Μεγάλωσα σε ένα φτωχό χωριουδάκι στο βορειοανατολικό τμήμα της Ταϊλάνδης.
Όταν ήμουν μικρός η ζωή μού φαινόταν εύκολη και γεμάτη χαρά. Όταν όμως ήρθε η τηλεόραση στο χωριό, ο κόσμος άρχισε να νιώθει φτωχός. Οι συγχωριανοί μού έλεγαν ότι πρέπει να δουλέψω σκληρά αν θέλω να πετύχω στη ζωή μου. Δεν ένιωθα πια καλά με τον εαυτό μου. Άρχισα να νιώθω κι εγώ φτωχός.
Έτσι, έφυγα για την πρωτεύουσα, την Μπανγκόκ. Εκεί, τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Σπούδαζα, μάθαινα πολλά πράγματα και δούλευα πάνω από 8 ώρες την ημέρα, ενώ έτρωγα μόνο ένα γεύμα νουντλς και μερικές φορές και λίγο ρύζι. Το βράδυ κοιμόμουν με πολλά άλλα άτομα στο ίδιο δωμάτιο. Άρχισα λοιπόν να αναρωτιέμαι: αφού δουλεύω τόσο σκληρά, γιατί η ζωή μου είναι τόσο δύσκολη; Κάτι δεν πάει καλά. Ενώ παράγω πολλά πράγματα, δεν παίρνω σχεδόν τίποτα πίσω.
Προσπάθησα να σπουδάσω σε μια σχολή στο πανεπιστήμιο, αλλά δυσκολευόμουν πολύ, κυρίως επειδή τα μαθήματα ήταν πολύ βαρετά. Και επιπλέον, οι περισσότερες σχολές σήμερα προσφέρουν καταστροφικές γνώσεις. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει παραγωγική γνώση στα πανεπιστήμια. Για παράδειγμα, αν σπουδάσεις αρχιτέκτονας ή πολιτικός μηχανικός, μαθαίνεις πώς να καταστρέφεις το περιβάλλον. Όσο περισσότερο δουλεύουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο καταστρέφουν τα βουνά και τις πεδιάδες.
Νιώθω πως ό,τι κάνουμε μας κάνει τη ζωή δύσκολη αντί να την κάνει εύκολη. Στο χωριό μου παλιά, όλοι δουλεύανε μόνο δύο μήνες το χρόνο. Για ένα μήνα σπέρναμε το ρύζι και για ένα μήνα μετά το μαζεύαμε. Τους υπόλοιπους δέκα μήνες καθόμασταν. Γι' αυτό στην Ταϊλάνδη έχουμε τόσα πολλά φεστιβάλ. Κάθε μήνα έχουμε και από ένα διαφορετικό φεστιβάλ! Και εννοείται ότι όλοι παίρνουν έναν υπνάκο το μεσημέρι μετά το φαγητό.
Ακριβώς λοιπόν, επειδή οι άνθρωποι εκεί έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο, γνωρίζουν ποιες είναι οι πραγματικές τους ανάγκες. Βρίσκονται σε επαφή με τον εαυτό τους. Και όλοι οι άνθρωποι θέλουν τα ίδια πράγματα: ευτυχία, αγάπη και να απολαμβάνουν τη ζωή τους. Όταν ζεις έτσι βλέπεις τις ομορφιές της ζωής και τις εκφράζεις κι εσύ με διάφορους τρόπους. Κάποιοι σκαλίζουν όμορφα σχέδια στις λαβές των μαχαιριών, άλλοι φτιάχνουν όμορφα καλάθια... Σήμερα κανείς δεν το κάνει πια αυτό. Όλοι χρησιμοποιούν παντού το πλαστικό.
Έτσι, παράτησα τις σπουδές μου, έφυγα από την Μπανγκόκ και γύρισα στο χωριό μου. Εκεί άρχισα να θυμάμαι σιγά σιγά πώς ζούσα όταν ήμουν μικρός. Άρχισα να δουλεύω δύο μήνες το χρόνο, καλλιεργούσα ρύζι και έθρεφα έξι άτομα στην οικογένειά μου. Έκανα και ένα μικρό κήπο και τον φρόντιζα για λιγότερο από 15 λεπτά την ημέρα και είχα περισσότερα από τριάντα είδη λαχανικών. Ήμασταν έξι άτομα και δεν μπορούσαμε να τα φάμε όλα αυτά. Αρχίσαμε να πουλάμε κάποια προϊόντα στην αγορά και είχαμε έτσι και ένα εισόδημα από εκεί.
Τα πράγματα ήταν τόσο εύκολα που αναρωτιόμουν "γιατί να πρέπει να είναι κανείς στην Μπανγκόκ να δουλεύει τόσο σκληρά και να μην έχει να φάει, ενώ εδώ με δύο μήνες δουλειά το χρόνο και 15 λεπτά την ημέρα στον κήπο, μπορείς να θρέψεις έξι άτομα;" Πιο έξυπνοι άνθρωποι από εμένα, που ήταν πρώτοι στο σχολείο και σπούδαζαν για τόσα χρόνια στο πανεπιστήμιο, έπρεπε να δουλέψουν τριάντα χρόνια για να αγοράσουν ένα δικό τους σπίτι, ενώ εγώ το δικό μου το έφτιαξα σε τρεις μήνες, δουλεύοντας δύο ώρες την ημέρα, από τις 5 μέχρι τις 7 το πρωί. Τώρα φτιάχνω ένα σπίτι κάθε χρόνο. Δεν έχω λεφτά (ρευστό), αλλά έχω πολλά σπίτια. Το πρόβλημά μου τώρα είναι σε ποιο σπίτι θα κοιμηθώ το βράδυ!
