Το στόμα
Γιά να άντιληφθούμε τή σημασία τής ποιότητος καί ποσότητος τής τροφής σχετικά μέ τή διατήρηση τής ύγείας μας, είναι άνάγκη νά ρίξομε μιά ματιά στήν κατασκευή καί τή λειτουργία τών κυριωτέρων πεπτικών όργάνων, στή χώνευση καί τήν άφομοίωση τών τροφών. Είναι δέ, κατά γενικήν ομολογίαν, μεγίστη, άλλά κι’ έγκληματική ή άγνοιά μας, όσον άφορά τά έσωτερικά μας όργανα, καί γι’ αύτό ακριβώς τά σκοτώνουμε κυριολεκτικά μέ τόν ύπερσιτισμό, καί τίς απεριόριστες καταχρήσεις μας.
Αρχίζομε άπό τό πρώτο πεπτικό όργανο, τό στόμα, που παίζει κι αύτό ένα σπουδαίο ρόλο στή χώνευση τών τροφών. Στό στόμα, έκτος άπό τή μηχανική πολτοποίηση τής τροφής πού γίνεται μέ τή μάσηση, γίνεται έπίσης μέ τή σιέλωση καί ή διάλυση (χώνευση) τού άμύλου καί τής ζαχάρεως τών τροφών.
Γι αύτό οί άμυλοΰχες τροφές όπως είναι τό ψωμί, τά γλυκίσματα, τό ρύζι, τά μακαρόνια, οί πατάτες κλπ., χρειάζονται περισσότερη μάσηση άπ’ όλες τίς άλλες τροφές.
Δυστυχώς όμως οί περισσότεροι άνθρωποι τίς τροφές αύτές τίς... καταβροχθίζουν τελείως άμάσητες, μέ τήν έντύπωση ότι σάν μαλακές πού είναι δέν χρειάζονται μάσηση.
Γι’ αύτό μεγίστη είναι ή βλάβη άπό τίς ζυμώσεις του αχώνευτου αμύλου καί τής ζαχάρεως τών τροφών πού δέν μασώνται όσο πρέπει καί πού δέν χωνεύονται ούτε στό στομάχι, προκαλώντας έτσι ύπερκόπωση στό πάγκρεας, πού θά άναλάβη - παρακάτω στό δωδεκαδάκτυλο - τήν πλήρη διάλυση του αμύλου καί τής ζαχάρεως τών τροφών.
’Ιδού μιά άπό τίς αιτίες τής παγκρεατικής άνωμαλίας καί τού διαβήτου. Όσοι είναι διαβητικοί ξέρουν πολύ καλά ότι ούδέποτε μασούσαν, άλλά πάντοτε βεβιασμένα... κατεβρόχθιζαν τήν τροφήν των.
Τό στομάχι
Άπό τό στόμα οί τροφές κατεβαίνουν μέσω του οισοφάγου στό στομάχι. Αύτό είναι ένα μυώδες σακκούλι, μέσα στό όποιον χύνονται άπό αμέτρητους μικροσκοπικούς πόρους τά πεπτικά ύγρά, (υδροχλωρικόν όξύ, πεψίνη κλπ.), πού επιδρούν χημικώς ,και χωνεύουν τίς τροφές, τίς λευκωματούχες κυρίως καί όχι τίς άμυλούχες, οί όποιες όπως είπαμε, πρέπει νά χωνευθούν άπό τή σιέλωση στό στόμα, καί νά συμπληρώσουν τή χώνευσή τους στό δωδεκαδάκτυλο μέ τό παγκρεατικόν ύγρόν.
Γι’ αύτό, οί άμυλούχες τροφές δέν μένουν παρά 2-3 ώρες στό στομάχι, όταν λαμβάνωνται μόνες τους ή μέ χορταρικά μαζί. Όταν όμως λαμβάνωνται στό ίδιο γεύμα μέ τίς λευκωματούχες (κρέας, ψάρι, γάλα, τυρί, αύγό), τότε κατ’ ανάγκην αναμιγνυόμενες μέ αύτές (πού χρειάζονται 5-6 ώρες γιά τή χώνευσή τους) παραμένουν γιά 3-4 ώρες περισσότερο στό στομάχι, οπότε οί άμυλοΰχες τροφές παθαίνουν ζυμώσεις, προκαλώντας άέρια, ξυνίλες καί τοξίνες πού δηλητηριάζουν τό σώμα όλόκληρο.
Γι’ αύτό οί λευκωματοΰχες τροφές πρέπει νά τρώγωνται χωριστά άπό τίς άμυλούχες, μαζι μέ μπόλικα ώμά καί μαγειρευμένα λαχανικά, πού μέ το πλούσιο άσβέστιο πού περιέχουν, έξουδετερώνουν καί τά ύπερβολικά όξέα πού συνήθως περιέχουν. 'Υγιεινή, του στομάχου, έλαφρό στομάχι θά πή πλήρης χώνευσις καί καλύτερη θρέψις.
Το δωδεκαδάκτυλον έντερον
Οί τροφές άφού ύποστούν τή χημική έπίδραση του πεπτικού υγρού στό στομάχι, αδειάζουν μέσ’ άπό τόν πυλωρόν στό δωδεκαδάκτυλον έντερον. Έδώ συμπληρώνεται ό χώνευση τών τροφών, όπως περιγράφουμε κατωτέρω, και άπ’ έδώ άπορροφώνται οί θρεπτικοί χυλοί, πού θά κυκλοφορήσουν μέσα μας καί θά θρέψουν ολόκληρο τό σώμα.
