Μπορεί να μην καταφέραμε σαν πολιτισμός να λύσουμε ακόμα τα προβλήματα του πολέμου, της φτώχιας, της πείνας, των ανισοτήτων και τόσα άλλα, που στοιβάζονται και στριμώχνονται στις ψυχές και στα μυαλά σχεδόν όλης της ανθρωπότητας, αλλά καταφέραμε να φτιάξουμε μια και μόνο μαγική συσκευή η οποία έβγαλε από τις ζωές μας ένα σωρό ασήμαντες συνήθειες και περιττές συνθήκες, δραστηριότητες και σχέσεις και στη θέση τους έβαλε πάρα πολλές άλλες, πιο εξελιγμένες, πιο μοντέρνες, πιο ψηφιακές και κυρίως πιο “έξυπνες”…
Ουσιαστικά αντικαταστήσαμε κάποιες βασικές φυσικές σχέσεις με τεχνητές, αλλά η εποχή, οι συνήθειες και οι καθημερινές συνθήκες, άλλαξαν τόσο ραγδαία κι εμείς δεν προλάβαμε, ως συνήθως, να αξιολογήσουμε, να σκεφτούμε, να κατανοήσουμε που μπορεί να μας οδηγήσει όλο αυτό…
Άλλωστε ο καταναλωτισμός είναι ένα τρένο που δεν μπορεί να περιμένει, κι εμείς τρέχουμε πάντα λαχανιασμένοι ξοπίσω του για να το προλάβουμε, καθένας βέβαια με τις όποιες δυνατότητες είναι σε θέση να έχει.
Στην αρχή ήταν διασκεδαστικό και πρωτόγνωρο…να περπατάς, να κάνεις δουλειές και ψώνια, να παρακολουθείς τηλεόραση ή να οδηγείς το αυτοκίνητό σου και συγχρόνως να μιλάς από τη συσκευή με κάποιον που είναι σε κάποιο άλλο μέρος, μακριά, πολύ μακριά.
Και αφού σχεδόν οι πάντες δεχτήκαμε και αφομοιώσαμε τόσο εύκολα και τόσο γρήγορα τη νέα αυτή συνήθεια, οι γκουρού της τεχνολογίας και του καταναλωτικού μας μοντέλου, άρχισαν να μας χορεύουν στους ξέφρενους ρυθμούς τους.
Οι συσκευές βήμα βήμα (εμπόριο το λένε) γίνονταν όλο και πιο “έξυπνες” και πιο φαντεζί και οι ειδικοί βάλθηκαν να χωρέσουν μέσα τους σχεδόν τα πάντα.
Διαδίκτυο, emails, κοινωνικά δίκτυα, φωτογραφίες, βίντεο, μουσική, υπηρεσίες, πωλήσεις, αγορές και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς υπάρχουν εκεί, όλα μέσα σ’ αυτές τις “έξυπνες” συσκευές…
…και οι συσκευές γίνονταν όλο και πιο έξυπνες και γρήγορες κι εμείς γινόμασταν όλο και πιο μοναχικοί, πιο νωχελικοί, παθητικοί και ανόητοι.
Οι εταιρείες επικοινωνίας με λίγα (φαινομενικά) χρήματα φόρτωσαν τις έξυπνες συσκευές μας με ατελείωτα δεδομένα, μας έκαναν δώρο έξτρα μπόνους χρόνους, έξτρα δεδομένα, έξτρα συμβόλαια…κι εμείς νοιώθαμε τόσο ωραία να έχουμε τόσα πολλά δεδομένα, τόσες επιλογές.
Οι σχέσεις μας έγιναν gigabytes, οι φυσικές συναντήσεις έγιναν βιαστικές τηλεφωνικές κλήσεις, έγιναν messenger, chat rooms και ξεπέτες, τα νέα μας φεύγουν πια με μηνύματα, συχνά κωδικοποιημένα για να μην καθόμαστε να γράφουμε, βιβλία και διάβασμα τέλος, ανοίγουμε βιαστικά αμέτρητες ιστοσελίδες, ένας ατελείωτος κόσμος από κάθε είδους, άχρηστες συνήθως, πληροφορίες, είναι στη διάθεσή μας κάθε στιγμή, όπου κι αν είμαστε.
Σκρολάρουμε ατελείωτες ώρες, είμαστε δάχτυλα που σέρνονται πάνω κάτω στις οθόνες, ανταλλάσσουμε έτοιμες ιδέες, αποφθέγματα και λόγια άλλων σε έτοιμα εικονίδια, βλέπουμε, ακούμε και προωθούμε χιλιάδες άχρηστες πληροφορίες, κουτσομπολεύουμε και κριτικάρουμε τα πάντα, καθένας μας απέκτησε καινούριους ρόλους, καθένας και ένας ρεπόρτερ, ένας δημοσιογράφος, ένας ρουφιάνος, ένας ψυχαγωγός, ένα ψώνιο.
