Οικογένεια: Σύνθετων ή Κομπόζιτων
Άλλα ονόματα: Νεκρολούλουδο, κίτρινη μαργαρίτα, λουλάκια, πετεινόχορτο, μοσχαρδίνι
Περιγραφή της Καλέντουλας
Η καλέντουλα είναι ένα από τα ποιο γνωστά και ποικιλοτρόπως χρησιμοποιημένα βότανα στη δυτική βοτανοθεραπεία. Το όνομα αυτού του φυτού προέρχεται από τους αρχαίους Ρωμαίους, που πρόσεξαν ότι τα λουλούδια του φυτού ήταν ανθισμένα την πρώτη μέρα στις καλένδες (ή calends) κάθε μήνα και έτσι το θεώρησαν ένα χρήσιμο ίαμα για τις ανωμαλίες της εμμηνόρροιας.
Η Καλέντουλα είναι ένα ετήσιο φυτό που καλλιεργείται συχνά στους κήπους για τα άνθη της και είναι πολύ διαδεδομένη στους κήπους και τους αγρούς.
Είναι αυτοφυές φυτό της περιοχής της Μεσογείου. Στην Ελλάδα είναι πολύ κοινό φυτό και το συναντάμε σε όλες τις περιοχές της χώρας μας.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες του φυτού, η καλλιέργειά του εξάλλου είναι ευκολότατη, χάρη στους πολλούς σπόρους του. Τα άνθη της καλέντουλας είναι κίτρινα ή ζωηρά πορτοκαλιά, απλά ή διπλά και τα φύλλα της αντίθετα, που όταν τα τρίψει κανείς ξεραμένα, δίνουν μια χαρακτηριστική μυρωδιά, αρωματική και καθόλου δυσάρεστη.
Η καλέντουλα των αγρών φτάνει τους 50 πόντους σε ύψος, παράγει μικρά κεφάλια, με ζωηρό πορτοκαλί χρώμα, φυτρώνει μέσα σε αμπέλια και λιβάδια και έχει τις ίδιες ιδιότητες με την καλλιεργούμενη.
Η εποχή της άνθισης και της συλλογής είναι από Μάιο μέχρι Οκτώβριο. Χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι τα άνθη του που όταν ξεραθούν γίνονται ελαφρά, εύθραυστα, χωρίς μυρωδιά και με γεύση ελαφρώς πικρή. Τα κεφάλια συλλέγονται όταν ανοίξουν τελείως και ξηραίνονται σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη από τους 35ο C.
Συστατικά
Περιέχει σαπωνίνες, καροτενοειδή, στερόλες, φλαβονοειδή και αιθέρια έλαια. Περιέχει επίσης ρητίνες, στερόλες, καροτένια, τριτερπένια, πτητικό έλαιο και γλίσχραμα.
Καλέντουλα: Ιστορία και παράδοση
Η καλέντουλα και οι θεραπευτικές της ιδιότητες είχαν αναγνωριστεί από την αρχαιότητα. Από το 12ο αιώνα, το φυτό καλλιεργείται στους κήπους των σπιτιών.
H καλέντουλα χρησιμοποιούνταν στον αρχαίο ελληνικό, ρωμαϊκό, αραβικό και ινδικό πολιτισμό ως θεραπευτικό βότανο, αλλά και ως συστατικό σε φαγητά και καλλυντικά, ακόμη και σε υφάσματα.
Θεωρήθηκε φυτό με μαγικές δυνάμεις, που επιτρέπει στους ανθρώπους να δουν τις νεράιδες και τις γυναίκες να επιλέξουν τον κατάλληλο σύντροφο.
Στην αρχαιότητα έφτιαχναν ένα ποτό, αναμιγνύοντας άνθη καλέντουλας μέσα σε κρασί, που το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της δυσπεψίας.
Υπάρχουν αναφορές που υποστηρίζουν ότι κατά την αρχαιότητα, οι Έλληνες και οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν τα πέταλα του άνθους της σε κάποια από τα εδέσματα τους. Επιπλέον, οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης συνήθιζαν να προσθέτουν άνθη καλέντουλας στις σούπες για να τις αρωματίσουν.
