Είναι κοινός τόπος ότι οι περισσότεροι χειρίζονται με εξαρτητικό τρόπο τα κινητά τελευταίας τεχνολογίας (Smartphones).
Αυτό το αντικείμενο λατρείας είναι ένοχο για το έντονο άγχος που προκαλεί η χρήση του.
Διαθεσιμότητα χωρίς όρια. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε πόσο ύπουλα έχει εισβάλει στην καθημερινότητά μας η χρήση του κινητού. Η «έξυπνη» λειτουργία του μας δίνει τη δυνατότητα να είμαστε διαρκώς συνδεδεμένοι και να έχουμε άμεση πρόσβαση στις εφαρμογές που μας ενδιαφέρουν. Η παγίδα είναι πως συνεπαγωγικά είμαστε μονίμως διαθέσιμοι. Και πως πολύ δύσκολα μπορούμε να βάλουμε όρια και να περιορίσουμε τη χρήση του, έστω και για κάποιες ώρες.
Η ανάγκη μας για άμεση προσβασιμότητα μπορεί να προκαλεί άγχος, δυσκολία στον ύπνο, αναβλητικότητα, διάσπαση προσοχής, κούραση, δυσκολία στις συναναστροφές, απομόνωση. Δεχόμαστε διαρκώς πληροφορίες και καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε αυτές, ώστε να μην βγούμε «εκτός παιχνιδιού».
Επανανοηματοδότηση του ελεύθερου χρόνου μας. Δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να χαλαρώσει από τον βομβαρδισμό πληροφοριών. Εξαιτίας αυτού, ο ελεύθερος χρόνος έχει συρρικνωθεί και έχει αποκτήσει άλλο νόημα. Δεν σχετίζεται πλέον με αποδέσμευση από τις υποχρεώσεις, με ψυχοσωματική χαλάρωση, με επικοινωνία, με ανανέωση εικόνων και εμπειριών.
Όπως σε κάθε πτυχή της ζωής μας, έτσι και στον ελεύθερο χρόνο μας είμαστε διαρκώς δέσμιοι ενός τεχνολογικού αντικειμένου. Η οποιαδήποτε συσχέτιση τείνει να εμπεριέχει τη χρήση ενός τέτοιου μέσου, νιώθοντας ανασφάλεια αν δεν υπάρχει ο ενδιάμεσος κρίκος που λέγεται τάμπλετ, τηλεόραση, υπολογιστής, κινητό.
Εργαζόμενοι on call. Η διάχυση της χρήσης τους σε κάθε πτυχή της ζωής μας είναι πολύ έντονη όταν συνειδητοποιούμε ότι είμαστε διαρκώς σε επαγρύπνηση σε σχέση με τη δουλειά μας. Η εικόνα του ανθρώπου που κλείνει την πόρτα του γραφείου, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι εικόνα άλλης εποχής. Το κινητό δίνει την ψευδαίσθηση ότι είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι σε εργασιακά ζητήματα και σχεδόν αναγκασμένοι να ανταποκριθούμε πχ στα μέιλ της δουλειάς που προκύπτουν εκτός του ορισμένου χρόνου εργασίας.
Συνεπώς, αυξάνεται το άγχος γιατί πρέπει να είμαστε διαθέσιμοι ανά πάσα στιγμή, αλλά μειώνεται η αποδοτικότητα γιατί δεν έχουμε την ευκαιρία να αποσυνδεθούμε από το εργασιακό περιβάλλον και να ξεκουραστούμε. H εργασιακή εξουθένωση (σύνδρομο burn-out) συνδέεται άμεσα με την κατάχρηση του κινητού μας.
Άγχος αποχωρισμού. Συγχέουμε τη συνδεσιμότητα του κινητού μας με τη δική μας σύνδεση με το ανθρώπινο δίκτυο, αντιλαμβανόμενοι τη σύνδεση της συσκευής μας ως κομμάτι του εαυτού μας που πρέπει να είναι διαρκώς «σε λειτουργία». Είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούμε ότι το κινητό μας λαμβάνει μειλ, φωτογραφίες, μηνύματα και εμείς δεν τα παρακολουθούμε.
