Η κολύμβηση αποτελεί µία από τις καλύτερες και αποτελεσµατικότερες μορφές άσκησης για το ανθρώπινο σώµα. Είναι ένα άθλημα ζωής που ωφελεί το σώμα και τον εαυτό μας, γενικότερα.
Αλλά τι είναι αυτό που κάνει ωφέλιμο το κολύμπι; H κολύμβηση είναι μια δραστηριότητα, που μπορεί να γίνεται σε όλη την διάρκεια της ζωής μας και τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία, αξίζουν τον κόπο ώστε να μπούμε στο νερό.
Δουλεύουν όλοι οι μύες του σώματος. Το κολύμπι –χειμώνα καλοκαίρι– κρατά το σώµα σε φόρµα, βελτιώνει το µυϊκό σύστηµα, τη στάση του σώµατος, την αντοχή, την ευλυγισία αλλά και την καρδιοαγγειακή λειτουργία. Η θερµοκρασία του σώµατος παραµένει σε φυσιολογικά επίπεδα, καθώς η κολύµβηση βελτιώνει την κατανοµή του οξυγόνου στο σώµα χωρίς να το ταλαιπωρεί. Βέβαια σε αντίθεση με ό,τι παλαιότερα λεγόταν, δεν βοηθά την οστική πυκνότητα (οι ασκήσεις με βάρη ωφελούν περισσότερο την οστεοπόρωση), αλλά βοηθά σε όλες τις άλλες παθήσεις.
Το καλύτερο δε χαρακτηριστικό της συγκεκριµένης µορφής άσκησης είναι ότι δεν καταπονεί τις αρθρώσεις ούτε και τα πόδια. Άτοµα που υποφέρουν από πόνους στις αρθρώσεις και ως εκ τούτου αδυνατούν να τρέξουν λόγω πόνων µπορούν πολύ εύκολα να κολυµπήσουν άφοβα, ανώδυνα και ιδιαίτερα αποτελεσµατικά, καθώς δεν επιβαρύνονται καθόλου οι αρθρώσεις σε κανένα σηµείο του σώµατος.
Αρκετοί γυµναστές µάλιστα υποστηρίζουν ότι η κολύµβηση µπορεί να χρησιµεύει ως ζέσταµα πριν από κάποιο άθληµα αλλά και χαλάρωση µετά από κάποιο άθληµα. Μετά από κάποια άσκηση στο έδαφος, λίγα µέτρα κολύµβησης µπορούν να εξασφαλίσουν την επαναφορά των χτύπων της καρδιάς σε φυσιολογικά επίπεδα, την ρύθµιση του κυκλοφορικού αλλά και την επούλωση τυχόν µικροτραυµατισµών που δεν έχουν διαπιστωθεί καθώς το σώµα παραµένει ακόµη ζεστό.
Σηµαντική βελτίωση παρατηρείται επίσης και ύστερα από µακροχρόνια κολύµβηση στην κατάσταση των πνευµόνων, καθώς κατά την διάρκειά της ο κολυµβητής χρειάζεται περισσότερο οξυγόνο, το οποίο παράγει ο οργανισµός του. Παράλληλα, ρυθµίζει την θερµοκρασία του σώµατος τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειµώνα µε αποτέλεσµα να αποφεύγει ο κολυµβητής να βρίσκεται σε τεχνητό κλιµατιζόµενο περιβάλλον. Άτοµα µάλιστα που επιθυµούν να βελτιώσουν τις αντοχές τους και τη διάρκεια της άσκησης που ακολουθούν προχωρούν σε συστηµατική κολύµβηση. Αθλητές µάλιστα που επιθυµούν να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση ακολουθούν προγράµµατα κολύµβησης (χειµώνα – καλοκαίρι).
Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάµε ότι η κολύµβηση καίει θερµίδες σε ιδιαίτερα αποτελεσµατικό βαθµό. Κρίνεται ιδιαίτερα αποτελεσµατική για ανθρώπους που βρίσκονται σε πρόγραµµα αδυνατίσµατος. Παράλληλα χαλαρώνει ιδιαίτερα το µυαλό βελτιώνοντας τη διαδικασία της σκέψης.
