Ο πρώτος άνδρας στη ζωή ενός κοριτσιού είναι ο πατέρας της. Κι αυτό δεν είναι απλώς βιολογικό γεγονός. Είναι ψυχική εγγραφή. Ο τρόπος που την κοιτάζει, η στοργή ή η αδιαφορία του, η συνέπειά του ή η απουσία του, δημιουργούν μέσα της ένα πρωταρχικό αποτύπωμα: τι να περιμένει από έναν άνδρα, πώς μοιάζει η αγάπη, ποιο είναι το όριό της, τι σημαίνει αξίζω.
Η θεωρία του Bowlby για τον δεσμό μας λέει πως τα πρώιμα βιώματα με τους φροντιστές μας καθορίζουν αν θα αναπτύξουμε έναν ασφαλή, αποφευκτικό ή αγχώδη τύπο δεσμού. Όταν ο πατέρας ήταν ζεστός, σταθερός, παρών και διαθέσιμος,η κόρη αναπτύσσει πίστη στις σχέσεις. Μαθαίνει πως μπορεί να αφεθεί χωρίς να εγκαταλειφθεί. Αν όμως ήταν επικριτικός, απρόβλεπτος ή απόμακρος, συχνά καλλιεργείται μέσα της μια ενοχή ύπαρξης: «Δεν είμαι αρκετή», «Για να με αγαπήσουν, πρέπει να προσπαθώ πολύ», ή το αντίστροφο: «Δεν χρειάζομαι κανέναν, καλύτερα να μην νιώθω».
Η Object Relations Theory επισημαίνει πως εσωτερικεύουμε τον πατέρα, κι αυτός ο εσωτερικός πατέρας (είτε στοργικός είτε παγωμένος) συνεχίζει να ζει μέσα μας και να διαλέγει για εμάς τους συντρόφους, μέχρι να τον αναγνωρίσουμε και να πάρουμε πίσω τον έλεγχο.Πολλές φορές, η επιλογή ενός συναισθηματικά μη διαθέσιμου συντρόφου δεν είναι απλώς σύμπτωση ή αδυναμία διάκρισης. Είναι μια υποσυνείδητη προσπάθεια της γυναίκας να επαναλάβει τη σχέση με τον πατέρα της, ελπίζοντας αυτή τη φορά να την «διορθώσει», να την κάνει να λειτουργήσει. Μόνο που η επανάληψη αυτή καταλήγει να επιβεβαιώνει την αρχική της πεποίθηση: ότι οι άνδρες είναι απόμακροι, μη διαθέσιμοι ή αδιάφοροι για τις ανάγκες της.
Ο πατέρας δεν επηρεάζει μόνο το συναίσθημα, αλλά και τη διαμόρφωση των ορίων. Λειτουργεί ως η φιγούρα που επιτρέπει στην κόρη να διαφοροποιηθεί από τη μητέρα, να ορίσει την ταυτότητά της, να πει «όχι» χωρίς ενοχή. Αν αναγνωρίσει την αυτονομία της και δεν την εξευτελίσει, εκείνη μαθαίνει πως μπορεί να απομακρύνεται χωρίς να χάνει την αγάπη.
Η Carol Gilligan, μιλώντας για την ψυχολογική ανάπτυξη των κοριτσιών, τόνισε πως γύρω στην εφηβεία πολλά κορίτσια αρχίζουν να σιωπούν την αλήθεια τους για να παραμείνουν "αγαπητές". Αν σε εκείνη τη φάση ο πατέρας δεν στηρίξει τη φωνή τους, εκείνη χάνεται και μαζί της η αυθεντικότητα στις μελλοντικές σχέσεις. Ο Erik Erikson μίλησε για την κρίση της ταυτότητας και της οικειότητας ως κρίσιμα αναπτυξιακά στάδια. Αν ένα κορίτσι δεν βιώσει ασφάλεια στη σχέση με τον πατέρα της, είναι πιθανό να παλινδρομήσει στην ταυτότητα μέσα από τις σχέσεις, να αναζητά επιβεβαίωση, να συγχωνεύεται ή να αποσύρεται. Η σύγχρονη ψυχολογία της αυτοσυμπόνιας (Kristin Neff) δείχνει πως η εσωτερική φωνή της καλοσύνης διαμορφώνεται από το πώς μας φέρθηκαν όταν ήμασταν τρωτοί. Ένας πατέρας που προσέγγισε με τρυφερότητα τα λάθη της κόρης τουέβαλε μέσα της τα θεμέλια για συγχώρεση, αποδοχή και συναισθηματική ισορροπία.
Μια κόρη που άκουσε «είμαι περήφανος για σένα», θα μάθει να αγαπά χωρίς να απολογείται. Μια κόρη που ένιωσε πως μπορεί να κλάψει χωρίς να τη ντροπιάσουν, θα επιλέξει ανθρώπους που την ακούν, όχι εκείνους που την τιμωρούν. Κι αν ο πατέρας της φέρθηκε με σεβασμό, θα αναγνωρίζει πιο εύκολα τους άνδρες που δεν τη σέβονται και θα αποχωρεί χωρίς να ραγίζει.Η στοργή του πατέρα δεν είναι απλώς συναίσθημα. Δίνει μηνύματα που εγγράφονται στο σώμα και στη μνήμη. Είναι το πώς κάθε γυναίκα θα νιώσει ότι ανήκει μέσα σε μια αγκαλιά. Αν ο πατέρας υπήρξε, το πρότυπο υπάρχει. Αν δεν υπήρξε, η έλλειψή του γίνεται πληγή, αλλά και κάλεσμα θεραπείας.
Γιατί κάποτε, κάθε γυναίκα καλείται να αναγνωρίσει: ποιους επιλέγει για να την αγαπούν, και τι έμαθε να πιστεύει πως της αξίζει. Και ψιθυρίζει βαθιά μέσα της: «Αυτό μου έμαθε ο πατέρας μου για την αγάπη με την παρουσία του ή με την απουσία του.»
Πηγές• Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss
• Flouri, E. & Buchanan, A. (2003). Father involvement and adolescent outcomes
• Gilligan, C. (1982). In a Different Voice
• Erikson, E. (1950). Childhood and Society
• Neff, K. D. (2003). Self‑Compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy Attitude Toward Oneself. Self and Identity
• Cashdan, S. (1988). Object Relations Therapy
Αναδημοσίευση κειμένου από @Ναταλία Νικολάου, Ψυχολόγος