Η σκέψη και μόνο ότι μπορεί να στερηθούμε το κινητό για κάποιο χρονικό διάστημα προκαλεί έντονο άγχος. Σε πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στη Μεγάλη Βρετανία, καταγράφηκε πως το άγχος που προκαλεί η προοπτική της απώλειας του κινητού είναι σχεδόν εφάμιλλη με την απειλή τρομοκρατικού χτυπήματος.
Άγχος αναμονής. Το κινητό θέλουμε να βρίσκεται σε εμβέλεια ικανή ώστε να ελέγχουμε διαρκώς την κατάστασή του. Μας τοποθετεί σε μια διαρκή θέση αναμονής για την ανανέωση των πληροφοριών που λαμβάνουμε, καναλώνοντας έτσι κάθε λεπτό της ζωής μας περιμένοντας. Το άγχος που προκαλείται κοιτάζοντας τις τελίτσες του πληκτρολογίου στην εφαρμογή viber τη στιγμή που ο συνομιλητής πληκτρολογεί το μήνυμά του είναι πολύ έντονο.
Η αγωνία που μας καταβάλλει αναμένοντας να ανέβει η φωτογραφία μας στο facebook και να λάβει τα πρώτα like δεν επιτρέπει την ενασχόληση με κάτι διαφορετικό. Τα επίμονα κλικαρίσματα στο κουμπάκι ανανέωσης των μέιλ μας μαρτυρούν την ανυπομονησία μας και την αδυναμία συγκέντρωσης σε κάτι διαφορετικό.
Η ποιότητα σύνδεσης δικτύου επηρεάζει άμεσα την ψυχική μας κατάσταση. Μικροκαθυστερήσεις, αναμονή για την αποστολή μηνυμάτων, αποσυνδέσεις εξαιτίας κακής συνδεσιμότητας δικτύου αυξάνει τα επίπεδα στρες, προκαλώντας έντονο αίσθημα ανυπομονησίας και ανικανοποίητου.
Άγχος απομόνωσης. Η αποσύνδεση, ψυχικά και πρακτικά, προκαλεί την φαντασιωσική απειλή ότι αποκλειόμαστε από έναν κόσμο επικοινωνίας, παρότι στην πραγματικότητα συνδεόμαστε με έναν κόσμο ψευδούς συσχέτισης, με εφήμερο και επιφανειακό χαρακτήρα. Η διαρκής ανανέωση των δεδομένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί την εντύπωση πως όλα τριγύρω μας κινούνται, εξελίσσονται, δρουν.
Συνεπαγωγικά δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως είμαστε πολύ στατικοί αν δεν ακολουθήσουμε τους ρυθμούς των γύρω μας. Νιώθουμε αποκλεισμένοι από μια κοινότητα που επιδεικνύει την ενδιαφέρουσα, διασκεδαστική, φιλοσοφημένη πλευρά της.
Λαμβάνω άρα υπάρχω. Ας κάνουμε την ερώτηση στον εαυτό μας: πόσο χρήσιμος είναι ο καταιγισμός των πληροφοριών που λαμβάνουμε καθημερινά; Προλαβαίνουμε να τις επεξεργαστούμε ή απλά τις προσπερνάμε, αρκούμενοι στο γεγονός ότι λαμβάνουμε πληροφορίες;
Όσο πιο επιφανειακή είναι η σχέση μας με τους ανθρώπους που επικοινωνούμε με αυτό τον τρόπο, τόσο μεγαλύτερο είναι το άγχος πως θα ξεχαστούμε αν δεν τροφοδοτήσουμε με πληροφορίες μας. Τα θεμέλια μιας σχέσης που απειλείται με γκρέμισμα αν δεν ανανεώσουμε «τον τοίχο μας» στο Facebook, είναι πολύ σαθρά. Ο ψυχισμός μας είναι πολύ αδύναμος αν βασίζεται σε μια ηλεκτρονική πληροφορία για να ανακουφιστεί από το άγχος και τον φόβο της μοναξιάς.
Χρειάζεται να σκεφτούμε πόσες τέτοιου είδους σχέσεις καταναλώνουν τον πολύτιμο χρόνο μας και να δούμε αν είμαστε ικανοί να συνδεθούμε με αξιόλογο τρόπο με τους γύρω μας.
Αγγελική Κουτελιά ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή