Νεότερα επιστημονικά ευρήματα: Πως το σώμα αποθηκεύει το ψυχικό τραύμα.
Για δεκαετίες πιστεύαμε ότι το τραύμα είναι υπόθεση του νου. Σήμερα, οι επιστημονικές έρευνες δεν δείχνουν απλώς ότι το τραύμα αφήνει ίχνη στο σώμα. Αποκαλύπτουν τον τρόπο που το κάνει.
Χαράζεται στους μυς που παραμένουν σφιγμένοι, στον περιτονιακό ιστό (fascia) που σκληραίνει και χάνει την ελαστικότητά του, ακόμη και στο δέρμα που λειτουργεί σαν ζωντανός αισθητήρας μνήμης. Το σώμα δεν είναι απλός μάρτυρας του τραύματος.Είναι το ίδιο το αρχείο του..!
Οι μυς – η «πανοπλία» του σώματος
Όταν ζούμε κάτι δύσκολο ή επικίνδυνο, το σώμα μας αντιδρά με ένταση. Οι μυς σφίγγουν για να μας προστατεύσουν. Αν το στρες είναι έντονο ή παρατεταμένο, αυτοί οι σφιγμένοι μυς μένουν έτσι για χρόνια, σαν να κρατούν μνήμη του παρελθόντος. Αυτό το αόρατο «κούμπωμα» μπορεί να οδηγήσει σε πόνους, δυσκαμψία ή ακόμα και σε συναισθηματική κόπωση.
Ο περιτονιακός ιστός (fascia) – το «δίκτυο» που θυμάται
Ο περιτονιακός ιστός είναι το λεπτό αλλά πανταχού παρόν δίκτυο που τυλίγει και συνδέει κάθε τι μέσα μας: μυς, όργανα, νεύρα, αγγεία. Για δεκαετίες θεωρούνταν απλώς ένα «περιτύλιγμα». Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι είναι ένας δυναμικός, ζωντανός ιστός με χιλιάδες νευρικές απολήξεις, που παίζει ρόλο στην κίνηση, στην αίσθηση του πόνου, στη φλεγμονή, ακόμη και στη ρύθμιση ορμονών και νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη.
Όταν ο περιτονιακός ιστός υφίσταται έντονο ή χρόνιο στρες, γίνεται πιο άκαμπτος και λιγότερο ελαστικός, σαν να «παγώνει» την εμπειρία του τραύματος στο σώμα. Αυτό μπορεί να φανεί ως πόνος, περιορισμός της κίνησης ή ανεξήγητη σωματική δυσφορία. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πρακτικές σωματικής απελευθέρωσης (myofascial release), στη γιόγκα ή στη συνειδητή κίνηση, πολλοί άνθρωποι νιώθουν όχι μόνο σωματική ανακούφιση αλλά και έντονα συναισθήματα ή μνήμες που αναδύονται. Είναι σαν ο ιστός να «ξεκλειδώνει» κρυφές ιστορίες του σώματος.
Το δέρμα – το μεγαλύτερο όργανο του σώματος
Το δέρμα είναι το όργανο που μας συνδέει με τον κόσμο. Καλύπτει περίπου 2 τετραγωνικά μέτρα επιφάνειας, γεμάτο νευρικές απολήξεις που μεταφέρουν ασταμάτητα πληροφορίες στον εγκέφαλο. Δεν είναι μόνο «περίβλημα», αλλά ένας ζωντανός αισθητήρας που αντιλαμβάνεται θερμοκρασία, πίεση, πόνο, αφή και
κυρίως, ασφάλεια.
Σε συνεργασία με τον επιφανειακό περιτονιακό ιστό που βρίσκεται ακριβώς από κάτω, το δέρμα συμμετέχει στη ρύθμιση του στρες και της συναισθηματικής μνήμης. Όταν δεχόμαστε ένα απαλό, ασφαλές άγγιγμα ή μια κίνηση που μας γειώνει, ενεργοποιούνται οι λεγόμενες C-απτικές ίνες, νευρικές ίνες που στέλνουν μηνύματα χαλάρωσης και ηρεμίας στο νευρικό σύστημα. Έτσι, το άγγιγμα μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά, μειώνοντας την ένταση και ενισχύοντας την αίσθηση σύνδεσης.
Η σεροτονίνη
Η σεροτονίνη είναι γνωστή κυρίως ως «ορμόνη της διάθεσης», αλλά στην πραγματικότητα το 90% της παράγεται στο έντερο και κυκλοφορεί σε όλο το σώμα. Παίζει ρόλο στην πέψη, στην κυκλοφορία, στον ύπνο, αλλά και στην αντίδραση των ιστών στο στρες.
Σήμερα η επιστήμη εξετάζει πώς η σεροτονίνη επηρεάζει τον περιτονιακό ιστό, τους μυς και το δέρμα, ρυθμίζοντας την ευαισθησία στον πόνο και την ικανότητα ανάρρωσης. Όταν το τραύμα είναι χρόνιο, η σεροτονίνη μπορεί να απορρυθμιστεί, επηρεάζοντας όχι μόνο τη διάθεση αλλά και τη σωματική εμπειρία.
Αυτό εξηγεί γιατί το τραύμα δεν μένει μόνο στο μυαλό· αποτυπώνεται στο σώμα σαν «μνήμη» που μεταφέρεται μέσα από ιστούς, ορμόνες και νευροδιαβιβαστές. Και ίσως η σεροτονίνη να είναι ένας από τους κρίσιμους μηχανισμούς που ενώνουν τον ψυχικό και τον σωματικό κόσμο του τραύματος.
