Κουβαλάει ο καθένας τους γονείς του. Αυτό μας κάνει να είμαστε σε τρίγωνο συνέχεια.
Όταν πάμε να κάνουμε μία σχέση -φιλική, ερωτική, επαγγελματική, κτλ- συναντούμε έναν άλλον άνθρωπο απέναντι που κουβαλάει κι αυτός το τριγωνό του. Έτσι είμαστε τουλάχιστον έξι όταν συναντιόμαστε.
Οι σχέσεις δεν είναι τόσο απλές ούτε στην δομή τους, ούτε στην λειτουργία τους. Αυτό συμβαίνει επειδή πάντοτε μέσα σε μία σχέση υπάρχουν στοιχεία από τις σχέσεις μεταξύ τουλάχιστον τριών ατόμων. Μπαμπάς μαμά παιδί. Αυτό είναι το φαντασιακό μας τρίγωνο που κάθε άνθρωπος κουβαλάει μέσα του σαν «γονίδιο». Ένα γονίδιο που θέλει να εκφραστεί και βρίσκει την ευκαιρία να το κάνει στις σχέσεις.
Ο μπαμπάς μου, η μαμά μου κι εγώ ως παιδί, συναντούμε τον μπαμπά σου, τη μαμά σου κι εσένα ως παιδί. Αναπόφευκτα λοιπόν όταν χρειάζομαι τρυφερότητα, ψάχνω σε σένα την μαμά μου. Αν η δική σου μαμά απέφευγε να εκφράσει τρυφερότητα, τότε φοβάσαι να μου τη δώσεις. Είναι η σχέση μέσα σου με τη μαμά σου που σε εμποδίζει.
Το εγώ, η έννοια του εγώ, δεν υπάρχει χωρίς σχέση. Είναι τρομακτικό αλλά δεν υπάρχουμε χωρίς τον άλλον. Αν υπάρχω ψυχικά πνευματικά αλλά και σωματικά, αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει κάποιος άλλος με τον οποίο είμαι σε σχέση. Στην αρχή της ζωής η έλλειψη του άλλου σημαίνει θάνατο. Οπότε είναι ζωτικής σημασίας να μπορεί να κάνει κανείς σχέσεις.
Συνάπτουμε λοιπόν σχέσεις, και ασυνείδητα -χωρίς να το καταλαβαίνουμε- ξαναζούμε την σχέση μας με τους γονείς μας. Ακόμα κι όταν κάποιος μεγάλωσε σε μονογονεϊκή οικογένεια, ακόμα και τότε η σχέση που ζει κανείς μέσα του δεν είναι μόνο με τον ένα γονέα αλλά και με την «έλλειψη» του άλλου.
Η έλλειψη του άλλου μας μαθαίνει να ζούμε με τη ματαίωση. Στην αρχή της ζωής όμως δεν πρέπει να λείπει η μητρική φιγούρα. Γιατί μετά το παιδί βάζει μέσα του την απουσία (μητρική φιγούρα μπορεί να είναι και ο μπαμπάς αν έχει τη δυνατότητα να παίξει αυτό το ρόλο). Το να λείπει η μαμά για πάρα πολύ όταν είμαι μωρό, είναι από τα πιο τρομακτικά ψυχικά γεγονότα. Με πρώτο στη λίστα να είναι η «μή απάντηση». Όταν δηλαδή δεν σου απαντάει η μαμά. Είναι το χειρότερο για ένα μωρό. Ο κόσμος είναι πάρα πολύ φοβιστικός, από παντού ξεπηδάνε τρομακτικές σκιές, εικόνες, φωνές. Το εγώ δεν μπορεί εκεί να είναι συμπαγές.
Άρα ότι κουβαλάει ο καθένας από τις σχέσεις του με τη μητέρα του και τον πατέρα του (και την σχέση που έχουν μεταξύ τους οι γονείς) το φέρνει στην σχέση αυτόματα. Αυτό κάνει την σχέση να διαμορφώνεται ως ένα σύστημα πολλαπλών σχέσεων που μπερδεύονται μεταξύ τους. Αν βάλουμε και τις σχέσεις με τα αδέρφια καθώς και τα διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν στην ζωή, τότε όλα γίνονται πιο πολύπλοκα.
Στην θεραπεία, ο εκπαιδευμένος θεραπευτής αυτό το γνωρίζει. Δουλειά του είναι να έχει κάνει ο ίδιος εκπαίδευση, και θεραπεία. Εκτός από τις θεωρητικές σπουδές ψυχολογίας, ψυχιατρικής, ψυχοθεραπείας κτλ. Να ξέρει το δικό του τρίγωνο καλά, πως επηρεάζει τον ίδιο και τις σχέσεις του. Η πολύχρονη αυτή διαδικασία τον φέρνει στην θέση να μπορεί αφενός να μην μπλέκει το δικό του τρίγωνο στην θεραπεία του άλλου (αν το μπλέξει δεν πάει καλά η θεραπεία) και αφετέρου να μπορεί να δει σε ποιο σημείο συγκρούονται μεταξύ τους οι σχέσεις των ασθενών με τους γονείς τους.
