ΝΟΜΙΜΑ ΟΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Τα επιτρεπτά όρια έκθεσης στις μη ιονίζουσες ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες σήμερα είναι ουσιαστικά αυτά που ορίζει η Διεθνής Επιτροπή για την Προστασία από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP) και τα οποία:
- «βασίζονται σε βραχυπρόθεσμες άμεσες επιπτώσεις υγείας όπως η διέγερση των περιφερειακών νεύρων και μυών, η ηλεκτροπληξία και τα εγκαύματα από την επαφή με αγώγιμα αντικείμενα και η αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών που προκαλεί η απορρόφηση ενέργειας κατά την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία» (ακριβής μεταφορά από τον οδηγό της ICNIRP [i])
- αναγνωρίζουν ως μοναδική επίπτωση των ακτινοβολιών την θέρμανση των ιστών, ενώ έχουν πια αναγνωριστεί πληθώρα άλλες επιβαρυντικές, μη θερμικές, επιδράσεις όπως: παραγωγή πρωτεϊνών του στρες, αύξηση δραστηριότητας των ελευθέρων ριζών, εκροή ασβεστίου, αύξηση διαπερατότητας αιματοεγκεφαλικού φραγμού, συντονισμός δεσμών υδρογόνου-οξυγόνου, συσσώρευση αιμοπεταλίων, αυξημένη παραγωγή ισταμίνης κ.α.
- έχουν μεταβληθεί ελάχιστα τα τελευταία χρόνια, παρά την ραγδαία αύξηση της ηλεκτρομαγνητικής ρύπανσης τα τελευταία χρόνια και τις νεότερες έρευνες που δείχνουν ότι οι παραπάνω μη θερμικοί μηχανισμοί δράσης οδηγούν μακροπρόθεσμα σε επιπτώσεις υγείας όπως:λευχαιμία, καρκίνο του μαστού, του εγκεφάλου και των ακουστικών νεύρων, Αλτσχάϊμερ, αϋπνία, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, κατάθλιψη, αλλεργίες κ.α.
- δεν λαμβάνουν υπόψη τους την συνεχή και ταυτόχρονη έκθεση του πληθυσμού σε πολλαπλές πηγές ακτινοβολίας
- αγνοούν την διαφορετική απορρόφηση των ακτινοβολιών από ενήλικες και παιδιά
- διαχωρίζουν τις ακτινοβολίες μόνο με βάση την συχνότητα και όχι την κυματομορφή, που φαίνεται ότι αποτελεί ένα βιολογικά ισχυρό παράγοντα
Το τελευταίο σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθότι το μεγαλύτερο πλέον μέρος της ακτινοβολίας που δεχόμαστε οφείλεται στις νέου τύπου ασύρματες ακτινοβολίες από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, τα κινητά τηλέφωνα, τις βάσεις των ασύρματων τηλεφώνων και τα ασύρματα μόντεμ, οι οποίες έχουν κυματομορφή με περιοδικούς παλμούς υψηλής έντασης.
Το 2007, η επιστημονική ομάδα BioInitiative Working Group που έλαβε υπόψη πάνω από 2000 έρευνες στο θέμα των επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, συμπέρανε ότι:
«Υπάρχουν σημαντικά επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία παλμικής διαμόρφωσης μπορεί να έχουν επιπτώσεις υγείας, με μακροχρόνια έκθεση σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τα τωρινά όρια έχουν αγνοήσει την διαμόρφωση του κύματος σαν παράγοντα των επιπτώσεων στον άνθρωπο και γι’ αυτό είναι ανεπαρκή για την προστασία του κοινού από την χρόνια έκθεση σε μορφές παλμικά διαμορφωμένων σημάτων»[ii]
«Τα ισχύοντα όρια ασφαλείας είναι ανεπαρκή. (...) Καλούμε τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν την Αρχή της Προφύλαξης, μέχρι να αναπτυχθούν βιολογικά επαρκή όρια για την προστασία του πληθυσμού, όχι μόνο από την απορρόφηση ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας από το κεφάλι, αλλά και από τις αρνητικές επιπτώσεις στην βιοχημεία, την φυσιολογία και τους ηλεκτρικούς βιορυθμούς» Διεθνές Επιστημονικό Ψήφισμα της Βενετίας (2008) [iii]
2
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΟΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Τα τελευταία χρόνια πολλοί επιστημονικοί φορείς έχουν προτείνει νέα όρια ασφαλούς έκθεσης για την προστασία του κοινού από τα τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά πεδία, βασισμένοι σε νεότερες έρευνες που δείχνουν ότι μη θερμικά επίπεδα ακτινοβολίας οδηγούν μακροπρόθεσμα σε σοβαρές επιπτώσεις υγείας.
ΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΥΨΗΛΩΝ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ
Πυκνότητα Ισχύος (S) Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων Υψηλών Συχνοτήτων
| Seletun Scientific Panel 2009 |
170 μW/m2
| |||
European Parliament STOA
|
100 μW/m2
| |||
BioInitiative Working Group 2012
|
3-6 μW/m2
| |||
Austrian Medical Association
|
10 μW/m2
| |||
IBN
|
Ιδανικά
|
Ασθενή
|
Ισχυρά
|
Ακραία
|
<0,1μW/ m2
|
0,1-10μW/ m2
|
10-1000μW/ m2
|
>1000 μW/m2
| |
Επίπεδα στη φύση
|
<0,000001 μW/m2
| |||
Οι μέσοι όροι έκθεσης του πληθυσμού σε εσωτερικούς χώρους σύμφωνα με ευρωπαϊκές έρευνες είναι κάτω των 100 μW/m2 (European Health Risk Assessment Network on Electromagnetic Fields Exposure, Report on the level of exposure in the European Union).
Να σημειωθεί ότι τα προτεινόμενα όρια έκθεσης, με την πάροδο του χρόνου και τη συσσώρευση νέων ερευνητικών στοιχείων, τείνουν να μειώνονται - σε αντίθεση με τους μέσους όρους έκθεσης του πληθυσμού.
Για παράδειγμα η επιστημονική ομάδα BioInitiative Working Group, που κατά τη γνώμη μας έχει ερευνήσει περισσότερο από όλους το θέμα των επιπτώσεων από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, δίνει πλέον ως όριο ασφαλείας τα 3-6 μW/m2 ενώ το 2007 πρότεινε τα 100-1000 μW/m2.
Η άποψη μας είναι ότι οποιεσδήποτε τιμές >300 μW/m2 είναι αρκετά υψηλές.
Μια ρεαλιστική προσέγγιση για όσους θέλουν να περιορίσουν την έκθεση σε ανεβασμένες (σύμφωνα με τα προτεινόμενα όρια) τιμές ασύρματης ακτινοβολίας, είναι να αποφύγουν χώρους με τιμές >100 μW/m2 κατά τη διάρκεια της ημέρας και χώρους με τιμές >10 μW/m2 κατά τις νυχτερινές ώρες ύπνου.
Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών συχνοτήτων
- Οι ακτινοβολίες υψηλών συχνοτήτων δημιουργούνται από πομπούς (κεραίες κ.α.) που χρησιμοποιούνται στις ασύρματες τηλεπικοινωνίες, στην εκπομπή ραδιοτηλεοπτικών σημάτων κ.α.
- Η εκπομπή τους είναι συνήθως συνεχής, μεταδίδονται ελεύθερα στο χώρο σε αποστάσεις λίγων μέτρων έως πολλών χιλιομέτρων και σήμερα είναι δύσκολο να βρεθεί μη εκτεθειμένο στις ασύρματες ακτινοβολίες σημείο.
- Πολλές από τις ασύρματες ακτινοβολίες έχουν προστεθεί πολύ πρόσφατα και θεωρούνται ιδιαίτερα επιβαρυντικές λόγω της παλμικής κυματομορφής τους.