Κατά το Μεσαίωνα, το φυτό δεν έλειπε από τους κήπους και τις αυλές των μοναστηριών αλλά και των σπιτιών, οι δε γυναίκες, την ίδια εποχή, έβαφαν τα μαλλιά τους με αυτό το φυτό.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-χρησιμοποιήθηκε σαν αντισπασμωδικό, από τον 12ο αιώνα, ιδιαίτερα για το στομάχι, την δυσμηνόρροια, σαν τονωτικό του ήπατος, αλλά και ως εφιδρωτικό, αντιεμετικό, αντισκορβουτικό κ.λ.π
-Τα άνθη της καλέντουλας έχουν θεωρηθεί ευεργετικά για τη μείωση των φλεγμονών και τη γρήγορη αποθεραπεία πληγών, λόγω των αντισηπτικών τους δυνατοτήτων.
-η καλέντουλα που σήμερα χρησιμοποιείται λιγότερο από ότι στο παρελθόν, εφαρμόζεται σαν αλοιφή πάνω στις πληγές και τις εξελκώσεις που αργούν να κλείσουν, ασκώντας μια επίδραση όμοια με εκείνη της αμαμηλίδας.
-σαν εμμηναγωγό χρησιμοποιείται μαζί με αρτεμησία, σε υποκαπνισμούς του κολεού της μήτρας.
-σε εξωτερική χρήση ο λαός τη χρησιμοποιεί κατά των χρόνιων παθήσεων των ματιών, κάνοντας κατάπλασμα με βρασμένα άνθη ή πλένοντας τα μάτια με το βρασμένο υγρό.
-το αφέψημα είναι ωφέλιμο κατά του εκζέματος, ενάντια στο ερυσίπελας και τις κρεατοελιές.
-άνθη του φυτού μουσκεμένα σε λάδι, δίνουν μια πολύ καλή αλοιφή για τις πληγές και τις άσχημα θεραπευμένες πληγές.
-το τσάι από τα άνθη και τα φύλλα είναι τονωτικό, κατά των κιρσών, ενώ συντελεί στη διατήρηση της υγείας των αιμοφόρων αγγείων.
-η αλοιφή της καλέντουλας είναι εξαιρετική για την ακμή και για τις παλιές και νέες ουλές, κατευναστική των φλογώσεων και ευεργετική στο άγριο δέρμα.
-συνιστάται για την αντιμετώπιση των δοθιήνων καθώς και για τα έλκη, τους μώλωπες και τα εγκαύματα.
-ωφέλιμο για την επιπεφυκίτιδα, τα κοψίματα και τα τραύματα, το έκζεμα, τις αιμορροΐδες, τον έρπη και την ψωρίαση.
άλλες χρήσεις
άλλες χρήσεις
-τα άνθη του φυτού σε ποδόλουτρο, ξεκουράζουν τα πονεμένα και κουρασμένα πόδια.
-Aποτελεί εξαιρετική βάση για κρέμες, φυτικές αλοιφές, λοσιόν και πολλά άλλα φυσικά καλλυντικά.
-το λάδι της καλέντουλας μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βρεφικό λάδι.
-το λάδι της επίσης, είναι ιδανικό, για όλους τους τύπους μασάζ στην αρωματοθεραπεία.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα: Ρίξτε 1 – 2 κ.γ άνθη σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε τα για 10 -15 λεπτά πριν τα σερβίρετε. Πίνετε 3 φορές την ημέρα.
Βάμμα: 1-4ml βάμματος σε ένα ποτήρι νερό, 3 φορές την ημέρα. Το βάμμα της καλέντουλας χρησιμοποιείται σε επιθέματα για πληγές, σε γαργάρες για φαρυγγίτιδα (1-2 κουταλιές σε μισό ποτήρι νερό) ή για κολπικές πλύσεις (2 κουταλιές σε μισό λίτρο αποστειρωμένο νερό).
Μαλακτική και επουλωτική κρέμα με καλέντουλα
Υλικά
100 ml αμυγδαλέλαιο
10 σταγόνες βάμμα Καλέντουλας
5 σταγόνες από εκχύλισμα Καλέντουλας
2 με 3 κουταλάκια του γλυκού βαλσαμόλαδο
Παρασκευή
Προσθέτουμε στο αμυγδαλέλαιο όλα τα υλικά, ζεσταίνουμε το μείγμα και προσθέτουμε νιφάδες από μελισσοκέρι για τη στερεοποίησή του. Το βάζουμε σε καθαρά βαζάκια και το αφήνουμε να σταθεροποιηθεί.
