Ο θυμός αποτελεί μια φυσιολογική έκφραση της ζωής.
Κάποιοι άνθρωποι ερχόμαστε αντιμέτωποι μαζί του σχεδόν καθημερινά, ο καθένας από εμάς αντιδρώντας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας αίσθησης απογοήτευσης, προσβολής, εξαπάτησης ή προκύπτει ως ανταπόκριση σε κάθε γεγονός που μπορεί να ερμηνεύσουμε ως επιθετικό ή που ξεπερνάει τα όριά μας.
Για πολλούς, ο θυμός είναι μια φυσιολογική αντίδραση που περνάει γρήγορα. Σε ορισμένες περιπτώσεις ωστόσο, μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο με μεγάλη δυσκολία ή και να ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχο.
Μερικές φορές, όταν ο θυμός μας γίνετε ακραίος και ξεφεύγει από τον έλεγχό μας αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα το οποίο χρειάζεται να μάθουμε πώς να το διαχειριζόμαστε. Η μη αποτελεσματική αντιμετώπιση του θυμού μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικά και σωματικά προβλήματα υγείας. Μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις μας, την εργασία μας ή ακόμα και την αυτοεκτίμησή μας.
Θυμώνουμε όταν αισθανόμαστε ότι πρέπει να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας σωματικά ή συναισθηματικά, τα μέλη της οικογένειάς μας, την χώρα μας, την ιδιοκτησία μας, τις αξίες μας και ακόμη και τα δικαιώματά μας. Ο θυμός είναι η απάντηση σε μια επίθεση, όταν αισθανόμαστε πως κινδυνεύουμε να χάσουμε κάτι, αλλά και όταν δεν λαμβάνουμε αυτό που πιστεύουμε πως μας αξίζει. Ο θυμός είναι μια προτροπή επίθεσης ως η καλύτερη άμυνα που έχουμε μια δεδομένη στιγμή. Σχετίζεται επίσης με βιολογικές αλλαγές στο σώμα. Καθώς το σώμα προετοιμάζεται για μάχη, οι ορμόνες του άγχους απελευθερώνονται, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, η καρδιά χτυπάει γρηγορότερα και μπορεί να νιώσουμε αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, ακόμη και να αρχίσουμε να τρέμουμε.
Οι βιολογικές αλλαγές μπορεί να είναι πολύ γρήγορες όταν εμφανιστεί ο έντονος θυμός και εξ΄ ίσου γρήγορα μπορεί να μετατραπεί σε βίαιη οργή. Μερικές φορές συμβαίνει και το αντίθετο. Όταν καταπιέζουμε ή εμποδίζουμε διανοητικά την παρατεταμένη απογοήτευση και τον θυμό, οι βιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα μας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και οι ορμόνες του άγχους καθίστανται μόνιμα, οδηγώντας μας σε ακόμη σοβαρότερα προβλήματα υγείας.
Ποια είναι τα Συμπτώματα του θυμού …
• Επιθετική συμπεριφορά
• Εχθρότητα
• Εκρήξεις
• Κοινωνική απόσυρση
• Λεκτική ή σωματική κακοποίηση
• Τεταμένοι μύες
• Σφιχτοί σιαγόνες
Οι οργανικές επιπτώσεις του θυμού …
• Υψηλή πίεση του αίματος
• Συχνά κρυολογήματα
• Καρδιακές ασθένειες
• Καρκίνος
• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Στομαχικά προβλήματα
Επιπτώσεις του θυμού στην ψυχική υγεία …
• Άγχος
• Κατάθλιψη
• Αυτοτραυματισμοί
Εάν αναγνωρίζετε στον εαυτό σας κάποιες από τις παραπάνω καταστάσεις, θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο να ζητήσετε την συμβουλή του ιατρού σας. Εκείνος θα είναι σε θέση να αξιολογήσει τα συμπτώματά σας και να διαπιστώσει κατά πόσο συνδέονται με την αδυναμία διαχείρισης του θυμού σας.
