Ο νέος Κανονισμός Βιολογικής Γεωργίας της Ε.Ε., ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2021,
φέρνει νέες δυνατότητες για τους βιοκαλλιεργητές, τους δημιουργούς βιολογικών ποικιλιών καθώς και για εκείνους που κρατούν σπόρο:
1. Νέοι κανόνες που επιτρέπουν την απεριόριστη εμπορία σπόρων προς σπορά για εκείνους τους σπόρους που δεν ανήκουν σε καταχωρημένη ποικιλία. Πρόκειται για το αποκαλούμενο ετερογενές βιολογικό γενετικό υλικό.
2. Νέα κατηγορία βιολογικών ποικιλιών κατάλληλων για βιοκαλλιέργειες καθώς και επταετή αξιολόγηση που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή των κριτηρίων ΔΟΣ τα οποία χρησιμοποιούνται για την καταχώριση των ποικιλιών στον επίσημο κατάλογο. (σημείωση μεταφράστριας: Δ= διακριτότητα, Ο=ομοιομορφία, Σ=σταθερότητα)
3. Δυνατότητα ομαδικής βιολογικής πιστοποίησης για ομάδες μικρών παραγωγών.
Οι διατάξεις αυτές θα ισχύσουν άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Οργανικό ετερογενές υλικό
Γενικά το κοινοτικό δίκαιο, επιτρέπει μόνο την εμπορία σπόρων που ανήκουν σε καταχωρημένη ποικιλία. Τα κριτήρια ΔΟΣ (διακριτότητα, ομοιομορφία, σταθερότητα) για την καταχώριση νέων ποικιλιών σπόρων εμποδίζουν την εμπορία πολλών σπόρων καθώς τα φυτά δεν είναι αρκετά ομοιόμορφα. Υπάρχουν ήδη δυο παρεκκλίσεις από αυτόν τον κανόνα για τις διατηρητέες και τις ερασιτεχνικές ποικιλίες (χωρίς «εγγενή αξία για εμπορική παραγωγή») - αλλά και στις δυο περιπτώσεις εφαρμόζονται περιορισμοί στην εμπορία του σπόρου.
Από το 2021, οι βιολογικοί σπόροι που δεν πληρούν τον ορισμό μιας ποικιλίας επειδή δεν διαθέτουν ομοιομορφία, όπως οι παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες («αβελτίωτες»), θα μπορούν να διατεθούν στο εμπόριο χωρίς προηγούμενη καταχώρηση ποικιλίας ή πιστοποίηση και χωρίς περιορισμούς. Αντί αυτού, τρεις μήνες πριν την εμπορία, θα πρέπει να αποστέλλεται στις δημόσιες αρχές μια ειδοποίηση χωρίς χρηματική επιβάρυνση, με κάποιες πληροφορίες για το αποκαλούμενο ετερογενές υλικό. (λεπτομέρειες σχετικά με τις πληροφορίες και τα πρότυπα ποιότητας που θα ισχύουν για αυτούς τους σπόρους, π.χ. για τη βλαστικότητα, θα θεσμοθετηθούν με δευτερεύουσα νομοθεσία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.) Οι αρμόδιοι θα μπορούν να ελέγξουν αυτές τις πληροφορίες για πληρότητα, αλλά δεν θα διεξάγουν δοκιμές πεδίου ή εργαστηριακές. Η προστασία φυτικών ποικιλιών ("δικαιώματα δημιουργού ποικιλίας") δεν ισχύει για αυτό το υλικό, καθώς δεν ανταποκρίνεται στον νομικό ορισμό της ποικιλίας.
Εν συντομία: Αυτή η νέα κατηγορία θα κάνει πιο εύκολη και πιο φθηνή την εμπορία σπόρων που δεν ανταποκρίνονται στον νομικό ορισμό / ομοιομορφία μιας ποικιλίας.
Ποιος επωφελείται: Δημιουργούνται νέες δυνατότητες για τους δημιουργούς βιολογικών ποικιλιών και για τους βιοκαλλιεργητές που επιθυμούν να εμπορεύονται σπόρους καθώς και για τις οργανώσεις προστασίας σπόρων που θέλουν να εμπορεύονται τους δικούς τους σπόρους.
