωνε ότι η ενδοκρινική δυσλειτουργία ήταν η αιτία της αναιμίας, του καρκίνου, της κατάθλιψης και κάποιων άλλων προβλημάτων υγείας και τα σωματίδια άλφα του ραδίου μπορούσαν να τη θεραπεύσουν.
Το 1925 στα φαρμακεία των ΗΠΑ εμφανίστηκε το ραδιενεργό νερό μάρκας Radithor. Ήταν νερό, αποσταγμένο τρεις φορές, σε γυάλινα βαζάκια με όγκο μισή ουγγιά (περίπου 14 γραμμάρια), αραιωμένο με ένα μικροκιουρί ισότοπου-228 και ραδίου-226.
Ο Μπέιλι το διαφήμιζε ως φάρμακο κατά 150 ασθενειών όπως ο ρευματισμός, ο καρκίνος του στομάχου, η αρθρίτιδα, οι ψυχικές ασθένειες και η ανικανότητα.
Ο απατεώνας μοίραζε και κάποια φυλλάδια με σύνοψη των επιστημονικών δεδομένων στα οποία βασιζόταν το Radithor καθώς και ψεύτικες φωτογραφίες της δημιουργίας του. Ο Μπέιλι πρόσφερε στους γιατρούς το 1/6 των εσόδων του για κάθε δόση Radithor που συνταγογραφούσαν στους ασθενείς τους.
Όταν ο Μπέιλι κατηγορήθηκε για απάτη, πρόσφερε 1.000 δολάρια σε οποιονδήποτε μπορούσε να αποδείξει ότι το Radithor περιείχε λιγότερο ράδιο και θόριο απ’ ό,τι ανέφερε η σύστασή του. Κανείς δεν κατάφερε να πάρει τα χρήματα, επειδή ο Μπέιλι έβαζε στ’ αλήθεια τα θανατηφόρα στοιχεία στο νερό.
Ο πιο διάσημος θαυμαστής του Radithor ήταν ένας πλούσιος γυναικάς και παίκτης γκολφ, ο Έμπεν Μπάιερς από το Πίτσμπουργκ. Το 1927 είχε σπάσει το χέρι του. Ύστερα από τη θεραπεία είχε πόνους, μειώθηκε η αντοχή του και άρχισαν προβλήματα σεξουαλικής φύσεως.
Με τη συμβουλή ενός φίλου φυσιοθεραπευτή, ο Μπάιερς άρχισε να παίρνει το Radithor. Ένιωσε καλύτερα, έγινε πιο δυνατός και γεμάτος ενέργεια, χάθηκαν οι πόνοι στο χέρι του όποτε πρότεινε και στους φίλους του τη θαυματουργή θεραπεία. Μερικές φορές έπινε τρία βαζάκια την ημέρα και μάλιστα πρόσθεσε το προϊόν στην τροφή των αλόγων του.
Το 1930, μετά την κατανάλωση περίπου 1.400 συσκευασιών Radithor, άρχισε να χάνει γρήγορα το σωματικό του βάρος, να έχει δυνατό πονοκέφαλο ενώ τα δόντια του έπεφταν. Οι ακτινογραφίες έδειξαν ότι το σώμα του Μπάιερς σάπιζε ζωντανό λόγω υπερβολικής δόσης ραδίου που απορροφήθηκε από ιστό.
Σύντομα πέθανε ξαφνικά κάποια γνωστή του, η Μαίρη Χιλ, η οποία έπινε το Radithor έπειτα από δική του παρότρυνση.
«Ο άλλοτε νεαρός και δραστήριος πνευματικά, σχεδόν δεν μπορούσε να μιλήσει. Το κεφάλι του ήταν τυλιγμένο σε επιδέσμους. Είχε κάνει δύο προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις στη γνάθο. Ολόκληρη η άνω γνάθος του αφαιρέθηκε εκτός από δύο μπροστινά δόντια όπως και το μεγαλύτερο μέρος της κάτω γνάθου. Όλα τα υπόλοιπα οστά του σώματός του σάπιζαν αργά και στο κρανίο του πραγματικά σχηματίστηκαν τρύπες» έγραψε ο δικηγόρος του Μπάιερς Ρόμπερτ Γουίν.
Ο Μπάιερς υπέφερε από νέκρωση νεφρών και άλλες ασθένειες, ανέπτυξε αναπνευστικά προβλήματα και φθορά στα οστά. Καμία θεραπεία δεν τον βοήθησε. Στις 31 Μαρτίου του 1932, ο 52χρονος Μπάιερς πέθανε στο νοσοκομείο έχοντας φρικτούς πόνους. Θάφτηκε σε ένα φέρετρο από μόλυβδο.
