Ο ελλαδικός χώρος σήμερα αντιμετωπίζει την πρόκληση της μαζικής εκβιομηχάνισης της υπαίθρου, ανέγγιχτων ορεινών περιοχών, νησιών, δασών, καλλιεργήσιμης γης με την εγκατάσταση αιολικής βιομηχανίας.
Το πρόσχημα της πολιτικής για την κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται ως Δούρειος ίππος για την καταστρατήγηση κάθε νομοθεσίας προστασίας του περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να διαταράσσονται οικοσυστήματα, η υγεία των πολιτών, οικονομικές δραστηριότητες, η σχέση με το φυσικό περιβάλλον, η ποιότητα ζωής, φυσικά μνημεία και η στέρηση πολλαπλών πόρων από τις μελλοντικές γενιές. Το μείζον ζήτημα είναι όχι μόνο οι καθαυτό μεταβολές που επιφέρει στο περιβάλλον η λειτουργία ανεμογεννητριών, αλλά, καθώς πρόκειται να κατακλύσουν την ελληνική επικράτεια εάν επιτραπεί, η ουσιαστική αλλοίωση της σχέσης μας μαζί του. Επειδή το θέμα έχει φανταχτερό περιτύλιγμα μυθολογίας από πλευράς εμπλεκομένων εταιρειών, πολιτικών και λοιπόν παραγόντων, χρήσιμο είναι να ανατρέξουμε στην ελληνική μυθολογία για την ερμηνεία του φαινομένου.
Η αρχαία ελληνική σκέψη έθεσε στο επίκεντρό της τον άνθρωπο στο σύνολό του ως έλλογο και έμψυχο ον, δημιουργώντας μια πλούσια μυθολογία για να ερμηνεύσει και να οργανώσει λογικά τον Κόσμο, που παρά την εξέλιξη της σκέψης δεν έχασε τον ρόλο της ούτε στον αρχαίο ούτε στο σύγχρονο κόσμο. Ο αρχαιοελληνικός μύθος υπό το πρίσμα οποιασδήποτε ερμηνευτικής προσέγγισης αποτελεί τράπεζα απαντήσεων την οποία η ανάγκη καλεί να επικαλεστούμε. Όταν ο Πλούτωνας αγάπησε τη μοναχοκόρη της Δήμητρας και του Δία, Περσεφόνη, γνώριζε ότι η μητέρα της δεν θα συναινούσε να την κάνει γυναίκα του στο βασίλειο του Κάτω Κόσμου. Έτσι, αποφάσισε να την κλέψει με τη συνεργασία του πατέρα της και της γης που δελέασε την κόρη με ένα θαυμαστό άνθος και άνοιξε κάτω από τα πόδια της για να διευκολύνει τον απαγωγέα. Την ώρα της αρπαγής η Περσεφόνη έβαλε τις φωνές βέβαιη πως θα τη γλίτωνε ο θεός πατέρας της, ο οποίος όμως κάθισε στον θρόνο του στον Όλυμπο δεχόμενος τις θυσίες των θνητών και προσποιήθηκε ότι δεν άκουσε τίποτε. Άκουσε μόνο η Εκάτη, αλλά δεν έδωσε σημασία. Όταν το κορίτσι έχασε κάθε ελπίδα, τη στιγμή που το άρμα την έκλεινε στο σκοτεινό βασίλειο δυνάμωσε τη φωνή της και την άκουσαν τα βουνά και οι βαθιές θάλασσες κι έτσι την άκουσε και η Δήμητρα. Με θρήνο έσκισε το κεφαλοπάνι της, φορώντας μια μαύρη μπόλια και ξεχύθηκε σε όρη και κάμπους να βρει τη θυγατέρα της. Ούτε θεός, ούτε άνθρωπος της φανέρωνε το μυστικό. Τσακισμένη ένα βράδυ από την περιπλάνηση συνάντησε την Εκάτη που της επιβεβαίωσε πως άκουσε κι εκείνη τη φωνή, αλλά ήταν ο Ήλιος που τη συμπόνεσε και της είπε τι συνέβη ενώ προσπάθησε να την παρηγορήσει επαινώντας τον γαμπρό, ο οποίος ήταν ένας από τους μεγάλους θεούς. Η θεά τον αγνόησε και καταρρακωμένη άρχισε να γυρίζει τη γη, ώσπου κλεισμένη στον ναό που της έχτισαν στην Ελευσίνα πενθώντας για τη χαμένη κόρη στέρεψε τη γη από τους καρπούς της. Οι άνθρωποι θα αφανίζονταν και οι θεοί υπέφεραν χωρίς τις προσφορές τους. Έτσι, κατάφερε να φέρει την Περσεφόνη από τον Κάτω Κόσμο, αλλά με τέχνασμα ο Πλούτωνας μπορούσε λίγο καιρό το χρόνο να την κρατά κοντά του.
Επιστρέφοντας στην αιολική πραγματικότητα, το ζήτημα της εγκατάστασης ανεμογεννητριών αποτελεί μία μοντέρνα αρπαγή την οποία οι πολίτες οφείλουν να αντιληφθούν πέρα από νούμερα και υπολογισμούς, ενώ καλούνται να ανταποκριθούν στην ανάγκη της προστασίας της ελληνικής φύσης και του πολιτισμού, ο οποίος όσο και αν έχει μεταβληθεί ή χαθεί υπάρχουν ακόμη πυρήνες που τον διατηρούν στην αυθεντικότητα και τη ζωντάνια του, ιδίως σε δυσπρόσιτα μέρη όπως τα βουνά.
