Ο μόλυβδος χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα και είναι ένα μέταλλο που βρίσκεται φυσιολογικά στον φλοιό της Γης.
Με την πάροδο όμως των ετών, παρουσιάστηκε μεγάλη αύξηση στην ποσότητα που χρησιμοποιείται, καθώς και στην ποικιλία των ειδών στα οποία ενσωματώνεται.
Οι λόγοι για αυτό είναι καθαρά τεχνικοί. Τα κράματά του δεν αντιδρούν εύκολα με το οξυγόνο, άρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία κατά της οξείδωσης, σχηματίζει εύκολα κράματα με άλλα μέταλλα, οι ηλεκτροχημικές του ιδιότητες είναι εξαιρετικές για χρήση τους σε συσσωρευτές, μπορεί κανείς να το διαχειριστεί και να το μορφοποιήσει εύκολα, λόγω του χαμηλού σημείου τήξεώς του, ενώ στην βενζίνη, η παρουσία του δικαιολογείται, λόγω των αντικροτικών του ιδιοτήτων.
Πηγές μολύβδου
Κύρια πηγή μολύβδου συνιστούν οι μπογιές που χρησιμοποιούνταν τις προηγούμενες δεκαετίας. Αν και σήμερα οι μπογιές δεν έχουν συστατικά μολύβδου, τα παλιά σπίτια και κτήρια που έχουν βαφεί με τέτοιου είδους μπογιές αποτελούν άμεση πηγή. Ο μόλυβδος μπορεί επίσης να παρουσιαστεί σε υψηλές συγκεντρώσεις στα τρόφιμα, τον αέρα και το νερό. Μετά την εισαγωγή της αμόλυβδης βενζίνης στις ευρωπαϊκές αγορές, παρατηρήθηκε μείωση των επιπέδων μολύβδου στον αέρα και το περιβάλλον. Επίσης, τα τελευταία χρόνια παρατηρηθήκαν υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου σε κεραμικά σκεύη, κάτι που οδήγησε αρκετές φορές σε ανακλήσεις σκευών με τέτοια σύνθεση.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα από την παρουσία του μολύβδου κυμαίνονται από πονοκέφαλο, εμετό, σπασμούς, μυϊκή αδυναμία, πόνο στην κοιλιά, απώλεια μαλλιών, ακόμη και αναιμία. Ακόμη και μικρές συγκεντρώσεις μολύβδου μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην ανάπτυξη των παιδιών, όπως μαθησιακές δυσκολίες, ελλειμματική προσοχή, μαθησιακές δυσκολίες. Γενικότερα, τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στην έκθεση τους απέναντι στον μόλυβδο. Τα βασικά σημεία όπου εντοπίζονται υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου στο ανθρώπινο σώμα είναι ο σκελετός, όπου και εντοπίζεται η μεγαλύτερη ποσότητα, το δέρμα και οι μύες, το αίμα και οι μαλακοί ιστοί.
Παρουσία μολύβδου στο νερό και τα τρόφιμα
Η ρύπανση του περιβάλλοντος με βενζίνη αποτέλεσε για πολλά χρόνια την κύρια πηγή μόλυνσης των τροφίμων και του νερού. Ο μόλυβδος από τα καυσαέρια εισέρχεται στα δέντρα, στα φυτά, στα χόρτα, στα δημητριακά που βρίσκονται όχι μόνο σε βιομηχανικές περιοχές, αλλά και κοντά σε μεγάλες λεωφόρους, στα αεροδρόμια κ.λπ.
Από τα στοιχεία φαίνεται, ότι ο μόλυβδος εισάγεται στον οργανισμό κυρίως από το πεπτικό και το αναπνευστικό σύστημα. Μάλιστα, μόνο ένα ποσοστό 5-15% του ανόργανου μολύβδου που εισάγεται με την τροφή, απορροφάται από τον οργανισμό, διότι αποτελεί υδατοδιαλυτή ουσία. Από έρευνες του ΑΠΘ, διαπιστώθηκε και παρουσία μολύβδου στο κρέας.
Συγκεκριμένα, οι συγκεντρώσεις στο βοδινό και στο αιγοπρόβειο κρέας ήταν υψηλότερες από αυτές στα πουλερικά και στα χοιρινά. Η εξήγηση που έχει προταθεί, είναι ότι τα ζώα που διατρέφονται σε ελεύθερους χώρους είναι πιο επιρρεπή στην έκθεση σε μόλυβδο. Επίσης, τα ζώα που ζουν περισσότερο, έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις, λόγω της συσσωρευτικής ιδιότητας του μετάλλου.
Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να ελαχιστοποιήσουμε την έκθεσή μας σε μόλυβδο;
Από ό,τι φαίνεται από τα στοιχεία, η περιβαλλοντολογική μόλυνση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παρουσία του μολύβδου στην καθημερινότητά μας, και παρόλο που έχουν καθοριστεί μέγιστα επιτρεπόμενα ποσοστά μολύβδου, ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και καθημερινός.
Ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν τα τμήματα του σπιτιού με ξεφτισμένη μπογιά, ιδιαίτερα σε παλιές οικίες, η προσεκτική αγορά παιχνιδιών στα παιδιά και το τακτικό τους καθάρισμα, το τακτικό καθάρισμα των δαπέδων (για αποφυγή συσσώρευσης σκόνης), η προσοχή σε παλιές περσίδες (βινυλίου) παραθύρων, η αποφυγή της αποθήκευσης τροφίμων σε κεραμικά σκεύη, ιδιαίτερα όταν δεν γνωρίζουμε την προέλευση και την κατασκευή τους.
Επίσης, ιδιαίτερα για τα παιδιά, πολλές φορές προτείνεται η διατροφή να είναι πλούσια σε σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνη C, με το σκεπτικό της μείωσης απορρόφησης του μολύβδου από τον παιδικό οργανισμό. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται ψυχραιμία. Με απλές λογικές κινήσεις μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε την έκθεση και την δική μας και των παιδιών μας.
Μιχάλης Ρισσάκης
Πηγή