Το ένα τρίτο των μήλων και τα μισά από όλα τα μούρα που ελέγχθηκαν είχαν υπολείμματα από τις πιο τοξικές κατηγορίες φυτοφαρμάκων, μερικά από τα οποία έχουν συνδεθεί με σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και οι παραμορφώσεις κατά τη γέννηση.
Τα υπολείμματα στα ακτινίδια αυξήθηκαν από 4% το 2011 σε 32% το 2019, με τη μόλυνση των κερασιών να υπερδιπλασιάζεται επίσης από 22% σε 50% την ίδια χρονική περίοδο.
Συνολικά, η ανάλυση σχεδόν 100.000 δημοφιλών δειγμάτων φρούτων στην Ευρώπη καταγράφηκε αύξηση 53% στη μόλυνση από τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα, σε διάστημα 9 χρόνων. Η έρευνα διεξήχθη από το Pesticide Action Network (PAN) Europe.
Η έρευνα δεν περιελάμβανε βρετανικά προϊόντα, αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο εισάγει πάνω από 3,2 εκατομμύρια τόνους φρέσκων φρούτων και λαχανικών από την ΕΕ κάθε χρόνο, καλύπτοντας περίπου το 40% της εσωτερικής ζήτησης, σύμφωνα με την CBI.
Η καθηγήτρια Nicole Van Dam του Γερμανικού Κέντρου Ολοκληρωτικής Έρευνας για τη Βιοποικιλότητα (iDiv) περιέγραψε την έκθεση ως «σοκαριστική».
«Ποιο είναι το νόημα να τρώμε υγιεινά εάν τα υγιεινά φρούτα και λαχανικά ψεκάζονται με τοξίνες;» διερωτάται.
Η εκπρόσωπος του PAN Europe, Salomé Roynel, δήλωσε σχετικά: «Οι καταναλωτές βρίσκονται τώρα στην εξής απαίσια θέση, ενώ όλοι λένε να τρώνε φρέσκα φρούτα, πολλά από αυτά είναι μολυσμένα με τα πιο τοξικά υπολείμματα φυτοφαρμάκων που συνδέονται με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία».
«Είναι σαφές για εμάς ότι οι κυβερνήσεις δεν έχουν καμία πρόθεση να απαγορεύσουν αυτά τα φυτοφάρμακα, ό,τι και να λέει ο νόμος. Φοβούνται πάρα πολύ το αγροτικό λόμπι, το οποίο εξαρτάται από ισχυρά χημικά και ένα αποτυχημένο αγροτικό μοντέλο».
Η Roynel, τονίζει ότι τα χημικά αυτά που χρησιμοποιούνται έχουν τα πιο τοξικά φυτοφάρμακα, για τα οποία δεν προβλέπονται ασφαλή όρια και κάλεσε τους καταναλωτές να καταναλώνουν βιολογικά φρούτα το καλοκαίρι «ειδικά εάν είναι έγκυες ή ταΐζουν μικρά παιδιά».
Η έρευνα διαπίστωσε ακόμη ότι το 87% των αχλαδιών στο Βέλγιο και το 85% αυτών στην Πορτογαλία είχαν μολυνθεί από τουλάχιστον ένα τοξικό φυτοφάρμακο.
Σχεδόν το ένα τρίτο όλων των φρούτων που ελήφθησαν δείγματα μολύνθηκαν από επικίνδυνες ουσίες το 2019, το τελευταίο έτος για το οποίο υπήρχαν διαθέσιμα δεδομένα στους ερευνητές.
Τα φρούτα με τη μεγαλύτερη μόλυνση
Τα πιο μολυσμένα φρούτα ήταν τα βατόμουρα (51%), τα ροδάκινα (45%), οι φράουλες (38%), τα κεράσια (35%) και τα βερίκοκα (35%).
Για τα λαχανικά, το σέλινο (50%), το σέλινο (45%) και το λάχανο (31%) ήταν τα πιο μολυσμένα προϊόντα.
