Βομβαρδισμός διαφημίσεων για εβδομάδα εκπτώσεων σε όλα τα social media, Black Friday, διαφημιστικά μηνύματα και προσφορές κάθε είδους για όλων των ειδών τα πράγματα.
Έντονο φαινόμενο της σημερινής εποχής, που σχεδόν «υπνωτίζει» το καταναλωτικό κοινό, οδηγώντας το να αγοράσει και συνήθως να σπαταλήσει χρήματα σε προϊόντα και αγαθά τα οποία του είναι περιττά και συνήθως δεν χρειάζεται.
Η καταναλωτική μανία υποδηλώνει την αίσθηση ανικανοποίητου όσον αφορά την απόκτηση και συλλογή υλικών αγαθών. Το άτομο αγοράζει συνεχώς πράγματα και όμως μένει και πάλι ανικανοποίητο καθώς συνεχώς επιθυμεί να αγοράσει περισσότερα.
Η καταναλωτική μανία είναι μια παθολογική κατάσταση. Το άτομο μέσα από μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά αγοράζει πράγματα ώστε να ικανοποιηθεί και να νιώσει χαρά και ευχαρίστηση. Αυτή όμως είναι μια πρόσκαιρη και εφήμερη χαρά, η οποία τελικά οδηγεί σε αναζήτηση και άλλων υλικών και εκ νέου αγοράς αγαθών, με αποτέλεσμα να γίνεται εμμονή.
Η εμμονή και η εξάρτηση που τελικά αποκτά του δίνει μια πρόσκαιρη πληρότητα, και έτσι ακολουθείται ξανά ο ίδιος φαύλος κύκλος. Όλη αυτή η διαδικασία επιφέρει εντέλει απογοήτευση και ενοχές.
Η καταναλωτική μανία συνήθως αποτελεί ένα «σύμπτωμα». Μέσα από αυτή την συμπεριφορά υπερκαταναλωτισμού το άτομο προσπαθεί να καλύψει το αίσθημα κενού που βιωθεί. Προσπαθεί να αναπληρώσει βαθύτερες ανικανοποίητες ανάγκες του, όπως την αίσθηση της μοναξιάς, του θυμού, της θλίψης που δεν εκφράζει και κυρίως της χαμηλής αυτοεκτίμησης που αισθάνεται.
Ο υπερκαταναλωτισμός σχετίζεται με την εικόνα του εαυτού, με τη λανθασμένη πεποίθηση ότι είμαστε αυτό που «δείχνουμε» προς τα έξω. Η συσσώρευση υλικών αγαθών δημιουργεί μια ουτοπική αίσθηση ασφαλείας. Θεωρώντας ότι αν για παράδειγμα φοράμε ακριβά και διαφορετικά ρούχα συνεχώς ή αν έχουμε μεγάλη ποσότητα υλικών αγαθών, οι άλλοι θα μας αγαπούν και κυρίως θα μας αποδέχονται.
Το άτομο αισθάνεται πως η υπερβολική κατοχή αγαθών το κάνει να υπερτερεί σε σχέση με όσους δεν έχουν την ίδια ποσότητα. Εσφαλμένα, προσπαθεί να ορίσει την προσωπική και οικογενειακή του ευτυχία μέσα από αυτό, αναζητώντας κοινωνική ταυτότητα προερχόμενη από αντικείμενα.
Η καταναλωτική μανία είναι μια μέθοδος για να υπερβούμε τα ουσιαστικά προβλήματά μας, χρησιμοποιώντας τα υλικά αγαθά σαν υποκατάστατο της βαθύτερης ανάγκης μας για επαφή και επικοινωνία. Κάθε νέα αγορά στη φαντασία του ατόμου λειτουργεί ανακουφιστικά απέναντι στις αγχογόνες καταστάσεις της καθημερινότητας.
Η ασταμάτητη ανάγκη για κατανάλωση, καταλήγει να απορροφά το άτομο σε βαθμό εθιστικό. Το γεγονός αυτό περιορίζει την ουσιαστική επικοινωνία και την συναναστροφή του ατόμου με τους ανθρώπους γύρω του. Το άτομο χρειάζεται να συνειδητοποιήσει τι πραγματικά συμβαίνει για να βγει από τον κλοιό της άνευ ορίου κατανάλωσης και να μην υποκύπτει στις εκάστοτε διαφημιστικές στρατηγικές για την πώληση ενός προϊόντος που υπόσχεται μια ιδανική «κατάσταση» την οποία σαφώς δεν θα φέρει τελικά.
Πώς όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί η καταναλωτική μανία;
Αρχικά, θα χρειαστεί να ιεραρχήσουμε τις ανάγκες μας και να εντοπίσουμε αυτά που πραγματικά χρειαζόμαστε. Μια λίστα θα βοηθούσε να συγκεκριμενοποιήσουμε τι υλικά αγαθά έχουμε ανάγκη.
Χρειάζεται επίσης να βάλουμε ένα οικονομικό όριο και αν βγούμε, για παράδειγμα, για ψώνια στα μαγαζιά, να έχουμε συγκεκριμένο χρηματικό ποσό μαζί μας και να αποφύγουμε την χρήση πιστωτικών καρτών. Είναι πολύ βοηθητικό να έχουμε μια λίστα εσόδων – εξόδων που να συμπεριλαμβάνει και τις καθημερινές μας συναλλαγές.
Στην εποχή όπου οι διαδικτυακές αγορές είναι μια μεγάλη ευκολία και παράλληλα παγίδα, θα ήταν καλό να περιορίσουμε τον χρόνο μας στο διαδίκτυο και να αυξήσουμε τις επαφές με τους ανθρώπους γύρω μας, δημιουργώντας έτσι και περισσότερες κοινωνικές επαφές.
Το σημαντικότερων όλων, είναι να τροποποιήσουμε τις σκέψεις που έχουμε όσον αφορά την κατανάλωση των αγαθών και να αποσυνδέσουμε την ευτυχία μας από τον άκρατο υλισμό. Κυρίως χρειάζεται να καταλάβουμε περισσότερο τον εαυτό μας, να εντοπίσουμε πια συναισθήματα μας διακατέχουν όταν καταναλώνουμε μανιωδώς και την βαθύτερη αιτία που μας προκαλεί την καταναλωτική μανία. Όταν η κατάσταση γίνεται ανεξέλεγκτη, σαφώς μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
Αγγελική Τσαγκαράκη