Η χειµερινή κολύµβηση αποτελεί ιδανική άσκηση για τα ηλικιωµένα άτοµα.
Η εναλλαγή ζεστού και κρύου κάνει πολύ καλό στον οργανισμό, εφόσον βέβαια έχουμε την συγκατάθεση γιατρού. Είναι δεδομένο ότι η χειμερινή κολύμβηση ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η χειμερινή κολύμβηση είναι η υγιεινότερη μορφή άθλησης, ιδανική για το κλίμα της χώρας μας.
Τα υπέρ και τα κατά της χειμερινής κολύμβησης:
Θα μπορούσε κάποιος, έχοντας σύμμαχο την επιστήμη, να επιχειρηματολογήσει για τα οφέλη της χειμερινής κολύμβησης. Ο χρόνος παραμονής ενός υγιούς ανθρώπου στο παγωμένο νερό κανονικά κυμαίνεται στη μισή ώρα. Όταν το σώμα κρυώνει, χρησιμοποιεί ενδορφίνες για να αντιμετωπίσει τον πόνο στο δέρμα, οι δύο βασικές χρήσεις των οποίων είναι η μείωση του πόνου και η βελτίωση της ψυχικής διάθεσης.
Έτσι όταν ένας χειμερινός κολυμβητής έρχεται σε επαφή με το παγωμένο νερό, στο σώμα του απελευθερώνονται ενδορφίνες, που είναι η μορφίνη του ανθρώπινου οργανισμού.
Πρόκειται για πρωτεΐνες που παράγονται στην υπόφυση και τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, απελευθερώνονται μέσω του νωτιαίου μυελού και διοχετεύονται στην κυκλοφορία του αίματος.
Αποτελούν ισχυρότατο παυσίπονο -εκατό φορές πιο ισχυρό από τη μορφίνη. Οι ενδορφίνες έχουν και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Έτσι, η χειμερινή κολύμβηση βελτιώνει τη διάθεση και μπορεί να καταστείλει την κατάθλιψη. Ταυτόχρονα απελευθερώνονται οι νευροδιαβιβαστές ντοπαμίνη και σεροτονίνη που ευθύνονται για τη διατήρηση της ευτυχίας και τη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Κολυμπώντας σε κρύα νερά, η θερμοκρασία του αέρα είναι ψυχρότερη από την θερμοκρασία του σώματος κι έτσι ο οργανισμός πρέπει να «κάνει υπερωρίες» για να έρθει σε ισορροπία με το περιβάλλον. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται πολλή ενέργεια και πολλά καύσιμα. Έτσι, αν βρεθεί σε μια κρύα περιοχή, το σώμα θα αναγκαστεί να κάψει πολύ περισσότερες θερμίδες και ενέργεια για να αντεπεξέλθει, με αποτέλεσμα να χάνουμε γρηγορότερα βάρος. Επίσης, οι ανατριχίλες που νιώθουμε σε μια παγωμένη πισίνα ή στην κρύα θάλασσα επηρεάζουν τον μεταβολισμό μας, κάνοντάς τον πιο γρήγορο. Όσο πιο γρήγορος είναι ο μεταβολισμός, τόσο πιο γρήγορα μεταβολίζεται η τροφή και καίγονται οι θερμίδες, με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται αποθήκες λίπους στο σώμα.
