Φορμόλη Στα Ψάρια, Στα Καλλυντικά Και Στο Σπίτι Μας,
Του Αλέξανδρου Λαλάκου
\Κοινωνιολόγου- Δημοσιογράφου & Εκδότη του Υγεία Ευεξία
Αρχές Ιουνίου του 2011 η Κυβέρνηση των ΗΠΑ εξέδωσε μία ανακοίνωση, η οποία ανέφερε ότι η φορμαλδεΰδη (φορμόλη) είναι μία καρκινογόνος ουσία και ότι οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην εκτίθενται σε αυτήν. Πού μπορεί να βρίσκεται όμως η φορμόλη, εκτός από τα…νεκροτομεία, όπως γνωρίζαμε μέχρι σήμερα; Πριν φτάσουμε στην καρδιά του θέματος, που είναι η φορμόλη στα ψάρια του ιχθυοτροφείου, θα κάνουμε μία μικρή αναφορά στο πού αλλού μπορούμε να συναντήσουμε την επικίνδυνη αυτή ουσία, που συναντάμε στην καθημερινότητά μας, προϊόν της χημικής βιομηχανίας.
ΦΟΡΜΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ
Πρώτα απ’ όλα στα καλλυντικά. Βερνίκια και σκληρυντικά νυχιών, προϊόντα για μακιγιάζ, αποσμητικά, προϊόντα περιποίησης – styling μαλλιών, κρέμες περιποίησης και άλλα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναφερθεί συχνά από εργαζόμενους σε κομμωτήρια ή σε κέντρα αισθητικής και μανικιούρ, πονοκέφαλοι, κρίσεις άσθματος, εμετοί και γενικά ενοχλήσεις στο δέρμα. Λόγω της μικρής ποσότητας που περιέχουν τα παραπάνω καλλυντικά, οι επιστήμονες εμφανίζονται καθησυχαστικοί, εκτός κι αν κανείς απασχολείται στα συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Όμως δεν είναι μόνο η επαφή με την φορμόλη μέσω των παραπάνω καλλυντικών αλλά… και μέσω των προϊόντων κόντρα πλακέ, μελαμίνης, μοριοσανίδων (νοβοπάν). Τα παραπάνω υλικά που χρησιμοποιούνται πλέον για να κατασκευάζονται σχεδόν όλα τα έπιπλα του σπιτιού (κρεβάτια, τραπέζια, γραφεία, ντουλάπια, πατώματα και γενικά ξύλινες κατασκευές) συγκολλούνται με υλικά που περιέχουν σε αρκετή ποσότητα φορμαλδεΰδη.
Εισπνέουμε δηλαδή καθημερινά, όταν εργαζόμαστε ή όταν κοιμόμαστε, την ουσία αυτή που εκλύεται στο περιβάλλον, με όλες τις συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει στον ανθρώπινο οργανισμό (συμπτώματα που έχουν αναφερθεί είναι πονοκέφαλοι, δερματίτιδες, δύσπνοια, ενοχλήσεις στα μάτια και τη μύτη, ενώ προσβάλλει μακροχρόνια το συκώτι και το αμυντικό σύστημα του οργανισμού).
ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΩΝ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ
Από το 2008 έως το 2012 αρκετά μέσα ενημέρωσης αναφερθήκαν εκτενώς στις καταγγελίες από περιβαλλοντολογικούς συλλόγους ότι ορισμένα ιχθυοτροφεία χρησιμοποιούν φορμόλη, εκτός από τη συντήρηση των νεκρών ψαριών, και στα ζωντανά, εκτρεφόμενα ψάρια. Όλα ξεκινάνε από τον περιορισμένο χώρο στον οποία τα εκτροφεία «στοιβάζουν» τα ψάρια, με αποτέλεσμα αυτά να απειλούνται από ασθένειες και διάφορα παράσιτα.
Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη ουσία, με αποτέλεσμα τα ψάρια που φτάνουν στο τραπέζι μας να έχουν ήδη εκτεθεί σε αυτήν. Και αν προσθέσουμε και τα αντιβιοτικά και ψυχιατρικά φάρμακα που τους δίνουν, ώστε να αντέξουν το στρες λόγω του υπερπληθυσμού στα κλουβιά, τότε καταλαβαίνουμε πόσο επιβαρυμένα είναι . Και ενώ, όπως ανέφερα παραπάνω, οι αμερικάνικες υπηρεσίες θεωρούν τη φορμόλη καρκινογόνο ουσία, στην Ελλάδα επιτρέπεται για αντιπαρασιτική χρήση, φυσικά κατόπιν κτηνιατρικής συνταγής. Όσο για ελέγχους; Μάλλον μοιάζει με ανέκδοτο…
ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο όσα αναφέραμε, αλλά και οι επιπτώσεις που έχουν πάνω στο περιβάλλον οι συνεχείς παραβιάσεις των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας των ιχθυοκαλλιεργειών, μιας και μεγάλες ποσότητες φορμόλης καταλήγουν στην ατμόσφαιρα, τη θάλασσα και το υπέδαφος, δηλητηριάζοντας ολόκληρα θαλάσσια οικοσυστήματα (από αυτό δεν τη γλιτώνουν και τα ψάρια «ελευθέρας βοσκής», με αποτέλεσμα να έχουν ανιχνευτεί όχι μόνο φορμόλη αλλά και φυτοφάρμακα και άλλες επικίνδυνες χημικές ουσίες σ’ αυτά).