Πότε ο θυμός γίνεται πρόβλημα …
Ο θυμός δημιουργεί προβλήματα όταν η φυσική αντίδραση του σώματος που ονομάζεται ¨μάχης ή φυγής¨ και συμβαίνει όταν νιώθουμε ότι απειλούμαστε ή βρισκόμαστε κάτω από την επήρεια του στρες (1), εκτοξεύει στα ύψη την αδρεναλίνη προετοιμάζοντας το σώμα να τραπεί σε φυγή ή να παραμείνει για να αμυνθεί. Όταν η μάχη ή η φυγή δεν είναι η κατάλληλη επιλογή για την περίσταση και δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τον θυμό μας ή τον καταπνίγουμε, εδώ είναι που αναπτύσσεται το πρόβλημα.
Όταν δεν μπορείτε να εκφράσετε τον θυμό σας αυτός συσσωρεύεται και πέραν του ότι μπορεί να προκαλέσει εκρήξεις θυμού σε ακατάλληλους χρόνους και χώρους, μπορεί επίσης να σας κάνει να αισθάνεστε δυνατότεροι, με αποτέλεσμα να αντιδράτε πιο επιθετικά και σε άλλες καταστάσεις.
Η εμπειρία ενός εκάστου διαφέρει, αλλά οι εκδηλώσεις θυμού που αναγνωρίζονται ως δυνητικά επιβλαβείς είναι …
• Η χρόνια, συνεχής, παρατεταμένη οργή που μπορεί να επηρεάσει το
ανοσοποιητικό σύστημα και να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής
υγείας.
• Η παθητική έκφραση του θυμού που συχνά επηρεάζει τις σχέσεις και
την αλληλεπίδραση με τους συνανθρώπους.
• Ο θυμός που καθηλώνει και το άτομο αισθάνεται πως αδυνατεί να
τον διαχειριστεί ή να τον αντιμετωπίσει.
• Ο θυμός που κατευθύνεται προς τον εαυτό λόγω ενοχών και μπορεί να
γίνει και διανοητικά καταστρεπτικός.
• Ο θυμός που κατευθύνεται προς τους άλλους και συνοδεύεται από
μεγάλη δυσαρέσκεια.
• Ο θυμός που οδηγεί σε βίαιες εκρήξεις και φυσικά είναι ενοχλητικός
για τους πάντες.
Ο θυμός πυροδοτείτε στους ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους. Θα μπορούσε να συμβαίνει όταν νιώθετε αδικημένοι ή απογοητευμένοι. Για πολλούς ανθρώπους μια αίσθηση αδυναμίας μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και θυμό.
Για να κατανοήσετε την προέλευση του θυμού, μπορεί να είναι χρήσιμο να εξετάσετε τις προηγούμενες εμπειρίες σας. Το υπόβαθρο και η ανατροφή ορισμένων ανθρώπων μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο αντιμετώπισης του θυμού. Ίσως οι γονείς σας να ήταν υπερβολικά θυμωμένοι και βίαιοι όταν ήσασταν νεότεροι με αποτέλεσμα να ανατραφήκατε πιστεύοντας ότι αυτή η συμπεριφορά είναι φυσιολογική. Εναλλακτικά ίσως να έχετε μεγαλώσει νιώθοντας τον θυμό σαν ένα τρομακτικό συναίσθημα. Αυτό μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε φοβισμένοι ή ανίκανοι να τον εκφράσετε. Όποια και αν είναι η κατάσταση, η κατανόηση της αιτίας του θυμού είναι ένα σημαντικό βήμα για την διαχείρισή του.
Πότε χρειάζομαι βοήθεια για την διαχείριση του θυμού …
Επειδή είναι δύσκολο κάποιες φορές να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα του θυμού, εάν σας συμβαίνουν τα ακόλουθα ίσως χρειάζεται να αναζητήσετε την βοήθεια κάποιου ειδικού για την διαχείριση του θυμού σας …
• Η συμπεριφορά σας, σας έχει οδηγήσει σε παραβίαση του νόμου
• Είστε βίαιοι απέναντι στον/στην σύντροφό σας, την οικογένειά σας
ή άλλους ανθρώπους
• Εκτοξεύετε σκόπιμα ή σπάτε πράγματα ή βλάπτετε ξένη ιδιοκτησία
• Διαφωνείτε συστηματικά με όσους βρίσκονται κοντά σας
• Αισθάνεστε θυμωμένοι συνεχώς, αλλά και ανίκανοι να εκφράσετε τον
θυμό σας
• Νιώθετε εκτός ελέγχου όταν είσαι θυμωμένοι και ανησυχείτε έως που
θα μπορούσατε να φτάσετε
Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που θα μπορούσατε να δοκιμάσετε για την διαχείριση του θυμού σας συμπεριλαμβανομένων ομαδικών προγραμμάτων, συμπεριφορικής θεραπείας, μεταξύ αυτών και την υπνοθεραπεία. Οι προσεγγίσεις αυτές προσφέρουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης του θυμού, διδάσκουν τεχνικές αυτοβοήθειας, ασκήσεις χαλάρωσης, σας βοηθούν να καταλάβετε την αρχική αιτία του θυμού σας, να αλλάξετε τα πρότυπα σκέψης που είναι δυσλειτουργικά και να βελτιώσετε την συμπεριφορά σας.