Ο ανθρώπινος οργανισμός λειτουργεί στους 37 βαθμούς, αυτό είναι το φυσιολογικό. Το δέρμα της μασχάλης δείχνει 36,6, λόγω της απώλειας θερμότητας στην επιφάνεια του σώματος. Στο νερό η θερμότητα χάνεται δύο φορές γρηγορότερα. Το νερό της θάλασσας όμως, λόγω της πλήρους επαφής με το δέρμα, παίρνει τη ζεστασιά του σώματος ευκολότερα. Ίσως για αυτό ένας κολυμβητής με περισσότερα κιλά μπορεί να μείνει περισσότερες ώρες στο κρύο νερό. Το λίπος γύρω από το σώμα του λειτουργεί ως μόνωση στο κρύο. Τα λιποκύτταρα λοιπόν κάτω από το δέρμα είναι το καλύτερο μονωτικό. Όπως είπαμε η συνήθεια που έχουν οι χειμερινοί κολυμβητές να κολυμπούν όλο τον χρόνο είναι που τους χαρίζει την επίκτητη αντοχή να βρίσκονται για πολλές ώρες στη θάλασσα με θερμοκρασία γύρω στους 15 βαθμούς. Στην ίδια θάλασσα ένας ανεκπαίδευτος κολυμβητής υφίσταται το σοκ του ψύχους και χάνεται σε διάστημα 1-2 ωρών, όσο νέος και αν είναι. Πρέπει να σημειωθεί ότι άτομα που υποφέρουν από ρευματικές παθήσεις, ινομυαλγία, και άλλες μυοσκλετικές νόσους αναφέρουν ότι η χειμερινή κολύμβηση ανακουφίζει από το συνεχές αίσθημα του πόνου.
Ακόμα και ασθενείς με άσθμα, ομολογούν ότι βλέπουν βελτίωση, μετά από συστηματική κολύμβηση τους χειμερινούς μήνες.
Η χαμηλή θερμοκρασία του νερού συνεισφέρει στη σύσφιξη του δέρματος, ενώ σε συνδυασμό με την καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου επαφή με τον ήλιο συντελεί στη δημιουργία σώματος γεμάτο σφρίγος και ενέργεια.
Η χειμερινή κολύμβηση βελτιώνει ακόμα και τη λίμπιντο των δύο φύλων αλλά και τη γονιμότητα. Αυτό επιτυγχάνεται από την αύξηση της έκκρισης τεστοστερόνης, αλλά και οιστρογόνων στους άνδρες και στις γυναίκες αντίστοιχα.
Τέλος, οι χαλαρωτικές ιδιότητες του υγρού στοιχείου, καθώς και οι κοινωνικές επαφές που συνεπάγεται η χειμερινή κολύμβηση, βοηθούν στην καταπολέμηση του καθημερινού στρες και άγχους.
Τα κατά τώρα της χειμερινής κολύμβησης:
Το νερό της θάλασσας το χειμώνα κυμαίνεται γύρω στους 15 βαθμούς. Επομένως, η θερμοκρασία της θάλασσας το χειμώνα καθιστά δύσκολη την προσαρμογή σ’ ένα μέσο (αγύμναστο) ανθρώπινο σώμα. Η ξαφνική εμβύθιση στο κρύο νερό έχει καρδιαγγειακές επιδράσεις (άμεση σύσπαση των αγγείων της επιφάνειας του σώματος, αύξηση καρδιακού ρυθμού και μεγάλη αύξηση αρτηριακής πίεσης), που μπορεί να οδηγήσουν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο ή και θάνατο από πνιγμό λόγω εισρόφησης νερού. Ένας ανεκπαίδευτος κολυμβητής υφίσταται το σοκ του ψύχους και χάνεται σε διάστημα 1-2 ωρών, όσο νέος και αν είναι. Ο χρόνος παραμονής ενός υγιούς ανθρώπου κανονικά κυμαίνεται στη μισή ώρα. Δεν είναι καλό να μένει κάποιος παραπάνω, διότι το κρύο δημιουργεί στρες στον οργανισμό. Το ίδιο και η άσκηση. Ο συνδυασμός τους που φτάνει στην υπερβολή, στρεσάρει επικίνδυνα τον οργανισμό μας. Δεν πρέπει να μένουμε στο νερό μέχρι να λαχανιάσουμε. Επίσης, δεν πρέπει να μένει κανείς στάσιμος στο κρύο, ότι είναι πολύ σημαντικό να σκουπιστεί βγαίνοντας και να προφυλαχτεί από το κρύο, και ότι φυσικά ποτέ μα ποτέ δεν κολυμπάμε αφού έχουμε φάει, ειδικά τώρα τον χειμώνα.