Για καψίματα, εγκαύματα και πληγές
Φτιάξτε μόνοι σας το θεραπευτικό λάδι καλέντουλας
Γεμίστε με άνθη ένα γυάλινο δοχείο και ρίξτε λάδι μέχρι να σκεπαστούν. Αφήστε το στον ήλιο, ανακινώντας το ελαφρώς κάθε 3-4 ημέρες. Μετά από 2 εβδομάδες, σουρώστε το και φυλάξτε το σε σκουρόχρωμο γυάλινο δοχείο.
Κομπρέσα
Τοποθετούμε μία ποσότητα του βοτάνου μέσα σε μία κατσαρόλα, καλύπτουμε με νερό και σιγοβράζουμε για 10-15 λεπτά. Στραγγίζουμε το βότανο και βουτάμε ένα καθαρό πανί (πετσέτα, γάζα κτλ.) μέσα στο αφέψημα. Τοποθετούμε το πανί πάνω στην επιδερμίδα (όσο είναι ζεστό).
Πως να φτιάξετε Λάδι Καλέντουλας
Το λάδι καλέντουλας καταπραΰνει τους ήπιους δερματικούς ερεθισμούς από τις απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας, το ξύρισμα, την αποτρίχωση, την ηλιοθεραπεία, τα τσιμπήματα, καθώς επίσης βοηθά στα μωρουδικά εξανθήματα προκαλούνται από τη χρήση της πάνας. Είναι αποτελεσματαικό σε εκδορές, κοψίματα, πληγές κιρσούς. Αποτελεί ιδανική βάση για κρέμες, αλοιφές, λοσιόν για τη φροντίδα του δέρματος και των μαλλιών ή λάδι μασάζ με προσθήκη αιθέριων ελαίων Το λάδι αυτό είναι κατάλληλο για όλους τους τύπους δέρματος, καθώς και για ξηρές ή ευαίσθητες επιδερμίδες.
Υλικά
50 ml ξερά ή 100 ml φρέσκα πέταλα καλέντουλα
150 ml ελαιόλαδο, ή λάδι jojoba
3 κάψουλες βιταμίνη Ε
150 ml ελαιόλαδο, ή λάδι jojoba
3 κάψουλες βιταμίνη Ε
Παρασκευή ελαίου
Καθαρίστε τα άνθη και στεγνώστε τα καλυμένα με ένα τούλι στον ήλιο. Έπειτα, τοποθετήστε τα άνθη σε αποστειρωμένο βάζο και καλύψτε τα με το λάδι. Αφήστε το βαζάκι σε ζεστό και φωτεινό μέρος για 40 – 60 ημέρες, ανακινώντας ανά τακτά διαστήματα.
Στο τέλος σουρώστε το λάδι. Βάλτε τα άνθη σε ένα τούλι και κάντε ένα πουγκί, μετά στραγγίστε το καλά πιέζοντας το με καθαρά χέρια.
Τοποθετείστε το λάδι καλέντουλας σε ένα σκούρο μπουκάλι και προσθέστε τις κάψουλες με τη βιταμίνη Ε τις οποίες θα έχετε μουσκέψει προηγουμένως σε λίγο χλιαρό νερό για 1-2 λεπτά για να τις αδειάσετε εύκολα.
Τοποθετείστε το λάδι καλέντουλας σε ένα σκούρο μπουκάλι και προσθέστε τις κάψουλες με τη βιταμίνη Ε τις οποίες θα έχετε μουσκέψει προηγουμένως σε λίγο χλιαρό νερό για 1-2 λεπτά για να τις αδειάσετε εύκολα.
Διατηρείται σε δροσερό, σκιερό μέρος για 6 μήνες και για 1 χρόνο στο ψυγείο.
Προφυλάξεις – Παρενέργειες
Να αποφεύγεται η εσωτερική λήψη από εγγύους αλλά και η τοπική εφαρμογή, ενώ συνιστάται η αποφυγή της και στη διάρκεια του θηλασμού, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ασφάλειά της.
Μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε άτομα που έχουν ευαισθησία στα φυτά της οικογένειας Asteraceae Compositae.
Η λήψη καλέντουλας μαζί με ηρεμιστικά μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την υπνηλία.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.