Πώς να διαχειριστείτε τον θυμό σας …
Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν να ελέγξετε τον θυμό σας. Το κλειδί για να το επιτύχετε σχετίζετε με την κατανόηση των καταστάσεων που σας κάνουν να αισθάνεστε θυμωμένοι. Σας βοηθούν να αναγνωρίζετε τα σημάδια του θυμού και να είστε προετοιμασμένοι. Έτσι λοιπόν, προσπαθήστε να απαντήσετε σε ένα φύλλο χαρτί τα εξής …
• Ποια ήταν η κατάσταση που σας έκανε να θυμώσετε
• Αν υπήρξε κάποιο άλλο άτομο που συμμετείχε
• Τι λένε ή κάνουν οι άλλοι και σας θυμώνουν
• Πώς εσείς αισθανθήκατε την στιγμή του θυμού
• Πώς συμπερφερθήκατε
• Πώς αισθανθήκατε μετά από το περιστατικό
Απαντώντας στα παραπάνω ερωτήματα, μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα θα αρχίσετε να παρατηρείτε κάποια επαναλαμβανόμενα πρότυπα να αναδύονται. Μπορεί να παρατηρήσετε πως ίσως θυμώνετε όταν σας υποτιμούν, όταν νιώθετε πιο αγχωμένοι ή θυμωμένοι μετά από την κατάσταση ή το γεγονός γιατί δεν μπορέσατε να εκφράσετε τον εαυτό σας. Μελετήστε και προβληματιστείτε με τις σημειώσεις σας γιατί μπορεί να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε την αρχική αιτία που κρύβετε πίσω από το θυμό σας και να καταφέρετε να τον διαχειριστείτε.
Δώστε χρόνο στον εαυτό σας πριν να αντιδράσετε …
Αυτό σας επιτρέπει να σκεφτείτε πώς να αντιδράσετε, αντί να αντιδράτε ενστικτωδώς. Θα βοηθηθείτε αν …
• Πάρετε μερικές βαθιές αναπνοές με μεγαλύτερης διάρκειας εκπνοές. Θα σας
βοηθήσουν να ηρεμήσετε.
• Μετρήσετε έως το 10. Μια απλή πράξη που μπορεί να σας δώσει αρκετό χρόνο
για να ηρεμήσετε πριν αντιδράσετε.
• Προσπαθήσετε να αποσπάσετε τον εαυτό σας κάνοντας κάτι άλλο, διοχετεύοντας
την ενέργειά σας σε κάτι δημιουργικό.
• Ακούσετε χαλαρωτική μουσική / ήχους. Δημιουργήστε playlist και ακούστε το
όταν αναδύεται ο θυμός σας.
Δοκιμάστε μερικές από αυτές τις διαφορετικές τεχνικές απόσπασης της προσοχής και δείτε τι λειτουργεί καλύτερα για εσάς.
Το άγχος (2) και ο θυμός τείνουν να συμβαδίζουν. Όταν τα επίπεδα του άγχους μειώνονται ο θυμός ελέγχεται ευκολότερα στους περισσότερους ανθρώπους.