Το επόμενο θέμα είναι το ντύσιμο. Κάποτε προσπάθησα κι εγώ να ντυθώ σαν αστέρας του σινεμά για να νιώσω καλύτερα με τον εαυτό μου. Ήθελα να αγοράσω ένα τζιν παντελόνι, αλλά έπρεπε να δουλεύω ένα μήνα για να το αγοράσω. Μάζεψα όμως τα λεφτά και πήγα στο μαγαζί να το αγοράσω. Καθώς το δοκίμαζα και γύριζα δεξιά αριστερά μπροστά στον καθρέφτη, συνειδητοποίησα ότι ήμουν πάντα ο ίδιος άνθρωπος. Το παντελόνι δεν θα με άλλαζε. Ακόμα και το ακριβότερο παντελόνι στον κόσμο δεν θα είχε τη δύναμη να αλλάξει τη ζωή μου. Ένιωσα ότι ήταν σκέτη τρέλα αυτό το πράγμα. Εδώ και 20 χρόνια λοιπόν δεν έχω αγοράσει ούτε ένα ρούχο. Όλα μου τα ρούχα προέρχονται από δωρεές άλλων. Όταν έρχεται κόσμος να με επισκεφτεί, πάντα μου αφήνει και ένα ρούχο. Τώρα έχω τόσα πολλά που πρέπει να τα δίνω συνέχεια στους άλλους.
Και όταν αρρωσταίνω, έχω μάθει πια πώς να γίνομαι καλά με το νερό, τη γη και κάποιες βασικές γνώσεις. Το αποτέλεσμα του τρόπου ζωής μου είναι ότι έχω πολύ λιγότερο φόβο μέσα μου απ' ό,τι είχα παλιότερα και νιώθω πιο ελεύθερος. Νιώθω επίσης ότι δεν χρειάζεται να μοιάσω σε κάποιον άλλον. Είμαι μια χαρά με τον εαυτό μου.
Μαζί με τη γυναίκα μου δημιουργήσαμε ένα κέντρο όπου συλλέγουμε διάφορους σπόρους. Ο σπόρος είναι φαγητό. Το φαγητό είναι ζωή. Αν δεν έχεις σπόρους δεν έχεις φαγητό και δεν μπορείς να ζήσεις. Δεν είσαι ελεύθερος. Αν δεν είσαι ελεύθερος δεν είσαι ευτυχισμένος, γιατί η ζωή σου εξαρτάται συνεχώς από τους άλλους. Στο ίδιο κέντρο έχουμε και ένα τμήμα όπου μαθαίνουμε διάφορα πράγματα για το πώς να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη. Η ζωή από μόνη της είναι εύκολη, αλλά εμείς την κάνουμε δύσκολη και πολύπλοκη.
Το σπίτι, τα ρούχα, το φαγητό και τα φάρμακα, πρέπει να είναι φτηνά και εύκολο να τα αποκτήσουν όλοι οι άνθρωποι. Αυτός είναι ο πραγματικός πολιτισμός. Το να δυσκολεύεται ο κόσμος να έχει αυτά τα βασικά αγαθά δεν είναι πολιτισμός. Έχουμε τόσα πανεπιστήμια στον κόσμο, τόσους έξυπνους ανθρώπους, και η ζωή μας γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Για ποιον κάνουμε τη ζωή μας δύσκολη; Για ποιον δουλεύουμε; Νιώθω ότι πραγματικά κάτι δεν πάει καλά. Ένα πουλάκι χρειάζεται μία ή δύο μέρες για να φτιάξει τη φωλιά του. Ένας ποντικός σκάβει την τρύπα του μέσα σε μια νύχτα. Αλλά ο τόσο έξυπνος άνθρωπος πρέπει να δουλεύει σκληρά επί 30 χρόνια για να αποκτήσει ένα δικό του σπίτι. Και υπάρχουν και τόσοι άνθρωποι που δεν θα αποκτήσουν ποτέ δικό τους σπίτι. Κάτι δεν πάει καλά εδώ.
*Από μαγνητοσκοπημένη ομιλία του Jon Jandai στο "TEDx Talks" το 2011.
Μετάφραση: Νίκος Μπάτρας
**Ο Jon Jandai είναι Ταϊλανδός αγρότης. Το 2003 μαζί με τη γυναίκα του ίδρυσαν το κέντρο "Pun Pun - Center for Self Reliance" στην Ταϊλάνδη. Είναι ένα κέντρο όπου συλλέγονται και προστατεύονται σπόροι από διάφορα φυτά και γίνονται μαθήματα αυτόνομης διαβίωσης, βιολογικής καλλιέργειας και ανοικοδόμησης σπιτιών με φυσικό τρόπο και φυσικά υλικά.
Πηγή