Το 1965 οι επιστήμονες του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης προχώρησαν στην εκταφή του πτώματος για να πραγματοποιήσουν εξετάσεις και διαπίστωσαν ότι είχε λάβει αρκετές θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας. Μετά τη μελέτη, η σορός του Μπάιερς τοποθετήθηκε στο ίδιο φέρετρο, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα έχοντας την ίδια σχετικά ακτινοβολία, επειδή η περίοδος ημίσειας ζωής του ραδίου διαρκεί έως και 1.600 χρόνια.
Μετά τον θάνατο του Μπάιερς, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ επέβαλε ακόμη πιο αυστηρούς περιορισμούς στο εμπόριο ραδιενεργών προϊόντων και εξέδωσε φυλλάδια με πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους του ραδίου. Το Radithor αποσύρθηκε από την αγορά.
Οι επικίνδυνες βιομηχανίες καταργήθηκαν αρχικά στις ΗΠΑ και στη συνέχεια παγκοσμίως. Κάποιοι συνέχιζαν να χρησιμοποιούν για μικρό χρονικό διάστημα τα ραδιενεργά προϊόντα, γενικά όμως η μόδα για το ράδιο άρχισε να μειώνεται. Οι περισσότερες μάρκες σταμάτησαν τη χρήση του ώστε να μην δημιουργούν άσχημη φήμη.
Ο Μπέιλι δεν καταδικάστηκε για τον θάνατο του Μπάιερς, τον ανάγκασαν μόνο να κλείσει την επιχείρησή του. Ο καθηγητής της Ραδιενεργής Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Τζορτζτάουν Τίμοτι Ιόργεσεν θεωρεί ότι μόνο λόγω του υψηλού κόστους του «φαρμάκου» δεν έγινε ευρέως διαδεδομένη η κατανάλωσή του και επομένως δεν οδήγησε σε πολλά θύματα. Ο Μπέιλι είχε πουλήσει πάνω από μισό εκατομμύριο βαζάκια ενώ αργότερα συνέχισε τα πειράματά του.
Το 1937, σε συνεργασία με μια από τις εταιρείες της Νέας Υόρκης, παρήγε χάπια από φύκια που υποτίθεται ότι θεράπευαν 32 ασθένειες. Μια άλλη του εφεύρεση ήταν ένα κομμάτι ραδίου που κάποιος έπρεπε να φορέσει σε ένα λουράκι για να αποκαταστήσει την ισχύ του.
Στις 17 Μαΐου του 1949 πέθανε από καρκίνο της ουροδόχου κύστης στη Βοστώνη σε ηλικία 64 ετών. Το 1969, όταν οι επιστήμονες προχώρησαν στην εκταφή του πτώματός του, αποδείχθηκε ότι και αυτό ήταν επηρεασμένο από την ακτινοβολία.
Σήμερα, πολλά ραδιενεργά προϊόντα διατηρούνται είτε σε ιδιωτικές συλλογές είτε σε μουσεία. Στο Εθνικό Μουσείο Πυρηνικής Επιστήμης και Ιστορίας στην Αλμπουκέρκι, στην Πολιτεία του Νέου Μεξικού των ΗΠΑ παρουσιάζονται εκθέματα βουτύρου με ράδιο, καθαριστικού για λεκέδες με βάση το ράδιο, ραδιενεργά προφυλακτικά, κρέμα για τις αιμορροΐδες και καθαριστικό χεριών με ένα περίεργο διαφημιστικό σύνθημα «Αφαιρεί τα πάντα εκτός από το δέρμα».
Η μανία για το ράδιο ήταν ένα τρελό μικρό επεισόδιο στον κόσμο της ιατρικής, δεν ήταν όμως κάτι ασυνήθιστο. Ο πόνος και η οδύνη πάντα επηρέαζαν την αγορά προϊόντων πρόληψης και θεραπείας.
Οι τσαρλατάνοι και οι απατεώνες καταφέρνουν άμεσα να βρίσκουν τις τελευταίες ανακαλύψεις και να τις σπρώχνουν στην απελπισμένη αγορά ως θεραπείες, ανεξάρτητα από το ότι η εκάστοτε ανακάλυψη πιθανώς να μην έχει κανένα όφελος για την υγεία.