Δοκιμάστε τις προτεινόμενες τεχνικές χαλάρωσης όπως …
• Διαλογισμό
• Νοητικές ασκήσεις
• Αυτό-ύπνωση (3)
• Γιόγκα
• Ασκήσεις αναπνοής
Εκφράστε τον εαυτό σας …
• Όταν αισθάνεστε θυμωμένοι, επικοινωνήστε το στους ανθρώπους, εξηγήστε
το γιατί
• Όταν το κάνετε, να μιλάτε αργά και καθαρά
• Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως ¨Νομίζω¨ και ¨Αισθάνομαι¨ εστιάζοντας σε
εσάς και όχι σε εκείνους
• Προσπαθήστε να θέτετε αιτήματα αντί για απαιτήσεις ή για απειλές
• Πείτε ¨Θα μπορώ¨ ή ¨Θα μπορούσα¨ αντί ¨Θα έπρεπε¨ ή ¨Θα πρέπει¨
Εκφράζοντας τον εαυτό σας με αυτό τον τρόπο, δεν καταπνίγεται ούτε θάβετε μέσα σας τα συναισθήματά σας. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για εκείνους που αισθάνονται μονίμως θυμωμένοι.
Προετοιμαστείτε προαιρετικά για τις δύσκολες συνομιλίες. Θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε τον έλεγχό σας.
Αλλαγές στον τρόπο της ζωής σας …
Η διατροφή και ο τρόπος της ζωής σας μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα του άγχους στο σώμα σας και κατ΄ επέκταση του θυμού σας. Μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή μπορεί να σας δώσει περισσότερη ενέργεια και να σας βοηθήσει να αισθανθείτε μεγαλύτερη αισιοδοξία.
Η συμβολή της άσκησης είναι γνωστή για τη μείωση του άγχους και μπορεί να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος της διαχείρισης του θυμού σας. Εκτός από την ενίσχυση της διάθεσής σας, σας εκτονώνει, προάγει τον ύπνο και τη χαλάρωση του σώματος και του νου σας (4).
Πώς η υπνοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει στην διαχείριση του θυμού …
Η υπνοθεραπεία (5) είναι από τα ιδανικότερα εργαλεία για τη διαχείριση θυμού, διότι σας εξασφαλίζει πρόσβαση στους εσωτερικούς σας πόρους από όπου και θα αντλήσετε τις καλύτερες λύσεις για τη διαχείρισή του.
Ερχόμενοι σε επαφή με τον κόσμο του υποσυνείδητου εαυτού σας θα καταφέρετε να εξουδετερώσετε τους ασυνείδητους ωθητές σας. Θα κατανοήσετε καλύτερα τον θυμό σας, όχι μόνο τις τρέχουσες καταστάσεις που τον προκαλούν, αλλά και τα αρχικά γεγονότα που είναι οι λόγοι και οι ουσιαστικοί παράγοντες της πρόκλησής του. Αυτά τα γεγονότα είναι συνήθως ξεχασμένα, θαμμένα βαθιά στον υποσυνείδητο νου σας. Μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε αυτά ενώ βρισκόσαστε σε βαθιά χαλάρωση και μπορείτε να αλλάξετε τις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις του παρελθόντος, επειδή θα είστε σε θέση να αναγνωρίσετε και να κατανοήσετε την αρχική αιτία τους, μέσα από τα μάτια του σύγχρονου, σοφού ενήλικα που είστε σήμερα και όχι μέσα από τα μάτια του παιδιού που κάποτε πληγώθηκε με αποτέλεσμα σήμερα να φοβάται και να θυμώνει. Μόλις γίνει αυτό, ο θυμός εξαφανίζεται, καθώς οι παλιές ενεργοποιήσεις ουδετεροποιούνται.
Θα σας βοηθήσει επίσης να επιλύσετε, την κατάθλιψη, το άγχος, τον φόβο, την ανασφάλεια, την χαμηλή αυτοπεποίθηση, τον πόνο και την βαθιά θλίψη που σας έχει προκαλέσει. Όλα αυτά τα συναισθήματα συχνά κρύβονται βαθιά στον υποσυνείδητο νου και είναι δύσκολο να εντοπιστούν με κάποιον άλλον τρόπο.
Με την πρόσβαση στον υποσυνείδητο νου, το βίωμα, την αφήγηση των αρχικών γεγονότων ή καταστάσεων και των συναισθημάτων που ο θυμός εμπεριείχε, επιτυγχάνετε την εξισορρόπηση και την απελευθέρωση από αυτή την γάγγραινα που για τόσα χρόνια σας παιδεύει …
Μαρία Πέππα
Κλινική Υπνοθεραπεύτρια & Stress Coach
Πηγή