Επαναστατούμε από τους καναπέδες, ασχολούμαστε με την καθημερινότητα, με τα κοινά και την πολιτική μέσα από τις συσκευές, αναρτούμε σε δημόσια θέα τις σκέψεις μας, τις προσωπικές μας στιγμές, τα αγαπημένα μας πρόσωπα, φαγητά, προϊόντα, ρούχα, εκπομπές, κάθε τι δικό μας, κάθε τι που νομίζουμε ότι ενισχύει και εντυπωσιάζει στα μάτια των άλλων την κατασκευασμένη εικόνα του δικού μας avatar…
…ανταλλάσσουμε ασταμάτητα χιλιάδες προσωπικές φωτογραφίες, σέλφις από όπου κι αν βρισκόμαστε, που είναι βέβαιο ότι δεν θα βγάζαμε ποτέ αν είχαμε μαζί μας απλά μια φωτογραφική μηχανή.
Για κάποιο ακατανόητο λόγο θέλουμε όλοι, γνωστοί και άγνωστοι, να γνωρίζουν που είμαστε, με ποιους είμαστε, τι κάνουμε, πως περνάμε, πως αισθανόμαστε, τι μας στεναχωρεί και τι μας κάνει χαρούμενους την κάθε στιγμή.
Βλέπω πια ανθρώπους να πηγαίνουν σε παραλίες, σε δάση, σε βουνά, σε ταβέρνες, μπαρ, καφετέριες, γιορτές, εκδρομές, οπουδήποτε… και περισσότερη επαφή έχουν με τη συσκευή τους παρά με το φυσικό μέρος, με τους άλλους ανθρώπους ή τη συνθήκη που βρίσκονται εκείνη τη στιγμή.
Κάθε φυσική δραστηριότητα μπορεί να διακοπεί απότομα ή να μην ολοκληρωθεί καθώς οι ειδοποιήσεις και οι ήχοι από τη συσκευή είναι συνεχείς και αποσπούν την προσοχή.
Η μαγική συσκευή ανέδειξε την όραση σαν την πιο βασική μας αίσθηση, όλες οι άλλες, ακοή-όσφρηση-αφή-γεύση, φθίνουν όλο και πιο πολύ ως μη συμβατές, επιπλέον η συσκευή αλλοίωσε και βίασε τη γλώσσα μας, η αργκό, οι κωδικοποιημένες λέξεις και οι συντομεύσεις είναι “γλώσσες” πιο εύχρηστες και γρήγορες για τις συσκευές.
Στον εικονικό ψηφιακό κόσμο τα γνήσια ανθρώπινα συναισθήματα καταστέλλονται, υποβιβάζονται, δεν χρειάζονται…οι συσκευές γεννούν μόνο άμεσες και επιφανειακές αντιδράσεις του κεντρικού νευρικού μας συστήματος, που κάποιες φορές έχουν ευχάριστο ή απολαυστικό χαραχτήρα και κάποιες άλλες δυσάρεστο ή στενάχωρο.
Όμως “νικήσαμε” την καθημερινή μας άνοια, τη βαρεμάρα μας, την ταλαιπωρία του να είμαστε μόνοι με τον καταθλιπτικό εαυτό μας…τώρα βλέπουμε ασταμάτητα χαζοχαρούμενα βιντεάκια για να ξεχνιόμαστε, για χαβαλέ, ακούμε μουσικές, παίζουμε παιχνίδια, τζογάρουμε, …και όλα αυτά, μας τα προτείνει η έξυπνη συσκευή μας, χωρίς εμείς να κάνουμε τίποτα.
Επιτέλους, είμαστε “ελεύθεροι” να επιλέγουμε ότι θέλουμε από όλα αυτά τα συγκεκριμένα που μας “προτείνουν” οι έξυπνες συσκευές, αυτές ξέρουν καλύτερα τι μας αρέσει, τι μας ταιριάζει, τι χρειαζόμαστε κάθε στιγμή, δεν υπάρχει λόγος να ψάχνουμε, να κουραζόμαστε…όλα έτοιμα μπροστά σε μια μικρή οθόνη, όλα!!
“Βιώνουμε” σχεδόν αληθινά εικονικές σχέσεις, εικονικούς έρωτες, εικονικό σεξ…
…άλλωστε και το αληθινό, τι ακριβώς είναι…? Δεν μάθαμε…οπότε κομπλέ…
Οι καιροί στο φυσικό κόσμο είναι δύσκολοι και άγριοι, δεν αντέχονται, γι’ αυτό ας απολαμβάνουμε όσο μπορούμε τους εικονικούς “παραδείσους” που μας προσφέρονται.