Όλες οι προσπάθειες αποτροπής της εγκατάστασης ανεμογεννητριών ανά την Ελλάδα όπως και αν έχουν εκφραστεί (νομικά, αυτοδιοικητικά, θεσμικά, κινηματικά, επικοινωνιακά) είναι σαφώς γένους θηλυκού. Όχι μόνο γιατί πιθανώς πρωτοστάτησαν γυναίκες στην προβολή και εδραίωσή τους όπως στην περίπτωση της Ευρυτανίας, αλλά και γιατί προστατεύουν τη θηλυκή έκφραση της ζωής που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο, όπως είναι η δημιουργία και η γέννηση. Επιπροσθέτως, διασφαλίζουν τη διαιώνιση της ήπιας ανθρώπινης δραστηριότητας και της ευημερίας.
Όσο τεχνικά και πραγματιστικά και αν εκφράζεται η προσπάθεια αποτροπής εγκατάστασης ανεμογεννητριών στην ουσία της δεν είναι παρά η αγωνία της Δήμητρας για την Περσεφόνη, ο φόβος της απώλειας όχι μόνο του προσώπου ή του αντικειμένου, αλλά της απώλειας της συνέχισης της ζωής. Και η Δήμητρα ως θεά είχε τον τρόπο να κάνει θεούς και ανθρώπους να νιώσουν τον πόνο και τη δύναμή της, και να τους φέρει αντιμέτωπους με την προοπτική της παύσης της συνέχειας. Ούτε οι θεοί δεν μπορούσαν να φανταστούν μία τέτοια συνθήκη. Και χρειάστηκε θεϊκός θυμός για να την αντιληφθούν. Η τραγικότητα της κόρης εντοπίζεται όχι τη στιγμή της αγωνίας της αρπαγής, αλλά τη στιγμή που αντιλαμβάνεται ότι δεν θα τη σώσει ούτε ο πατέρας της και υψώνει κραυγή που την ακούει η μάνα. Ο Δίας και στην περίπτωσή μας η αρσενική υπόσταση του φαινομένου μπορεί να εστιαστεί στις λογικές προσδοκίες όλων για εκ προοιμίου δικαιοσύνη, για εμπιστοσύνη στους νόμιμους θεματοφύλακες της τάξης των πραγμάτων για τη συνέχιση της ζωής, οι οποίες ΄’όμως στην περίπτωση των ανεμογεννητριών διαψεύδονται οικτρά. Κράτος που κωφεύει, συμπράττει, νόμοι εγκληματικοί, επίβουλη πολιτική βούληση, ένα πάνθεον ικανό να μας κρατήσει δέσμιους του Πλούτωνα στο εξής. Πάραυτα, όσο και αν υπέφερε η Δήμητρα στην περιπλάνησή της, επικράτησε.
Επιπλέον απαντήσεις για τη θηλυκή πλευρά της φύσης της εναντίωσης της μετατροπής της χώρας σε ανοιχτό ασκό του Αιόλου δίνει η εικαστική ερμηνεία του μύθου από τον Τάσο Μαντζαβίνο. Η σύνθεση αναπτύσσεται σε ένα τρίγωνο (που παραπέμπει στην ιερότητα των συνθέσεων της Αναγέννησης της Μαντόνας με το θείο βρέφος και τον Ιωάννη). Στη μέση κυριαρχεί το δέντρο ως φυσική συνέχεια του οποίου εμφανίζεται η γυναίκα με το ένδυμα της γυμνότητας, προοίμιο της γονιμότητας που τονίζεται μέσω του στήθους. Τη σύνθεση ισορροπεί ένα ζώο, σε χρώμα που παραπέμπει στο χθόνιο βασίλειο, στο άρμα του Πλούτωνα, στο άλογο μέρος του ανθρώπου. Το βλέμμα του, σε μετωπική απεικόνιση, στην ίδια ευθεία με της Περσεφόνης που αναπαρίσταται εν αντιθέσει προφίλ, αντιδιαστέλλει τους δύο κόσμους. Τα φυτικά μοτίβα σύμβολα της διαρκούς αναγέννησης της γης πλέκονται γύρω από τη γυναίκα που την κρατά από τη μέση ένα χέρι τέρατος καθώς ξεπροβάλλει από τη γη. Εκείνη, με μία γενναία ηρεμία διασταυρώνει το βλέμμα της με το ζώο – προάγγελο δυνητικού επιβήτορα - στέκεται απέναντί του χωρίς φόβο επανερμηνεύοντας τον μύθο.
Επιμύθιο: άμυνα στον δόλο του αιολικού Πλούτωνα - για τον οποίον παρά τις θωρακίσεις - θα βρεθούν να μιλήσουν κάποια δικαστήρια (βγαίνει ακόμη ο Ήλιος) είναι η επίκληση στη ζωή και αέναη αναγέννηση, ενώ το βλέμμα της Περσεφόνης όπως μας το δίνει ο Τάσος Μαντζαβίνος δείχνει τη μετεξέλιξη του μύθου και των δυνητικών επιλογών μας.
Leoni Thanasoula
Πηγή