Πολλοί λένε ότι είμαστε προϊόν των πέντε ανθρώπων με τους οποίους περνάμε τον περισσότερο χρόνο μας. Αν επιτρέψεις έστω και σε έναν από αυτούς να είναι τοξικός, σύντομα θα ανακαλύψεις πόσο εύκολα αυτός ή αυτή μπορεί να σε κρατήσει πίσω.
Οι τοξικοί άνθρωποι σε οδηγούν στην τρέλα γιατί η συμπεριφορά τους είναι τόσο ενοχλητική. Μην κάνετε το λάθος να πιστέψετε ότι η συμπεριφορά τους μπορεί να βασίζεται στη λογική. Οι τοξικοί άνθρωποι αψηφούν τη λογική. Κάποιοι είναι ευτυχείς στην άγνοιά της αρνητικής επιρροής που μπορεί να έχουν σε ανθρώπους γύρω τους και άλλοι φαίνεται να παίρνουν ικανοποίηση με το να δημιουργούν χάος και να φτάνουν τους άλλους στα όρια τους.
Όσο κι αν είναι σημαντικό να μαθαίνεις διαφορετικούς ανθρώπους, οι πραγματικά τοξικοί άνθρωποι δε θα αξίζουν ποτέ το χρόνο και την ενέργειά σου -και καταναλώνουν πολύ και από τα δύο. Οι τοξικοί άνθρωποι περιπλέκουν τα πράγματα χωρίς λόγο, προκαλούν διαμάχες και το σημαντικότερο, στρες.
«Οι άνθρωποι είτε σε εμπνέουν, είτε σε εξαντλούν – κάνε προσεκτική επιλογή», Hans F. Hansen
Πρόσφατη έρευνα του πανεπιστημίου Friedrich Schiller στη Γερμανία δείχνει πόσο σοβαρό φαινόμενο είναι οι τοξικοί άνθρωποι. Ανακάλυψαν ότι η έκθεση σε ερεθίσματα που προκαλούν αρνητικά συναισθήματα – η ίδια έκθεση που έχεις όταν αντιμετωπίζεις τοξικούς ανθρώπους- είχε σαν αποτέλεσμα ο εγκέφαλος των υποκειμένων να υφίσταται τρομερό άγχος. Είτε πρόκειται για αρνητικότητα, σκληρότητα, θυματοποίηση ή απλά τρέλα, οι τοξικοί άνθρωποι οδηγούν τον εγκέφαλο σου σε μια κατάσταση πλήρους άγχους, την οποία θα πρέπει να αποφεύγετε με κάθε τρόπο.
Το άγχος μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στον εγκέφαλο. Η έκθεση έστω και σε λίγες μέρες σε καθεστώς άγχους επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των νευρώνων στον ιππόκαμπο, μια σημαντική περιοχή του εγκεφάλου, που ευθύνεται για την ορθή κρίση και τη μνήμη μας. Εβδομάδες σε καθεστώς άγχους προκαλούν αναστρέψιμη βλάβη στα εγκεφαλικά κύτταρα και μήνες άγχους μπορούν να τα καταστρέψουν μόνιμα. Οι τοξικοί άνθρωποι δε σου χαλάνε απλώς τη μέρα-είναι επιβλαβείς και για τον εγκέφαλό σου.
Η ικανότητα να διαχειριστείς τα συναισθήματά σου και να παραμείνεις ψύχραιμος υπό πίεση συνδέεται άμεσα με την απόδοσή σου. Η TalentSmart έχει διεξαγάγει έρευνες με πάνω από 1 εκ. ανθρώπους και έχουμε δει πως το 90% των κορυφαίων σε απόδοση έχουν την ικανότητα να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους σε στιγμές άγχους προκειμένου να παραμείνουν ψύχραιμοι και να έχουν τον έλεγχο. Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις τους τοξικούς ανθρώπους και να τους κρατάς σε απόσταση.
