Ο σκοπός του θυμού έχει ένα μόνο στόχο: να αλλάξει τα πράγματα προς όφελος του θυμωμένου, και αντιμετωπίζει σαν εμπόδια τα αισθήματα της αγάπης, της κατανόησης και της αλήθειας.
Στο θυμό καταφεύγουμε συνήθως όταν όλες οι άλλες προσπάθειες έχουν αποτύχει. Πριν από το θυμό το άτομο καταλαμβάνεται από αδυναμία και φόβο. Ο θυμός επομένως είναι μια δευτερογενής συναισθηματική κατάσταση, αλλά και ένα πάθος που μπορεί να οδηγήσει μέχρι το έγκλημα. Τα παιδιά συνήθως νιώθουν θρίαμβο όταν καταφέρνουν να θυμώσουν έναν ενήλικα. Πιστεύουν ότι τον νίκησαν, ακόμη και όταν τον φοβούνται.
Ο σκοπός του θυμού είναι η κατατρόπωση ενός αόρατου εχθρού που εμποδίζει την πραγματοποίηση των επιθυμιών μας. Κι όμως στο θυμό δεν υπάρχει εχθρός-αντίπαλος, παρά μόνο ο ίδιος ο εαυτός μας.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα ανεπάρκειας που αναγκάζει το φορέα του να συγκεντρώσει όλες του τις δυνάμεις σε μια ενισχυμένη προσπάθεια με στόχο τη νίκη και το θρίαμβο. Ο θυμός είναι εξαρτημένος από το πάθος της προβολής για εξουσία και κυριαρχία. Δεν αποτελεί χαρακτηριστικό ενός ανθρώπου, αλλά υπάρχει μέσα σε όλους μας και εκδηλώνεται όταν βρεθούμε σε κατάσταση εξάρτησης από το πάθος μας.
Η έκφραση του θυμού φανερώνει το σκοπό του ατόμου που τη συγκεκριμένη στιγμή ζητά τη γρήγορη καθυπόταξη και εκμηδένιση κάθε αντίστασης. Δεν αποτελεί καμιά ανώτερη μέθοδο, αν και τις περισσότερες φορές είναι αποτελεσματικός. Το βέβαιο είναι ότι θα υπήρχαν πολύ λιγότερες εκρήξεις θυμού αν δεν έφερναν αποτελέσματα. Υπάρχουν φυσικά και περιπτώσεις που ένα απλό ξέσπασμα θυμού κρύβει κάποια δικαίωση.
Ξέρετε πότε θυμώνουμε; Όταν ζητάμε. Γιατί απλούστατα είμαστε ταυτισμένοι με το "ναι", με το άμεσο αποτέλεσμα. Όλοι επιζητούμε την ικανοποίηση του εγώ μας.
Δεν είναι απλό να απαλλαγούμε από το καταστροφικό πάθος του θυμού. Χρειάζεται να παλέψουμε με το θηρίο που λέγεται "θυμός" καταβάλλοντος μεγάλη εσωτερική προσπάθεια μέχρι το τέλος του βίου μας. Ο θυμός μοιάζει με ένα σύννεφο που κρύβει τον ήλιο, γι' αυτό λέμε ότι το συγκεκριμένο συναίσθημα είναι προσωρινό και κατασκευασμένο. Είναι όμως πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να αντισταθούμε στο θυμό όταν αυτός έχει πυροδοτηθεί.
Μόνο όταν τον αντιμετωπίσουμε κατά πρόσωπο υπάρχει περίπτωση να λυτρωθούμε. Γιατί αυτό που συνήθως μας θυμώνει είναι η κρίση που κάνουμε για τα πράγματα.
Μονάχα ένας ελεύθερος νους έχει διαύγεια και ελέγχει την παρόρμηση της στιγμής. Μερικοί έχουμε την εντύπωση ότι αν δεν εκφράσουμε έντονα το θυμό και τα συναισθήματά μας, θα εκδηλώσουμε ψυχοσωματικά προβλήματα. Δεν νομίζω όμως να ωφελήθηκε κανείς ποτέ από τον ακραίο θυμό και την οργή. Οποιαδήποτε προσβολή θυμού έχει άμεσα δυσάρεστα αποτελέσματα τόσο στον εαυτό μας όσο και στους άλλους.
Με τη βοήθεια της παρατήρησης και τον εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό μας μπορούμε να κατανοήσουμε τι μας θυμώνει, να το επεξεργαστούμε νοητικά, να καταγράψουμε τις επιβλαβείς του συνέπειες και να αλλάξουμε συνήθειες. Έτσι δεν καταργούμε τα συναισθήματα, αλλά επιτυγχάνουμε καλύτερη αναγνώριση και επαφή μαζί τους.
Η πλήρης απαλλαγή από τα κατασκευασμένα αρνητικά συναισθήματα σε ανθρώπινο επίπεδο δεν είναι εφικτή. Η επίγνωση και η νοητική επεξεργασία κάθε ενοχλητικού συναισθήματος μπορεί να μας αποδεσμεύσουν από περιορισμούς και να μας δείξουν την πόρτα της ελευθερίας, απαλλάσσοντάς μας από την ταύτιση με το εγώ και από τα αρνητικά καταστροφικά συναισθήματα όπως είναι ο θυμός.
*Από το βιβλίο "Συναισθήματα, ο καθρέφτης της ψυχής", Γιώργος Δημόπουλος, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα
**Επιλογή αποσπασμάτων: Ν. Μπάτρας