Αυτό συμβαίνει έτσι κι αλλιώς είτε στην ατομική θεραπεία, είτε στην θεραπεία ζεύγους, είτε στην ομαδική θεραπεία. Έτσι λοιπόν οι φίλοι όσο και αν έχουν διάθεση να βοηθήσουν, δεν μπορούν. Πολύ περισσότερο οι ίδιοι οι γονείς βέβαια δεν μπορούν να το κάνουν αυτό.
Στην καθημερινή μας ζωή ως ένα σημείο κάνουμε διορθωτικές κινήσεις με τους άλλους. Είναι μια μορφή θεραπείας αλλά δεν είναι η σωστή. Σε κάποια σημεία διδασκόμαστε κάτι αν ο άλλος έχει λύσει κάποια θέματα ή αν ειχε σχετικά ομαλή ανάπτυξη. Αλλά αυτό είναι δύσκολο γιατί έτσι κι αλλιώς πάντα υπάρχουν πράγματα που είναι ασυνείδητα.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας είναι ασυνείδητο. Δεν το γνωρίζουμε. Οπότε θα ήταν σημαντικό εάν μπορούσαμε να βοηθάμε τα παιδιά να γνωρίζουν την ψυχική τους ζωή. Να είναι σε επαφή με αυτή. Έτσι καταλαβαίνει κανείς γιατί αισθάνεται μίσος, γιατί αισθάνεται ότι θέλει να δώσει, γιατί δεν μπορεί να αντιδράσει όταν δέχεται επίθεση, γιατί του αρέσει να πονάει τους άλλους, γιατί αποτυγχάνει ενώ έχει πραγματικές δεξιότητες, γιατί δεν μπορεί να ολοκληρώσει ποτέ μια δουλειά, γιατί αναβάλλει συνέχεια όσα θέλει να κάνει, γιατί βγάζει ανταγωνισμό, γιατί γίνεται επιθετικός, γιατί διαλέγει σχέσεις που οι άλλοι αδιαφορούν, και δεκάδες αλλά πράγματα που είναι μέσα μας αλλά τα αγνοούμε.
Για να γίνει όμως αυτό με τα παιδιά, θα πρέπει να βρούμε τον τρόπο εμείς οι ενήλικες να ψάξουμε τον εαυτό μας. Πρώτα εμείς. Και μετά μπορούμε να μεγαλώσουμε σωστά τα παιδιά μας. Έχω πολλούς γονείς που μέσα σε διάστημα ενός δυο ετών άλλαξαν προς το καλύτερο την σχέση τους με τα παιδιά τους, γιατί βρήκαν τί τους εμπόδιζε στην επικοινωνία τους. Είναι πολλοί οι γονείς που αγαπάνε μέσα τους τα παιδιά τους και που δεν μπορούν να τους το δείξουν. Και πολλά ζευγάρια που μόλις είδαν δυο τρία πράγματα που δεν πήγαιναν καλά μεταξύ τους, κατάφεραν να πλησιάσουν αυτές τια δυσκολίες. Φωτίσαμε λίγο το ασυνείδητο δηλαδή. Είδαν οι άνθρωποι την ζωή που ζουν μέσα τους με τους δικούς τους γονείς κι έτσι βρήκαν τον τρόπο να λύσουν προβλήματα που τους ταλαιπωρούσαν και απειλούσαν τη σχέση.
Η τριγωνική δομή των σχέσεων είναι σημαντική γιατί δίνει ασφάλεια στο άτομο. Είναι ο μπαμπάς και η μαμά που μέσα μας μας προστατεύουν. Ωστόσο όταν κάτι είναι άλυτο εκεί, όταν κάτι είναι μπερδεμένο, όταν δεν το ξέρουμε δηλαδή, τότε είναι εύκολο να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Θυμώνει ο άλλος και δε μπορεί να καταλάβει γιατί. Παθαίνει κατάθλιψη δεν ξέρει γιατί. Έπαθε κρίση πανικού, νιώθει ότι τρελαίνεται, δεν ξέρει γιατί. Φωνάζει στο παιδί του, δεν ξέρει γιατί. Μετά έρχονται οι ενοχές, η ντροπή, η τιμωρία, βαραίνει κανείς.
Οπότε αν προσπαθούμε να τα λύσουμε όλα αυτά είναι για να ζούμε πιο εύκολα. Ουσιαστικά δηλαδή πιο συνειδητά. Οι σχέσεις μετά γίνονται ευχάριστες, όπως πρέπει να είναι. Τα παιδιά μας, μεγαλώνουν καλύτερα. Και όλοι μας μαθαίνουμε ότι μπορούμε να προσπαθήσουμε για να καταλαβαίνουμε και τον άλλον. Αυτό αν συμβεί στην οικογένεια, τότε μετά θα συμβεί και στην κοινότητα, και στην πολιτεία.
Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Δεν είναι τα συμπτώματα το πρόβλημα. Τα συμπτώματα θεραπεύονται. Εκείνο στο οποίο χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία, είναι οι σχέσεις μεταξύ μας.
Αυτή είναι η πραγματική θεραπεία στην ουσία της. Εκεί που μπορούμε να βρούμε πραγματικά νόημα σε αυτό τον δύσκολο και μάταιο κόσμο αλλά και σε έναν κόσμο μέσα στον οποίο μας δόθηκε η τρομερή ευκαιρία να υπάρξουμε, να ζήσουμε και να συσχετιστούμε.
Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
Πηγή