Δε μπορείτε να περιμένετε να μην έχετε τοξικούς ανθρώπους στη ζωή σας αν πρώτα δεν αναγνωρίσετε ποιοι είναι. Το κόλπο είναι να διαχωρίσετε αυτούς που είναι ενοχλητικοί ή απλώς δύσκολοι άνθρωποι, από αυτούς που είναι πραγματικά τοξικοί. Ακολουθούν δέκα κατηγορίες τέτοιων ανθρώπων τις οποίες θα πρέπει να αποφεύγεις με κάθε τρόπο, ώστε να μη γίνεις ένας κι εσύ.
1. Ο κουτσομπόλης
«Τα σπουδαία μυαλά συζητάνε ιδέες, τα μέτρια μυαλά γεγονότα, τα μικρά μυαλά συζητούν για άλλους ανθρώπους», Έλεανορ Ρούσβελτ.
Οι κουτσομπόληδες αντλούν ευχαρίστηση από τις δυστυχίες των άλλων ανθρώπων. Ίσως είναι διασκεδαστικό στην αρχή να παρατηρείς τις κακές στιγμές κάποιου, αλλά στο τέλος της μέρας γίνεται κουραστικό, σε κάνει να νιώθεις αγενής και πληγώνει τους άλλους. Υπάρχουν πολλοί θετικοί άνθρωποι εκεί έξω και πολλά να μάθεις από ενδιαφέροντες ανθρώπους για να χάνεις το χρόνο σου μιλώντας για τις δυστυχίες των άλλων.
2. Ο κυκλοθυμικός
Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν κανένα έλεγχο στα συναισθήματά τους. Θα σου επιτεθούν και θα προβάλλουν τα συναισθήματά τους πάνω σου, σκεπτόμενοι ότι εσύ τους προκαλείς κάθε δυστυχία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι δύσκολο να βγουν από τη ζωή σου γιατί η έλλειψη ελέγχου στα συναισθήματά τους σε κάνει να νιώθεις άσχημα για αυτούς. Όταν όμως ζορίζουν τα πράγματα, οι κυκλοθυμικοί άνθρωποι θα σε χρησιμοποιήσουν σαν τη «συναισθηματική τους τουαλέτα» και πρέπει να τους αποφεύγετε με κάθε τρόπο.
3. Το θύμα
Είναι δύσκολο να αναγνωρίζεις τους ανθρώπους-θύματα γιατί στην αρχή συμμερίζεσαι τα προβλήματά τους. Όσο όμως περνάει ο καιρός, αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι έχουν συνεχώς μια «ανάγκη». Τα θύματα διώχνουν από πάνω τους κάθε προσωπική ευθύνη κάνοντας κάθε εμπόδιο που συναντάνε στη διαδρομή τους να μοιάζει με βουνό. Δεν αντιμετωπίζουν τις δύσκολες καταστάσεις σαν ευκαιρία από την οποία μπορούν να μάθουν και να ωριμάσουν. Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει «ο πόνος είναι αναπόφευκτος, η ταλαιπωρία είναι προαιρετική». Αυτό περιγράφει τέλεια την τοξικότητα του θύματος, που επιλέγει να υποφέρει κάθε φορά.
4. Ο Εγωκεντρικός
Οι εγωκεντρικοί άνθρωποι σε ρίχνουν μέσα από την παθιασμένη απόσταση που κρατούν από τους ανθρώπους. Καταλαβαίνεις όταν τους έχεις γύρω σου γιατί αρχίζεις να νιώθεις εντελώς μόνος. Αυτό συμβαίνει γιατί σε ό,τι τους αφορά, δεν υπάρχει κανένας λόγος να έχουν πραγματική σχέση με οποιονδήποτε άλλο. Για αυτούς είσαι απλώς ένα εργαλείο που θα τους βοηθήσει να χτίσουν την αυτοπεποίθησή τους.