Δηλαδή οι εταιρίες των ιχθυοκαλλιεργειών χρησιμοποιούν τη φορμόλη για να κρατήσουν «υγιή» τα εκτρεφόμενα ψάρια, αλλά αυτή καταλήγει να μολύνει και το θαλάσσιο περιβάλλον και τους καταναλωτές. Η φορμαλδεΰδη χρησιμοποιείται για αντισηπτικούς και απολυμαντικούς σκοπούς και γι’ αυτό η θέση της είναι στο νεκροτομείο ή στην απολύμανση εργαλείων και χώρων στα νοσοκομεία, μιας και έχει βακτηριοκτόνο και μυκητοκτόνο δράση.
Ακόμη όμως και σε αυτές τις χρήσεις, δεν πρέπει να ξεπερνά το όριο των 0,5% στο σύνολο του προϊόντος στο οποίο περιέχεται. Στην περίπτωση ορισμένων ιχθυοτροφείων χρησιμοποιήθηκε ασύστολα -κάποια μέσα μάλιστα μίλησαν και για τόνους-.
Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Δυστυχώς το κράτος αδυνατεί να ελέγξει με συχνούς ελέγχους τα ιχθυοτροφεία και να βάλει μια τάξη σε όλο αυτό, σεβόμενο την υγεία του πολίτη, το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινότητες γύρω από τα ιχθυοτροφεία.
Έχουμε λοιπόν ψάρια ιχθυοτροφείου που καταλήγουν στα ψαράδικα, μολυσμένα από τη φορμόλη κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής τους, αλλά και ψεκασμένα επιπλέον για να διατηρηθούν όσο γίνεται περισσότερο «φρέσκα» στους πάγκους των ιχθυοπωλείων. Έχουμε συμφέροντα πολιτικών και επιχειρηματιών που τους πιέζουν να μην γίνονται συχνά έλεγχοι και αν γίνονται, το θέμα να «θάβεται».
Έχουμε τον ΕΦΕΤ ο οποίος, παρόλο που θα έπρεπε να είναι υπεύθυνος για ελέγχους στα ιχθυοτροφεία, δηλώνει αναρμοδιότητα. Κι έχουμε έναν απροστάτευτο καταναλωτή για ακόμη μια φορά, που δεν ξέρει πώς να αντιδράσει. Ακόμα και για τον γύρο (κρέας) που βάζουν στο σουβλάκι έχουν βγει δημοσιεύματα τα προηγούμενα χρόνια ότι περιέχει κι αυτός φορμόλη για να διατηρείται περισσότερο. Δεν τους φθάνει που «ντοπάρουν» τα ζώα με κοκτέιλ αντιβιοτικών για να μην ασθενήσουν, επιβαρύνουν περισσότερο τον καταναλωτή, με τη χρήση της φορμόλης ως συντηρητικού.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;
Εγώ δεν τρώω ψάρια ιχθυοτροφείου. Αν εσύ το κάνεις, προσπάθησε να το μειώσεις ή να το σταματήσεις εντελώς. Άλλωστε η θρεπτική αξία των εκτρεφόμενων ψαριών είναι μηδαμινή, αφού τα ταΐζουν με μεταλλαγμένο καλαμπόκι και σόγια ή στη χειρότερη περίπτωση με απομεινάρια άλλων χρήσεων όπως εντόσθια, κεφάλια και κόκκαλα νεκρών ψαριών που αλέθονται και γίνονται τροφή.
Τα ελεύθερα ψάρια όμως τρέφονται με θαλάσσια φύκια ή άλλα φυτά, απ’ όπου παίρνουν και τα Ω3 λιπαρά τους. Αποφύγετε λοιπόν τα ψάρια του ιχθυοτροφείου, εντάξτε στη διατροφή σας φρέσκα μικρά ψάρια των ελληνικών θαλασσών, όπως η σαρδέλα και το σκουμπρί, τηρώντας με ευλάβεια τις εποχές που μπορείτε να τα βρείτε, διότι και σε αυτή την περίπτωση, αν έρχονται από μακρινές θάλασσες, μπορεί να είναι ψεκασμένα με φορμόλη και μην ξεχνάμε ότι Ω3 μπορούμε να πάρουμε και από τον λιναρόσπορο, τα καρύδια, το ταχίνι, τα φασολάκια σόγιας, τους σπόρους chia και άλλα, εννοείται… βιολογικά.