Μέχρι πρόσφατα, οι ερευνητές δεν έβρισκαν καμία ένδειξη άμεσης σύνδεσης του λεμφικού συστήματος με τον εγκέφαλο, αφήνοντας αρκετούς προβληματισμούς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αποστραγγίζει τα απόβλητα του.
To 2012, στην πορεία εξερεύνησης των αιτιών που προκαλούν τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι όπως και τα άλλα όργανα του σώματος, ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει ένα έμφυτο «σύστημα καθαρισμού» που απομακρύνει τις τοξικές ουσίες από το κεντρικό νευρικό σύστημα και αποτρέπει τη συσσώρευσή τους. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε « γλυμφατικό σύστημα» (glymphatic system).Ο όρος επινοήθηκε από τη Δρ. Maiken Nedergaard, συνδιευθύντρια του Κέντρου Μεταφραστικής Νευροιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ρόντσεστερ. Προήλθε από τη συγχώνευση των όρων «λεμφικό σύστημα» και «γλοία» ή τα νευρογλοιακά κύτταρα - μη νευρικά κύτταρα εγκεφάλου τα οποία συμβάλλουν στη διατήρηση της ομοιόστασης και προστατεύουν τους νευρώνες, απομακρύνουν τις άχρηστες και παρέχουν θρεπτικές ουσίες, μεταφέρουν το οξυγόνο, εξουδετερώνουν παθογόνα, απομακρύνουν νεκρούς νευρώνες, περιβάλλουν τον νευράξονα και συμβάλλουν στη μόνωσή του, επιταχύνουν τη μεταφορά των νευρικών σημάτων από τον έναν νευρώνα στον άλλο. Παρομοίως με τα λεμφικά αγγεία, τα νευρογλοιακά κύτταρα σχηματίζουν τα λεγόμενα "τούνελ" μέσω των οποίων το εγκεφαλονωτιαίο υγρό κατευθύνεται από τα κανάλια γύρω των αρτηριών στους ιστούς του εγκεφάλου, φιλτράρεται και στη συνέχεια εισέρχεται στα κανάλια γύρω των φλεβών, απο'κει κινείται είτε στον υπαραχνοειδής χώρο είτε στην κυκλοφορία του αίματος είτε καταλήγει στους λεμφικούς οδούς.
Το κεντρικό νευρικό σύστημα είναι μεταβολικά το πιο ενεργό σύστημα στο σώμα μας. Ο εγκέφαλος μόνος καταναλώνει περίπου το 25% όλης της ενέργειας που εισέρχεται στο σώμα, αν και ζυγίζει μόνο το 2% του σωματικού βάρους. Και κατά συνέπεια, αυτό το σύστημα παράγει μια τεράστια ποσότητα απορριμμάτων.
Σύμφωνα με τη Δρ.Maiken Nedergaard «Έχουμε ένα σύστημα καθαρισμού που σχεδόν σταματά όταν είμαστε ξύπνιοι, και ξεκινά μόλις κοιμηθούμε. Είναι περίπου σαν το άνοιγμα και το κλείσιμο μιας βρύσης». Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το γλυμφατικό σύστημα στο βαθύ μη-REM ύπνο, είναι 10 φορές πιο δραστήριο από την ώρα που είμαστε ξύπνιοι. "Ο εγκέφαλος έχει περιορισμένη ενέργεια στην διάθεσή του και φαίνεται πως πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο διαφορετικά στάδια λειτουργίας, ξύπνιος και σε εγρήγορση ή κοιμισμένος και σε καθαρισμό." λέει η Nedergaard. "Μπορείτε να το αντιληφθείτε σαν να έχετε ένα πάρτι στο σπίτι σας: θα μπορέσετε ή να απασχολήσετε τους καλεσμένους σας ή να καθαρίσετε το σπιτικό σας, αλλά δεν γίνετε να κάνετε και τα δύο ταυτόχρονα".
Επί του παρόντος η επιστημονική έρευνα επικεντρώνεται στο πώς μπορεί να αποτραπεί η δυσλειτουργία του γλυμφατικού συστήματος. Τα νέα ευρήματα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα υπνωτικά φάρμακα δεν βελτιώνουν τη λειτουργία του. Ενώ ο ύπνος στο πλάι είναι σταθερά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καθαρίσει τον εγκέφαλο από τις τοξίνες, σε σύγκριση με άλλες στάσεις π.χ. ανάσκελα ή μπρούμυτα. Διαπιστώθηκε ότι ο ύπνος στο πλάι απομακρύνει καλύτερα τις τοξίνες και βοηθάει περισσότερο στη μείωση εμφάνισης ασθενειών όπως είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος Πάρκινσον και άλλες νευρολογικές ασθένειες.
"Είναι ενδιαφέρον ότι η πλευρική θέση ύπνου είναι ήδη το πιο δημοφιλές στον άνθρωπο και στα περισσότερα ζώα – ακόμα και στην άγρια φύση," είπε ο Δρ. Maiken Nedergaard που ηγήθηκε της μελέτης. "Φαίνεται ότι έχουμε προσαρμοστεί στη πλευρική θέση του ύπνου επειδή είναι η πιο αποτελεσματική για το καθάρισμα του μυαλού από τα μεταβολικά απόβλητα που δημιουργούνται όταν είμαστε ξύπνιοι".
Ο Δρ. Ίαν Χάρισον από το Κέντρο Προηγμένης Βιοϊατρικής Απεικόνισης του UCL αναφέρει ότι οι μελέτες υποδεικνύουν την τεράστια σημασία του μη-REM ή βαθύ ύπνου, όπως και της γυμναστικής, πιθανώς λόγω της αύξησης των καρδιακών παλμών που αυτή προκαλεί, για την καλή ανταπόδοση του γλυμφατικού συστήματος. Τέλος, όσον αφορά το αλκοόλ, οι δοκιμές υπέδειξαν ότι σε μικρές ποσότητες του αλκοόλ βελτιώνει κατά 30-40% τη λειτουργία του. "Μια ποσότητα που αντιστοιχεί σε 25 ml κρασιού την ημέρα μπορεί να ενεργοποιήσει το γλυμφατικό σύστημα" αναφέρει χαρακτηριστικά ο ερευνητής.
Το Ασβέστιο, το Μαγνήσιο και ο Σίδηρος είναι τα ιχνοστοιχεία η ανεπάρκεια των οποίων μπορεί να δημιουργήσει τις διαταραχές του ύπνου. Οι βιταμίνες Β1 και Β6 είναι απαραίτητα για την φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος και βοηθούν σε άτομα που έχουν αϋπνίες. Η βιταμίνη D3 είναι από τις βασικές βιταμίνες και η πτώση των επιπέδων της, συνδέεται με το διακοπτόμενο ύπνο. Η ενίσχυση παραγωγής της Μελατονίνης, είναι εξίσου σημαντική για να ξεκουράζεται πλήρως και να ανανεώνεται ο οργανισμός σας, τις ώρες που κοιμάστε.
Ρυθμίστε τον τρόπο ζωής και της διατροφής σας, για να έχετε έναν καλό βαθύ ύπνο και "καθαρό μυαλό".
Πηγές:
Ο καλός ύπνος καθαρίζει τον εγκέφαλο.
Ο ύπνος στο πλάι επιτρέπει την καλύτερη αποτοξίνωση του εγκεφάλου
Αϋπνίες; Φυσικές λύσεις για να ξαναβρείτε τον ύπνο σας