5. Ο ζηλόφθονος
Για τους ζηλόφθονες, πάντα τα πράγματα είναι καλύτερα για τους άλλους. Ακόμη κι αν κάτι υπέροχο τους συμβαίνει, δεν αντλούν ευχαρίστηση από αυτό. Αυτό συμβαίνει επειδή συγκρίνουν τη δική τους τύχη σε σχέση με αυτή του υπόλοιπου κόσμου, όταν κανονικά θα έπρεπε να αντλούν την ικανοποίηση μόνο από τον εαυτό τους. Και ας είμαστε ειλικρινείς, πάντα υπάρχει κάποιος εκεί έξω που τα πηγαίνει καλύτερα από εμάς. Το να περνάς πολύ χρόνο κοντά σε τέτοιους ανθρώπους είναι επικίνδυνο γιατί συνηθίζεις να υποβαθμίζεις τα επιτεύγματά σου.
6. Ο εκμεταλλευτής
Οι εκμεταλλευτές ρουφάνε χρόνο και ενέργεια από τη ζωή σου υπό το προσωπείο της φιλίας. Είναι δύσκολο να τους αντιμετωπίσεις γιατί σου φέρονται σαν φίλοι. Ξέρουν τι σου αρέσει, τι σε κάνει ευτυχισμένο και τι βρίσκεις αστείο, το θέμα είναι όμως πως χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες σαν μυστικό όπλο. Οι εκμεταλλευτές θέλουν πάντα κάτι από εσάς και αν ξαναδείτε τη σχέση σας μαζί τους, θα δείτε ότι όλο προσφέρετε χωρίς να παίρνετε τίποτα ή ελάχιστα. Θα κάνουν τα πάντα για να σας «κερδίσουν» προκειμένου να σας εκμεταλλευτούν. Η διατήρηση μιας συναισθηματικής απόστασης απαιτεί επαγρύπνηση. Δε μπορείς να εμποδίσεις κάποιον που σε φέρνει στα όριά σου, αν δεν αναγνωρίζεις τι συμβαίνει.
7. Ο υπερβολικά αρνητικός («the Dementor»)
Στη σειρά Harry Potter της J.K. Rowling, ο «Dementor» είναι ένα μοχθηρό πλάσμα που ρουφά την ψυχή των ανθρώπων από το σώμα τους. Όποτε ένας τέτοιος χαρακτήρας μπαίνει στο δωμάτιο, σκοτεινιάζει, οι άνθρωποι κρυώνουν και αρχίζουν να θυμούνται τις χειρότερες αναμνήσεις τους. Η Rowling είπε ότι ανέπτυξε την ιδέα του «Dementor» βασισμένη στους πολύ αρνητικούς ανθρώπους – το είδος των ανθρώπων που έχουν την ικανότητα να μπαίνουν σε ένα δωμάτιο και να σου ρουφάνε αμέσως την ενέργεια. Το κάνουν αυτό επιβάλλοντας την αρνητικότητά τους και την απαισιοδοξία τους σε όποιον συναντούν. Οι απόψεις τους τους κάνουν να βλέπουν πάντα το ποτήρι μισοάδειο και προκαλούν φόβο και ανησυχία ακόμη και στις πιο καλές καταστάσεις. Μια έρευνα του Πανεπιστημίου Notre Dame έδειξε ότι φοιτητές που είχαν συγκατοίκους που σκέφτονται αρνητικά, ήταν πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν και οι ίδιοι αρνητικές σκέψεις και ακόμα και κατάθλιψη.
8. Ο διεστραμμένος
Κάποιοι τοξικοί άνθρωποι έχουν κακές προθέσεις, αντλώντας βαθιά ικανοποίηση από τον πόνο και τη δυστυχία των άλλων. Θέλουν είτε να σε πληγώσουν, να σε κάνουν να νιώθεις άσχημα, είτε να κερδίσουν κάτι από σένα. Διαφορετικά, δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για σένα. Το μόνο καλό με αυτή την κατηγορία είναι ότι μπορείς πολύ γρήγορα να διαπιστώσεις τις προθέσεις τους, κάτι που σας διευκολύνει στο να τους βγάλετε από τη ζωή σας.