Από την πλευρά της, η εκπρόσωπος της εμπορικής ένωσης CropLife Europe, Anika Gatt Seretny, δήλωσε: «Η παρουσία ιχνών τοξικών φυτοφαρμάκακων δεν σημαίνει ότι τα τρόφιμα είναι επικίνδυνα. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Efsa) διεξήγαγε εκτενή έρευνα για αυτό το θέμα, αποδεικνύοντας ότι ο κίνδυνος των καταναλωτών από τη διατροφική σωρευτική έκθεση είναι κάτω από το όριο και επομένως δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου».
Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Stefan Van De Keersmaecker, σχολιάζοντας το θέμα είπε ότι: «Η Efsa [η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων] δημοσιεύει κάθε χρόνο έκθεση για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα, η οποία γενικά αναγνωρίζεται ότι είναι η πιο ολοκληρωμένη και αξιόπιστη έκθεση για αυτό το θέμα. Για πολλά χρόνια, η έκθεση δείχνει ότι το 98% των δειγμάτων που συλλέχθηκαν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της ΕΕ».
Η Κομισιόν ισχυρίζεται ότι η χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων μειώθηκε κατά 12% το 2019 σε σύγκριση με την περίοδο 2015-17 και προτείνει περαιτέρω μείωση κατά 50% έως το 2030.
Αντίθετα, η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα στοιχεία μόλυνσης έχουν αυξηθεί «δραματικά» για φρούτα όπως τα μήλα (κατά 117%) και τα κεράσια (κατά 152%) από το 2011, έτος που οι κυβερνήσεις της ΕΕ υποτίθεται ότι άρχιζαν να απαγορεύουν τα σχετικά φυτοφάρμακα. Συνολικά, διαπίστωσαν ότι το ποσοστό των μολυσμένων φρούτων και λαχανικών το 2019 ήταν αυξημένο κατά 8,8% σε σχέση με τη βασική γραμμή του 2015-17.
Σύμφωνα με τον Guy Pe'er, οικολόγο στο iDiv, η νέα μελέτη είναι εξαιρετικά ανησυχητική γιατί «πιθανότατα εκθέτει μόνο την κορυφή ενός παγόβουνου αγροχημικών» ως αποτέλεσμα της εστίασης σε χημικές ουσίες που έχουν ήδη αποδειχθεί επικίνδυνες.
«Οι ανησυχίες μας για την υπερβολική χρήση χημικών ουσιών θα πρέπει να υπερβαίνουν κατά πολύ το να ανησυχούμε για συγκεκριμένα φρούτα και λαχανικά– μιλάμε για ένα σύστημα που κυριολεκτικά αυτοκτονεί», είπε.
Μια μεταρρύθμιση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα φυτοφάρμακα, η οποία θα μπορούσε να περιέχει νέους στόχους μείωσης, αναμένεται στις 22 Ιουνίου, αφού αναβλήθηκε τον Μάρτιο εν μέσω φόβων για την επισιτιστική ασφάλεια που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν σημάνει τον κώδωνα του κινδύνου για, όπως λένε, «συστηματικές επιθέσεις» στην επερχόμενη πρόταση μεταρρύθμισης από εκπροσώπους συμφερόντων των αγροτικών επιχειρήσεων.
Ο Olivier de Schutter, συμπρόεδρος του IPES-Food και ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε ότι οι ευρωπαίοι λήπτες αποφάσεων πρέπει να μείνουν σταθεροί στους πράσινους κανόνες.
«Δυστυχώς τώρα με την επισιτιστική κρίση που έχει αναπτυχθεί, έχουμε πολύ ισχυρές πιέσεις ιδιαίτερα από τα συνδικάτα αγροτών που λένε ότι πρέπει να ενισχύσουμε την παραγωγή για να αντισταθμίσουμε τη διακοπή των προμηθειών σιταριού, φυτικών ελαίων και καλαμποκιού από την Ουκρανία και τη Ρωσία», είπε χαρακτηριστικά.