Συχνές αιτίες υπέρβασης των 100 μW/m2 (=μικροβάτ ανά τετραγωνικό μέτρο)
- κεραίες κινητής τηλεφωνίας (υπάρχουν πλέον σε κάθε αστική περιοχή - συνήθως καμουφλαρισμένες)
- κεραίες ασύρματου τηλεφώνου ή ίντερνετ (από την δική σας ή από γειτονικές κατοικίες)
ΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΧΑΜΗΛΩΝ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ
Πυκνότητα Ροής Μαγνητικού Πεδίου (Β) Εναλλασσόμενου Ρεύματος (50Hz)
NCRP
|
200 nT
| |||
WHO
|
300-400 nT
| |||
TCO
|
200 nT
| |||
argeTQ
|
200 nT
| |||
ÖKOPASS
|
100 nT
| |||
| Austrian Medical Association | 100 nT | |||
BioInitiative Working Group
|
100 nT
| |||
IBN
|
Ιδανικά
|
Ασθενή
|
Ισχυρά
|
Πολύ ισχυρά
|
<20 nT
|
20-100 nT
|
100-500 nT
|
> 500 nT
| |
Επίπεδα στη φύση
|
<0,0002 nT
| |||
Ο 24ωρος μέσος όρος έκθεσης του πληθυσμού είναι 70nT στην Ευρώπη και 110nT στις ΗΠΑ (World Health Organization, Electromagnetic fields and public health, Exposure to extremely low frequency fields).
Η άποψη μας είναι ότι οποιεσδήποτε τιμές >300 nT είναι αρκετά υψηλές.
Μια ρεαλιστική προσέγγιση για όσους θέλουν να περιορίσουν την έκθεση σε ανεβασμένες (σύμφωνα με τα προτεινόμενα όρια) τιμές μαγνητικών πεδίων, είναι να αποφύγουν χώρους με τιμές >200 nT κατά τη διάρκεια της ημέρας και χώρους με τιμές >100 nT κατά τις νυχτερινές ώρες ύπνου.
Τι είναι τα μαγνητικά πεδία χαμηλών συχνοτήτων
- Tα μαγνητικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος οφείλονται στην διαρροή ηλεκτροφόρων αγωγών με ρεύμα (δηλαδή παρουσιάζονται μόνο όταν υπάρχει κατανάλωση ρεύματος)
- Είναι σημαντική η αναγνώριση των πηγών τους και η απομάκρυνση από αυτές., αφού διαπερνούν σχεδόν κάθε υλικό και μπορεί να μας επιβαρύνουν σημαντικά ιδιαίτερα τις ώρες αυξημένων ενεργειακών αναγκών.
Συχνές αιτίες υπέρβασης των 200 nT (= νάνο τέσλα = 10-9 τέσλα)
- καλώδια της ΔΕΗ (συνηθέστερα τα καλώδια χαμηλής τάσης!)
- λάθος συνδέσεις ηλεκτρικών κυκλωμάτων
- μετασχηματιστές φωτιστικών χαμηλής τάσης
Ένταση Ηλεκτρικού Πεδίου (Ε) Εναλλασσόμενου Ρεύματος (50Hz)
NCRP
|
10 V/m
| |||
TCO
|
10 V/m
| |||
argeTQ
|
10 V/m
| |||
ÖKOPASS
|
10 V/m
| |||
| Austrian Medical Association | 1,5 V/m | |||
IBN
|
Ιδανικά
|
Ασθενή
|
Ισχυρά
|
Πολύ ισχυρά
|
<0,3 V/m
|
0,3-1,5 V/m
|
1,5-10 V/m
|
>10 V/m
| |
Επίπεδα στη φύση
|
<0,0001 V/m
| |||
Τι είναι τα ηλεκτρικά πεδία χαμηλών συχνοτήτων
- Tα ηλεκτρικά πεδία εναλλασσόμενου ρεύματος οφείλονται στην τάση των ηλεκτροφόρων αγωγών.