Αν το νερό είναι υπερβολικά κρύο το κολύμπι απαγορεύεται καθώς υπάρχουν κίνδυνοι για υποθερμία. Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία εμφανίζουν συμπτώματα όπως αδύναμο σφυγμό, δυσκολία στην αναπνοή, ζαλάδες ή μεγάλη αδυναμία και δυσκολία στη σκέψη και την ομιλία. Κολυμπήστε ελεύθερα στο κρύα νερά, παίρνοντας όμως πάντα τις κατάλληλες προφυλάξεις και χωρίς υπερβολές.
Η κατανάλωση αλκοόλ και καφεϊνης πριν την κολύμβηση δεν συστήνονται ακόμα και πριν από δυο μερες από την ημέρα της συμμετοχής, διότι αυτά τα δύο συστατικά επιφέρουν αφυδάτωση του οργανισμού.
Η καλή ενυδάτωση και η διατήρηση των ηλεκτρολυτών σε υψηλά επίπεδα πριν τη χειμερινή κολύμβηση επιβάλλονται.
Η εναλλαγή ζεστού και κρύου κάνει πολύ καλό στον οργανισμό, εφόσον βέβαια έχουμε την συγκατάθεση γιατρού. Είναι δεδομένο ότι η χειμερινή κολύμβηση ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Πριν από κάθε χειμερινή βουτιά μας είναι η ιατρική εξέταση, καθώς και περιοδική ιατρική παρακολούθηση στη συνέχεια, ειδικά για άτομα προχωρημένης ηλικίας και ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις, πνευμονοπάθειες, αγγειοπάθειες, ορισμένες μυοσκελετικές παθήσεις, κάποιες μορφές νευροπάθειας και αλλεργίες. Κάποιος πρέπει να χτίσει αντοχή στο κρύο σταδιακά, πριν πάρει την απόφαση να κολυμπήσει στα κρύα νερά του Γενάρη. Παίρνοντας εναλλάξ χλυαρά-κρύα ντους, είναι ένα πρώτο βήμα.
Ξεκινήστε αργά, και µάλιστα ακόµη πιο αργά σε περίπτωση που πάει καιρός από την τελευταία φορά που κολυµπήσατε συστηµατικά. Συνοδός σας πρέπει να είναι πάντα η λογική και η σύνεση, καθώς δεν θα πρέπει να εξαντλήσετε τον οργανισµό σας. Την πρώτη στιγµή που θα αισθανθείτε ότι οι αντοχές σας έχουν αρχίσει να σας προδίδουν, απλώς σταµατήστε, βγείτε από το νερό και φροντίστε να βρεθείτε σε ένα ζεστό περιβάλλον.
Η κολύμβηση το χειμώνα δεν αποτελεί απειλή για κάποιον με κανονική πίεση ή με ελεγχόμενη υπέρταση. Αντίθετα, διατρέχουν κίνδυνο όσοι πάσχουν από στεφανιαία νόσο, καθώς η έντονη αύξηση των καρδιακών χτύπων θα καταπονήσει την ίδια την καρδιά τους. Επίσης, όσοι έχουν προβλήματα με τις αρτηρίες τους θα πρέπει να διαλέξουν κάποιο άλλο σπορ για το χειμώνα. Η επαφή με το κρύο νερό μπορεί να συντελέσει στην ελλιπή αιμάτωση του εγκεφάλου αν υπάρχει κάποιο αρτηριακό πρόβλημα.
Κάθε άνθρωπος που είναι καλά στην υγεία του, θα διατηρήσει την καλή του υγεία ακόμη περισσότερο και για πολύ περισσότερα χρόνια, αν επιδοθεί στην (αβλαβή για κάθε υγιή άνθρωπο) χειμερινή κολύμβηση (σε ήπιες ή μεσογειακές θάλασσες, όπως η δική μας)
Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D.
Πηγή