Το σώμα, όμως, δεν αποθηκεύει μόνο πόνο. Φυλάει μέσα του και μια κρυμμένη σοφία, έναν οδηγό που μας δείχνει τον δρόμο προς τη θεραπεία. Αυτή η σοφία δεν εκφράζεται με λέξεις, αλλά με ρυθμούς, κινήσεις και αισθήσεις. Είναι η σοφία που μας θυμίζει πώς να αναπνέουμε βαθιά όταν φοβόμαστε, πώς να τρέμουμε για να αποβάλουμε την ένταση, πώς να αναζητούμε το άγγιγμα και την αγκαλιά όταν χρειαζόμαστε ασφάλεια.
Μέσα από την κίνηση, την αναπνοή, το τραγούδι, τον χορό, ξυπνούν αρχέγονες διαδρομές ίασης που είναι εγγεγραμμένες στο σώμα μας. Αυτή η οργανική σοφία μάς δείχνει ότι η θεραπεία δεν είναι κάτι που έρχεται απ’ έξω, αλλά κάτι που αναδύεται από μέσα από τα ίδια μας τα κύτταρα, τους ιστούς και τη μνήμη του σώματος.
Αν το τραύμα ζει και στο σώμα, τότε η θεραπεία χρειάζεται να περιλαμβάνει και το σώμα. Η ψυχοθεραπεία μάς δίνει γλώσσα και κατανόηση, αλλά οι σωματικές πρακτικές μάς προσφέρουν εμπειρία και απελευθέρωση. Η αναπνοή, η κίνηση, η γιόγκα, ο χορός, το τραγούδι, το απαλό άγγιγμα είναι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να «ξεμπλοκάρουμε» το σώμα και να του ξαναδώσουμε ελευθερία.
Οι νεότερες έρευνες επιβεβαιώνουν αυτό που οι αρχαίες παραδόσεις πάντα ήξεραν:
Το σώμα δεν θυμάται μόνο το τραύμα. Θυμάται και τον δρόμο της επούλωσης!
New Scientific Findings: How the Body Stores Psychological Trauma
For decades, we believed trauma was a matter of the mind alone. Today, scientific research shows not only that trauma leaves its mark on the body, but also how it does so. It is etched into muscles that remain tense, into the fascia that stiffens and loses its elasticity, and even into the skin, which functions as a living sensor of memory. The body is not merely a witness to trauma.
It is its archive.
Muscles – the body’s “armor”
When we face something difficult or threatening, the body responds with tension. Muscles tighten to protect us. If stress is intense or prolonged, these contracted muscles can remain that way for years, as if holding the memory of the past. This invisible “armor” may lead to pain, stiffness, and even emotional exhaustion.
Fascia – the “network” that remembers
Fascia is the thin but omnipresent network that envelops and connects everything inside us: muscles, organs, nerves, blood vessels. Once thought to be just “wrapping,” we now know it is a dynamic, living tissue rich in nerve endings, involved in movement, pain perception, inflammation, and even the regulation of hormones and neurotransmitters such as serotonin.
When fascia undergoes intense or chronic stress, it becomes more rigid and less elastic, as if “freezing” the experience of trauma in the body. This can manifest as pain, restricted mobility, or unexplained physical discomfort. It is no coincidence that in practices such as myofascial release, yoga, or mindful movement, people often feel not only physical relief but also strong emotions or memories resurfacing. It is as if the tissue itself “unlocks” hidden stories of the body.
Skin – the body’s largest organ
The skin is the organ that connects us with the world. It covers nearly two square meters of surface, filled with nerve endings that constantly send information to the brain. Far from being a mere covering, it is a living sensory system, perceiving temperature, pressure, pain, touch, and most importantly, safety.
Together with the superficial fascia just beneath it, the skin participates in regulating stress and emotional memory. Safe touch or grounding movement activates special C-tactile fibers, nerve fibers that send signals of calm and relaxation to the nervous system. In this way, touch itself can be profoundly therapeutic, reducing tension and deepening connection.
Serotonin
Serotonin is widely known as the “mood hormone,” but in fact, 90% of it is produced in the gut and circulates throughout the body. It plays a role in digestion, circulation, sleep, and in the way tissues respond to stress.
Current research is exploring how serotonin affects fascia, muscles, and skin, influencing pain sensitivity and the body’s ability to recover. When trauma is chronic, serotonin regulation can be disrupted, shaping not only our emotional state but also our physical experience.
This helps explain why trauma does not remain in the mind alone; it is inscribed in the body, carried through tissues, hormones, and neurotransmitters. Serotonin may be one of the key mechanisms linking the psychological and the physical worlds of trauma.
The hidden wisdom of the body
The body, however, does not store only pain. It also holds a hidden wisdom. A guide that shows us the way toward healing. This wisdom does not speak in words but in rhythms, movements, and sensations. It reminds us how to breathe deeply when we are afraid, how to tremble to release tension, how to seek touch and embrace when we need safety.
Through movement, breath, song, and dance, ancient healing pathways awaken, patterns written into the body itself. This organic wisdom shows us that healing is not something that comes from outside; it emerges from within, from our very cells, tissues, and embodied memory.
If trauma lives in the body, then healing must also include the body. Psychotherapy offers us language and understanding, but body-based practices give us experience and release. Breathing, movement, yoga, dance, singing, gentle touch. These are ways to “unlock” the body and return it to freedom.
New research confirms what ancient traditions always knew:
The body does not only remember trauma. It also remembers the path to healing.
Από Despoina Despina Ploussiou