Παντού γύρω άνθρωποι σκυμμένοι πάνω από τις συσκευές τους, στο δρόμο, στις πλατείες, στα μαγαζιά, στα σπίτια, στις ταβέρνες, στα μπαρ, στα λεωφορεία, στα αυτοκίνητα, στα πανεπιστήμια, παντού…τα χέρια τους πληκτρολογούν με τρομακτική γρηγοράδα, αναρωτιέμαι αν απ’ τη γραφή τους βγαίνει νόημα.
Τους βλέπω στις συναυλίες, στις παρέες τους, στις γιορτές και στις χαρές τους… πιο πολύ θέλουν ν’ αποκτήσουν τις στιγμές παρά να τις ζήσουν, να τραγουδήσουν, να χορέψουν…
Προτιμάνε να αποθηκεύουνε στιγμές ζωής στις συσκευές τους από το να τις ζούνε.
Είναι φρίκη, είναι το τέλος του ζωντανού, είναι απλά και μόνο άχαρες επαναλήψεις πεθαμένων στιγμών.
Τα μικρά παιδιά δεν παίζουν πια ομαδικά παιχνίδια, δεν τρέχουν, δεν κάνουν αστεία πειράγματα μεταξύ τους. Στέκουν σχεδόν υπνωτισμένα πάνω από τις συσκευές τους, τα προσωπάκια τους σχεδόν ακουμπούν την οθόνη, λες και θα μπούνε μέσα.
Βλέπω γονείς, που για να απολαύσουν για λίγο την ησυχία, την παρέα τους ή οτιδήποτε άλλο θέλουν, δίνουν ακόμα και σε σχεδόν βρεφικά χεράκια μια συσκευή για να κάτσουν ήσυχα.
Δεν τολμώ να σκεφτώ πως θα είναι οι ζωές και ο κόσμος τους σαν μεγαλώσουν όλα αυτά τα αθώα και ανυποψίαστα βλαστάρια…για άβουλες ανθρωπομηχανές προορίζονται.
Μπορεί να μην επιλύσαμε ακόμα τα τεράστια προβλήματα που έχουμε δημιουργήσει στον πλανήτη, στα ζώα και στα οικοσυστήματα αλλά καταφέραμε να συρρικνώσουμε όλη τη ζωή μέσα σε μια τόσο δα μικρή συσκευή, δεν είναι και μικρό πράγμα…
Μέσα της υπάρχουν όλα τα προσωπικά μας στοιχεία, το παρελθόν, το παρών και το μέλλον μας, οι λογαριασμοί και οι κωδικοί μας, όσα αγαπάμε και όσα δεν αγαπάμε, οι ιδέες, τα πιστεύω και οι σκέψεις μας.
Μέσα στη συσκευή ζει πια μονάχα το κατασκευασμένο μας avatar μιας και ο αληθινός εαυτός μας σάπισε.
Καταλαβαίνεις τι συμβαίνει όταν οι ανθρώπινες αισθήσεις, τα συναισθήματα και η γλώσσα, εξ αιτίας κάποιας συσκευής, αρχίζουν να μοιάζουν πλέον περιττά και αχρείαστα?
Μετά-λλαξη στα ανθρώπινα θεμέλια, αυτό συμβαίνει!!
Ένα πλάσμα το οποίο προορίζεται να αποδέχεται και να εκτελεί μονάχα εντολές πρέπει να είναι απαλλαγμένο από περιττές δυνατότητες και χαραχτηριστικά.
Να θυμάσαι ότι ποτέ οι εξουσίες του κόσμου μας δεν προχωράνε σε ριζικές κοινωνικές αλλαγές αν προηγουμένως δεν είναι βέβαιες ότι αυτές οι αλλαγές θα γίνουν αποδεκτές από τις μάζες.
Ο πραγματικός στόχος, το μότο των σχεδιαστών της συσκευής, ήταν εξ αρχής ένας.
“Μείνε όσο περισσότερο χρόνο από τη ζωή σου γίνεται συνδεδεμένος με τον ψηφιακό κόσμο που σου προσφέρουμε, γίνε απόλυτα εξαρτημένος, για να έρθει η στιγμή να λησμονήσεις τελείως τον φυσικό κόσμο που ανήκεις και τις σχέσεις που είχες μέσα σε αυτόν, για να μας ανήκεις πλέον ολοκληρωτικά.”
Κι η συσκευή θα είναι πλέον το μοναδικό “διαβατήριο” συμβατότητας για την πρόσβαση στο νέο θαυμαστό τους κόσμο, τη δείχνεις, σε σκανάρει, αναγνωρίζει αν είσαι συμβατός και εισέρχεσαι…
Εφιάλτης!!!
Υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος να το ξανασκεφτείς…
Τάσος Πετρίδης