Ήπαρ και χοληδόχος κύστις
Στό δωδεκαδάκτυλον έντερον χύνεται ή χολή άπό τήν χοληδόχον κύστιν, πού είναι στερεωμένη πάνω στό ήπαρ (τό μαΰρο σηκώτι), ή όποία διαλύει τό λίπος καί τό λάδι τών τροφών. Τό ήπαρ έκτος του ότι προμηθεύει τή χοληδόχο μέ τή χολή, κάνει καί άλλες λειτουργίες. Μετατρέπει τές τροφές σέ γλυκογόνο, άποθηκευόμενο γιά μελλοντική χρήση του σώματος, σέ περίπτωση νηστείας κλπ. Μετατρέπει τα φθαρμένα κύτταρα σέ ούρία, πού φεύγει άπό τούς νεφρούς μέ τά ούρα. ’Επεξεργάζεται τούς χυλούς πού άπορροφούνται άπό τό δωδεκαδάκτυλον έντερον και τούς διοχετεύει μέ τήν καρδιακή φλέβα στήν καρδίαν καί σ’ όλο τό σώμα πρός θρέψιν του όργανισμού. Μετατρέπει τό ύπερβολικό λεύκωμα σέ ζάχαρη (αύτό πρέπει νά τό προσέξουν οι διαβητικοί, πού άδίκως άποφεύγουν τά φρούτα, χρησιμοποιώντας άποκλειστικά εις βάρος τής ύγείας των κρέας, τυρί, αύγά καί άλλες λευκωματούχες τροφές, πού μετατρέπονται σέ ζάχαρη).
Αν βεβαίως τό ποσόν καί τό ποιόν τών λιπαρών ουσιών πού λαμβάνομε μέ τήν καθημερινή τροφή μας, είναι έκείνο πού χρειάζεται, τότε ή χοληδόχος κύστις λειτουργεί όμαλά καί φυσιολογικά. Αν όμως λαμβάνωμε καθημερινά ύπερβολικήν ποσότητα λιπαρών, καί προπαντός ζωικά λίπη (χοιρινό κλπ.), τότε άσφαλώς θά διασαλευθή ή όμαλή λειτουργία της χολής, θά πάθωμε χολοκυστίτιδα ή χολολιθίαση καί τότε - μόνο - θά συμβουλευθούμε άπό τήν έπιστήμη, νά έλαττώσωμε ή ν’ άποφεύγομε τελείως τά λιπαρά, πολλές φορές όμως είναι... άργά.
Πάγκρεας
Στό δωδεκαδάκτυλο χύνεται έπίσης ένα άλλο πεπτικόν ύγρόν, τό παγκρατικόν, άπό τό πάγκρεας, τό όποιον διαλύει τό άμυλο καί τή ζάχαρη τών τροφών, συμπληρώνοντας έτσι τή χώνευση πού έχει κάμει ό σίελος εις τό στόμα, όπως άναφέραμε.
Έάν όμως δέν μασηθούν πλήρως οί άμυλούχες τροφές, ή άν αύτές είναι περισσότερες άπό όσες χρειάζεται τό σώμα καί αποτελούνται κυρίως άπό προϊόντα άσπρου άλευριού, καί άσπρη ζάχαρη, τότε πολύ γρήγορα θά κουρασθή τό πάγκρεας καί άν συντρέχουν μέ τήν περίπτωση αύτή μερικοί δυσμενείς ψυχολογικοί παράγοντες (λύπη, άγωνία, θυμός, άγχος ή καί μίσος), τότε άτονεί τό παγκρεατικόν ύγρόν καί παρουσιάζεται ή άσθένεια τού παγκρέατος - ό διαβήτης.
Τότε καί πάλιν - λίγον άργά - θά συμβουλευθούμε νά έγκαταλείψωμε τήν ζάχαρη καί τίς άμυλούχες τροφές, (δυστυχώς όμως καί τά φρούτα), πράγμα έπικίνδυνο συνήθως, (γιά τήν λειτουργία τής καρδίας) καί νά χρησιμοποιούμε έτοιμο - ξένο - παγκρεατικόν ύγρό, τήν ινσουλίνη πού ούδέποτε θεραπεύει τόν διαβήτη ριζικά.
’Αφομοίωση τών τροφών
Μέσα στό δωδεκαδάκτυλον καταλήγουν όλες οί τροφές χυλοποιημένες καί χωνευμένες άπό όλα τά πεπτικά ύγρά πού άναφέραμε, έτοιμες πρός άπορρόφησιν. Γύρω-γύρω άπό τήν έσωτερικήν παρειάν τοϋ έντέρου υπάρχουν έκατομμύρια άπομυζητικοί άδενες, πού άπορραφούν τους θρεπτικωτέρους χυλούς οί όποιοι διοχετεύονται μέ τήν πυλαία φλέβα στό συκώτι. Έδώ έπεξεργάζονται οί χυλοί καί μεταφερώμενοι διά τής κυκλοφορίας του αίματος, φθάνουν σέ όλα τά κύτταρα του σώματος, τά τρέφουν καί τά αναπτύσσουν δημιουργώντας έπίσης θερμοκρασίαν, ένέργειαν, καί ζωτικότητα, διά του φαινομένου τού μεταμβολισμού...
---------------------------------------------------------
Απόσπασμα από το βιβλίο του Σάββα Σαββίδη: "Τροφή και Υγεία - Διατροφή του Παιδιού και Υγιεινή Μαγειρική" * - 1948 - #ΣΑΒΒΑΣ_ΣΑΒΙΔΗΣ
Ανδρέας Καραβιώτης