Παράδοξα, τα τραγούδια που κουβαλούν θλίψη, απώλεια ή νοσταλγία δεν μας βυθίζουν, αλλά πολλές φορές μας λυτρώνουν.
Η μελαγχολική μουσική δρα σαν ψυχοθεραπεία σε μορφή τέχνης.
Όταν ακούμε ένα θλιμμένο τραγούδι, ενεργοποιείται ένας μηχανισμός συναισθηματικής κάθαρσης.
Η μουσική μάς επιτρέπει να βιώσουμε τη λύπη χωρίς να την αποφεύγουμε.
Είναι σαν να βρίσκουμε έναν ασφαλή χώρο για να εκτονώσουμε συναισθήματα που ίσως δεν μπορούμε να εκφράσουμε στην καθημερινότητα. Ο εγκέφαλος, αναγνωρίζοντας αυτή την εκτόνωση, απελευθερώνει την ένταση και τελικά την ανακουφίζει.
Η ενσυναίσθηση παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο.
Μέσα από τη φωνή ή τη μελωδία, νιώθουμε ότι κάποιος άλλος μοιράζεται τον πόνο μας.
Αυτή η συναισθηματική σύνδεση ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κατανόηση και τη συναισθηματική ταύτιση, κάνοντάς μας να νιώθουμε λιγότερο μόνοι.
Τα μελαγχολικά τραγούδια συχνά πυροδοτούν νοσταλγία, αναμνήσεις από πρόσωπα, σχέσεις ή εποχές που χάθηκαν.
Η νοσταλγία, αντί να είναι μια καθαρά αρνητική εμπειρία, λειτουργεί ως συναισθηματικό “αντίδοτο”.
Μας βοηθά να ανακτήσουμε τη συνέχεια του εαυτού μας και να επαναπροσδιορίσουμε ποιοι είμαστε.
Έτσι, το παρελθόν γίνεται εργαλείο συμφιλίωσης.
Στο νευροχημικό επίπεδο, ακόμη και η θλιβερή μουσική προκαλεί έκκριση ντοπαμίνης, της ορμόνης της ανταμοιβής.
Ο εγκέφαλος «ανταμείβει» την επεξεργασία της λύπης μέσα σε ένα πλαίσιο αισθητικής ασφάλειας.
Αυτό εξηγεί γιατί απολαμβάνουμε κάτι που, θεωρητικά, θα έπρεπε να μας στεναχωρεί.
Τέλος, στη θεραπευτική πράξη, η μελαγχολική μουσική αξιοποιείται ως εργαλείο για τη διαχείριση συναισθημάτων και την επεξεργασία τραύματος.
Μέσα από την ακρόαση, ο ακροατής έχει τη δυνατότητα να συνδεθεί με την ευαισθησία του χωρίς να την καταπνίξει, να αισθανθεί, να κατανοήσει, και τελικά να θεραπευτεί.
Η θλιμμένη μουσική δεν είναι φυγή.
Είναι επιστροφή.
Είναι η στιγμή που η ψυχή, κουρασμένη από την αντίσταση, επιτρέπει στον εαυτό της να νιώσει και έτσι ανακουφίζεται.
Κσποιες παραπομπές,
Vuoskoski, J. K., & Eerola, T. (2012). The Pleasure Evoked by Sad Music: A Meta-Analysis. Emotion, 12(5), 1097–1107.
Sachs, M. E., Damasio, A., & Habibi, A. (2015). The Pleasures of Sad Music: A Systematic Review. Frontiers in Human Neuroscience, 9, 404.
Wildschut, T., Sedikides, C., Arndt, J., & Routledge, C. (2006). Nostalgia: Content, Triggers, Functions. Journal of Personality and Social Psychology, 91(5), 975–993.
Salimpoor, V. N., Benovoy, M., Larcher, K., Dagher, A., & Zatorre, R. J. (2011). Anatomically Distinct Dopamine Release During Anticipation and Experience of Peak Emotion to Music. Nature Neuroscience, 14(2), 257–262.