Ο άνθρωπος στην αρχή της ζωής του έχει ανάγκη τη μάνα να γεμίσει την ψυχή καθρεφτίζοντας τον, και ταΪζοντας τις ανάγκες του.
Αυτό το τάϊσμα, σε φυσικό αλλά και συναισθηματικό επίπεδο, δημιουργεί έναν συμπαγή εαυτό. Το παιδί ξέρει ποιος είναι, ξέρει ότι είναι αυτός που του καθρεφτίζει η μητέρα.Αν η μητέρα δεν ανταποκριθεί, ή ανταποκριθεί αρνητικά, το παιδί δεν θα γεμίσει, δεν θα έχει έναν συμπαγή εαυτό, αναπόφευκτα ένα του κομμάτι θα υποφέρει από την αιμορραγία του κενού που άφησε η μητέρα.
Αυτή η τρύπα, είναι ο λεγόμενος παθολογικός ναρκισσισμός κατά κάποιο τρόπο.
Υπάρχουν ελλείμματα στις βασικές δομές της ψυχής δηλαδή.
Συχνά παρατηρούμε ότι με τις ηθικές αξίες των ανθρώπων που υποφέρουν από παθολογικό ναρκισσισμό υπάρχει θέμα αστάθειας.
Θα δοκιμάσω να το εξηγήσω και ξεκινώ λέγοντας ότι ως επί των πλείστων, τον ηθικό κώδικα τον χτίζει ο πατέρας.
Ο πατέρας, έρχεται να δώσει τα ιδεώδη της επίτευξης, του νόμου, του κοινωνικού γίγνεσθαι, και να επανορθώσει και για αυτά που δεν πήγαν καλά στα θέματα της αγάπης ως ένα βαθμό.
Όμως αν η σχέση με τη μάνα δεν έχει δημιουργήσει ψυχικό υπόστρωμα, τη βάση δηλαδή, δεν γίνεται ο πατέρας εκπροσωπώντας τις αξίες, τους στόχους, την κοινωνία, να χτίσει τους πάνω ορόφους. Πώς θα χτίσεις πάνω ορόφους αν στη βάση υπάρχουν ρωγμές; Θα υπάρχουν δώματα, αλλά θα μπάζουν.
Όταν υπάρχει ναρκισσιστικό έλλειμα από τη σχέση με τη μάνα, ο άνθρωπος μένει κλεισμένος στο τραύμα του, στην αιμορραγία του, είναι απομονωμένος, καχύποπτος, ανώριμος κάπως.
Πρέπει να πάει κάπως καλά αυτό το στάδιο για να βγει από την αρχέγονη σπηλιά και να αρχίσει να νοιάζεται και για τους άλλους.
Θα υπάρχει βέβαια ηθική συνδιαλλαγή, αλλά αυτή θα έχει να κάνει με τα ελλείμματα, δηλαδή, θα διαλέγει κανείς ό,τι τον συμφέρει, θα βλέπει ό,τι θέλει.
Συνήθως και σε πολύ γενικές γραμμές, όταν τα πράγματα δεν έχουν πάει καλά είτε με τον έναν γονιό, ή με τον άλλο, αναγκάζεται κανείς να κόψει στα δυο αυτό που νιώθει για αυτούς, ή αυτό που έχει κρατήσει μέσα του από αυτούς, προκειμένου να το αντέχει. Έτσι κρατά, το καλό κομμάτι, ενώ το κακό κομμάτι το απωθεί.
Για παράδειγμα απωθεί το θυμό και την επιθετικότητα που νιώθει προς τους γονείς.
Λογικό είναι όμως το κακό κομμάτι να αναζητά κι αυτό το μερτικό του.
Τότε όμως, επειδή αυτό είναι επικίνδυνο, το άτομο που γέρνει και στηρίζεται βαριά στο καλό κομμάτι, στον επιθυμητό εαυτό, κατασκευάζει μηχανισμούς που λογοκρίνουν, που ηθικολογούν, κατακρίνουν και ακυρώνουν έτσι το κακό κομμάτι.
Η ψυχαναγκαστική ηθικολογία λοιπόν, έχει να κάνει με πεποιθήσεις που σχετίζονται με το κακό κομμάτι που αποδιώξαμε από τη συνειδητότητά μας, κι όχι από μια ώριμη τοποθέτηση στα πράγματα.
Είναι ηθική που αποζημιώνει, που δουλεύει για τις ψυχικές βλάβες κι όχι απαραίτητα ηθική που εμπλουτίζει ή νοιάζεται αυθεντικά για τον άλλον. Ή, αν το θες και διαφορετικά, επειδή κάποια κομμάτια αποκόπτονται, ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το άτομο τα πράγματα γύρω του είναι κι αυτός μερικός, κομματιασμένος και μη συγκροτημένος. _
παρένθεση πρώτη : (εκ των πραγμάτων, την απαρτίωση δεν θα την φθάσουμε ποτέ, αλλά όλο και κάτι θα θεραπεύουμε, μέχρι που μερικοί από μας, θα είναι αρκετά λειτουργικοί και θα χαίρονται τη ζωή).
παρένθεση δεύτερη : (αφιερωμένο στην Μυρσίνη που μου πρότεινε να αναπτύξω το θέμα)
Αγγελική Αρβανιτοπούλου
Master in Clinical Psychology, University of Indianapolis
angelikawingyspring@outlook.com