- Εκπέμπονται συνεχώς με αμείωτη ένταση σε κάθε ηλεκτροδοτημένο χώρο.
- Η παρουσία υψηλών τιμών ειδικά στους χώρους των υπνοδωματίων θεωρούμε ότι πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποφεύγεται, αφού πιθανά υπονομεύει την διαδικασία αναζωογόνησης των κυττάρων κατά την διάρκεια του βραδινού ύπνου.
- Υπάρχουν πολλές απλές λύσεις για να τα αποφύγετε.
Συχνές αιτίες υπέρβασης των 10 V/m (= βολτ ανά μέτρο)
- Ελλείπεις γειώσεις ή σφάλματα στην μόνωση των ηλεκτρικών καλωδίων στους τοίχους
- Αγείωτες ηλεκτρικές συσκευές
"Το σημαντικότερο σημείο που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο κόσμος για τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, είναι ότι δεν είναι απαραίτητο να έχουν μεγάλη ένταση για να προκαλέσουν βιολογικές επιδράσεις. Υπάρχουν πια σημαντικές αποδείξεις ότι σήματα εξαιρετικά χαμηλής ισχύος έχουν συνέπειες" [iv] Abraham Liboff, ερευνητής, Κέντρο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, Πανεπιστήμιο Florida Atlantic
---------------------------------------------
NCRP = National Council Of Radiation Protection and Measurement = Εθνικό Συμβούλιο για την Προστασία από τις Ακτινοβολίες των Η.Π.Α. (μη επικυρωμένες συστάσεις επιστημονικού πάνελ του NCRP - Scientific Committee 89-3 Report on Extremely Low Frequency Electric and Magnetic Fields, http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/ncrp_draft_recommendations_on_emf_exposure_guidelines_1995.pdf)
WHO = World Health Organization = Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (το Διεθνές Πρακτορείο Έρευνας για τον Καρκίνο, παρακλάδι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έχει κατατάξει τα μαγνητικά πεδία στα «πιθανά καρκινογόνα» με βάση έρευνες που έχουν συνδέσει τιμές 300-400nT με την πρόκληση παιδικής λευχαιμίας, http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/IARC-MONOGRAPHS-VOLUME-80.pdf)
TCO = Οικολογικό Πρότυπο για τις ηλεκτρονικές συσκευές (απόσταση 30 cm)
Seletun Scientific Panel 2009 = συστάσεις διεθνούς επιστημονικού πάνελ (http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/Seletun-Statement-2010.pdf)
European Parliament STOA = Science and Technology Options Assessment = Οργανισμός Αποτίμησης Επιστημών και Τεχνολογιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (εισήγηση Δρ. Hyland, Options Brief and Executive Summary, PE Nr. 297.574 March 2001, http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/EuropeanParliamentSTOA.pdf)
BioInitiative Working Group = σύσταση διεθνούς ομάδας επιστημόνων με βάση δεδομένα από πάνω από 2000 έρευνες στο θέμα των επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/BIOINITIATIVECONCLUSIONS_2007_2012.pdf)
argeTQ = πράσινο αυστριακό πιστοποιητικό κατοικιών
ÖKOPASS = πιστοποίηση κατοικιών, αυστριακού Ινστιτούτου Βιολογίας Κτιρίων (IBO)
Austrian Medical Association = Ιατρικός Σύλλογος Αυστρίας, http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/Austrian-EMF-Guidelines-2012.pdf
IBN = Institut für Baubiologie + Ökologie Neubeuern – Συστάσεις για τα υπνοδωμάτια, του γερμανικού Ινστιτούτου Βιολογίας Κτιρίων, http://www.home-biology.gr/images/emfsafetylimits/BuidlingBiologyLimits.pdf
[i] Guidelines For Limiting Exposure To Time-Varying Electric, Magnetic, And Electromagnetic Fields
[ii] Carl Blackman, BioInitiative Report, Section 14
[iii] http://www.icems.eu/resolution.htmΠηγή