Βιολογικές ποικιλίες κατάλληλες για βιολογική παραγωγή
Ο Κανονισμός δημιουργεί επίσης ένα νέο είδος ποικιλίας προκειμένου να είναι κατάλληλη για βιολογική παραγωγή. Δίδεται μεγαλύτερη έμφαση στις φυσικές δυνατότητες του φυτού. Αυτές οι ποικιλίες πρέπει να έχουν υψηλότερο βαθμό φαινοτυπικής και γενετικής ποικιλότητας από τις συμβατικές ώστε να έχουν μεγαλύτερη αντοχή και προσαρμοστικότητα στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με αυτή τη νέα κατηγορία, η δημιουργία της ποικιλίας πρέπει να πραγματοποιείται υπό βιολογικές συνθήκες.
Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να πραγματοποιήσει ένα επταετές "προσωρινό πείραμα" (παρόμοιο με το τρέχον πείραμα για τους πληθυσμούς σιτηρών) κατά τη διάρκεια του οποίου θα συλλεχθούν οι εμπειρίες σχετικά με τις "βιολογικές ποικιλίες τις κατάλληλες για βιοκαλλιέργεια" από τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη (θα πρέπει να δηλώσουν συμμετοχή στο πείραμα) . Με βάση τα αποτελέσματα του πειράματος, η Επιτροπή θα αξιολογήσει κατά πόσον πρέπει να τροποποιηθούν τα κριτήρια (ΔΟΣ) για την καταχώριση νέων "βιολογικών ποικιλιών κατάλληλων για βιολογική καλλιέργεια" ώστε να επιτραπεί μεγαλύτερη ποικιλότητα. Η Επιτροπή θα παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες για το πείραμα σε εύθετο χρόνο.
Εν συντομία: Θα υπάρξει μια νέα κατηγορία σπόρων που ονομάζεται "βιολογική ποικιλία κατάλληλη για βιοκαλλιέργεια. " Είναι πιθανό ότι τα κριτήρια ΔΟΣ καταχώρησης ποικιλίας θα τροποποιηθούν για τους αυτούς τους τύπους των ποικιλιών μετά από επτά χρόνια πειραματισμού προκειμένου να συγκεντρωθεί εμπειρία από τα αποτελέσματα αυτών των ποικιλιών.
Ποιοι ωφελούνται:
Κυρίως δημιουργοί φυτικών ποικιλιών που θα ωφεληθούν από τα προσαρμοσμένα κριτήρια ΔΟΣ για τις ποικιλίες τους στο μέλλον.
Ομαδική βιολογική πιστοποίηση
Ο Κανονισμός προσφέρει τη δυνατότητα στους βιοκαλλιεργητές μικρής κλίμακας που παράγουν παρόμοια προϊόντα στην ίδια περιοχή και διαθέτουν κοινό σύστημα εμπορίας, να υποβάλουν αίτηση βιολογικής πιστοποίησης ως ομάδα. Για να είναι επιλέξιμη για πιστοποίηση μια ομάδα, οι καλλιέργειες πρέπει να εκτείνονται κατ΄ ανώτατο όριο σε 5 εκτάρια (0,5 εάν πρόκειται για θερμοκήπια , 15 εκτάρια εάν πρόκειται για μόνιμους βοσκότοπους) ή, το κόστος της πιστοποίησης να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 2% του κύκλου εργασιών της βιολογικής παραγωγής (στην τελευταία περίπτωση ισχύουν επίσης ορισμένοι περιορισμοί στον ετήσιο κύκλο εργασιών της βιολογικής παραγωγής).Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καθορίσει πριν από το 2021, περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με ομαδική πιστοποίηση..
Εν συντομία: Οι μικροκαλλιεργητές θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ομαδική βιολογική πιστοποίηση..
Ποιος επωφελείται: Βιοκαλλιεργητές μικρής κλίμακας καθώς και μέλη οργανώσεων που πολλαπλασιάζουν σπόρους υπό βιολογικές συνθήκες.
(κείμενο της Αυστριακής Οργάνωσης ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ, www.arche-noah.at)
Σημείωση:
Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις νέες διατάξεις θα βρείτε στην αγγλική γλώσσα στην ιστοσελίδα του ARCHE NOAH:https://www.arche-noah.at/english/policy/seeds-in-organic-agriculture
Μετάφραση: Βάσω Κανελλοπούλου
Φωτογραφία: Παναγιώτης Σαϊνατούδης
Πηγή