9. Ο επικριτικός
Οι επικριτικοί άνθρωποι σου λένε με απόλυτο τρόπο τι είναι καλό και τι όχι. Έχουν τον τρόπο να σου παίρνουν αυτό που σε παθιάζει περισσότερο και να σε κάνουν να νιώθεις απαίσια για αυτό. Αντί να εκτιμούν και να μαθαίνουν από ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από αυτούς, οι επικριτικοί άνθρωποι κοιτάζουν αφ’ υψηλού τους άλλους. Καταπνίγουν την επιθυμία σου να είσαι παθιασμένος, εκφραστικός άνθρωπος, οπότε είναι καλύτερα να ξεκόβεις από αυτούς και να μένεις μόνος σου.
10. Ο αλαζόνας
Οι αλαζόνες είναι χάσιμο χρόνου γιατί βλέπουν ότι κάνεις σαν προσωπική πρόκληση. Η αλαζονεία είναι ψεύτικη αυτοπεποίθηση και συνεχώς καλύπτει μεγάλες ανασφάλειες. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Akron έδειξε ότι η αλαζονεία συνδέεται με σωρεία προβλημάτων στο χώρο εργασίας. Οι αλαζονικοί άνθρωποι έχουν συνήθως χαμηλότερη απόδοση, είναι πιο δυσάρεστοι και έχουν περισσότερα διανοητικά προβλήματα από το μέσο άνθρωπο.
Πώς να προστατευθείτε μόλις τους δείτε
Όσο πιο παράλογος και με λανθασμένη αντίληψη είναι κάποιος, τόσο πιο εύκολο θα πρέπει να είναι για σας να αποφύγετε τις παγίδες του. Σταματήστε να προσπαθείτε να τους κερδίσετε στο ίδιο τους το παιχνίδι. Αποστασιοποιηθείτε συναισθηματικά από αυτούς και προσεγγίστε τους σα να είναι κάποιο επιστημονικό πείραμα (ή σα να είστε ο ψυχίατρος τους, αν προτιμάτε). Δεν οφείλετε να αντιδράτε στο συναισθηματικό χάος – μόνο στα γεγονότα.
Η διατήρηση μιας συναισθηματικής απόστασης απαιτεί επαγρύπνηση. Δε μπορείς να εμποδίσεις κάποιον που σε φέρνει στα όριά σου, αν δεν αναγνωρίζεις τι συμβαίνει. Κάποιες φορές θα βρεις τον εαυτό σου σε καταστάσεις που θα πρέπει να αναδιοργανωθείς και να επιλέξεις τον καλύτερο δρόμο που ανοίγεται μπροστά σου. Αυτό είναι αποδεκτό και δεν πρέπει να φοβάσαι να εξοικονομήσεις χρόνο για να το κάνεις.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν ή ζουν με ένα τέτοιο άτομο, νιώθουν ότι δεν έχουν κανένα τρόπο να ελέγξουν το χάος. Αυτό είναι εντελώς ανακριβές. Μόλις αναγνωρίσεις ένα τοξικό άτομο, θα ξεκινήσεις να βλέπεις ότι η συμπεριφορά τους είναι περισσότερο προβλέψιμη και ευκολονόητη. Αυτό θα σου δώσει τη δυνατότητα να σκέφτεσαι λογικά για το πότε και σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να τους ανέχεσαι και σε ποιες όχι. Μπορείς να βάλεις τα όρια σου, αλλά θα πρέπει να το κάνεις συνειδητά και ενεργώντας προληπτικά. Αν αφήσεις τα πράγματα να συμβούν φυσιολογικά, είναι σίγουρο πως θα μπλεχτείτε σε δύσκολες συζητήσεις. Αν βάλετε όρια και αποφασίσετε πότε και πού θα βρείτε ένα δύσκολο άτομο, μπορείτε να ελέγξετε σε μεγάλο βαθμό το χάος. Το μόνο κόλπο είναι να εμμείνετε στις θέσεις σας και να κρατήσετε τα όρια όταν το άτομο αυτό προσπαθεί να τα περάσει (που θα συμβεί).
Έχετε συναντήσει κάποια από τις κατηγορίες αυτές τοξικών ανθρώπων;
(Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη HuffPost και μεταφράστηκε στα ελληνικά)
(Από τον τοίχο του Κωνσταντίνου Παναγιωτή)