Γράφει ο Θεόδωρος Παπαγαθονίκου
Η μεγαλύτερη τραγωδία της ζωής είναι ότι ο άνθρωπος διασχίζει το ξέφωτο της ύπαρξης φτάνοντας πολλές φορές στο τέλος του χωρίς να προλάβει να γνωρίσει τον εαυτό του. Πορεύεται στη ζωή σαν ‘αυτόματο’ κατευθυνόμενος από συναισθήματα και ενορμήσεις που δε μπορεί να προσδιορίσει.
Ο Αϊνστάιν αναρωτιόταν: τι γνωρίζει το ψάρι για το νερό μέσα στο οποίο ζει; Αντιστρέφοντας λοιπόν το ερώτημα μπορούμε εύλογα να διερωτηθούμε: τι γνωρίζει ο άνθρωπος για τον εσωτερικό του κόσμο;
Ο Πλάτωνας απεικόνισε την άγνοια του ανθρώπου για την ψυχική του πραγματικότητα μέσα από τον μύθο του σπηλαίου. Ο σημερινός άνθρωπος, όντας πλήρως αποξενωμένος από τον εαυτό του, δε διαφέρει από τον δεσμότη του Πλάτωνα: ζει αλυσοδεμένος κάτω από τον μανδύα της ψυχικής τους πραγματικότητας βιώνοντας μόνο τις σκιές των συναισθημάτων του.
Ο καλύτερος τρόπος, κατά την άποψη μου, να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του είναι η ψυχοθεραπεία. Φυσικά υπάρχουν πολλά είδη ψυχοθεραπείας, το καθένα από τα οποία βασίζεται σε διαφορετική φιλοσοφία και ανήκει σε διαφορετική σχολή σκέψης. Σκοπός μου δεν είναι να συγκρίνω τα διάφορα είδη ψυχοθεραπείας και να πω ποιο είναι πιο ωφέλιμο ή ποιο έχει τα καλύτερα αποτελέσμα, παρά να παραθέσω τις κοινές βάσεις πάνω στις οποίες πρέπει να στηρίζεται μία επιτυχημένη ψυχοθεραπεία ανεξαρτήτως θεωρητικής προσέγγισης.
Είναι όμως δύσκολο να ορίσει κανείς τι είναι η ψυχοθεραπεία με αντικειμενικά κριτήρια.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένα βίωμα το οποίο χρωματίζεται από την υποκειμενική εμπειρία του καθενός. Όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι και τη βιώνω, η ψυχοθεραπεία είναι η τέχνη της κατανόησης του εαυτού.
Όπως η φιλοσοφία είναι η ‘μελέτη του θανάτου’, η ψυχοθεραπεία είναι η ‘μελέτη του εαυτού’. Η μελέτη αυτή όμως δε περιορίζεται στη διανοητική σφαίρα αλλά επεκτείνεται στο σύνολο της προσωπικότητας και εμπειρίας ενός ατόμου.
Μια σωστή ψυχοθεραπεία πρέπει να οδηγεί τον θεραπευόμενο σε μία όσο το δυνατόν βαθύτερη κατανόηση του τι γίνεται μέσα του.
Η ψυχοθεραπεία συνεπώς οδηγεί στην αυτογνωσία.
Ο Σωκράτης πίστευε ότι η κακία είναι συνέπεια της άγνοιας ενός ανθρώπου για τον εαυτό του.
Ο Φρόυντ θεωρούσε ότι το σύμπτωμα είναι μια κρυμμένη αλήθεια, το οποίο υποχωρεί και εξαφανίζεται όταν ο ‘ασθενής’ γίνει γνώστης αυτής της αλήθειας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία αποζητούν να ξεπεράσουν, να ξεφορτωθούν και έτσι να εξαφανίσουν τα επώδυνα συναισθήματα.
Επιζητούν να αποβάλουν το ‘νοσηρό’ κομμάτι του εαυτού τους, το κομμάτι που τους ταλαιπωρεί. Αναζητούν το ‘πως’ χωρίς να θέλουν να μάθουν το ‘γιατί’.
Η ψυχοθεραπεία όμως απαντά στο ‘γιατί’ της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο θεραπευόμενος πρέπει να είναι διατεθειμένος να παλέψει με τις αντιστάσεις και τους φόβους του, περνώντας μέσα από αυτό το επώδυνο ταξίδι που οδηγεί στο ‘γιατί’.
Πράγματι, η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού .
Ένα ταξίδι όπου ο θεραπευόμενος θα πρέπει να είναι οπλισμένος με απαράμιλλο θάρρος και κουράγιο να περάσει μέσα από τις συμπληγάδες της ύπαρξης του.
Ένα ταξίδι όπου ο ταξιδιώτης πρέπει να φανεί γενναίος και να αγνοήσει τα κελεύσματα των σειρήνων που ουρλιάζουν μέσα του να εγκαταλείψει και να γυρίσει στη στεριά και στην ασφάλεια του.
Ένα ταξίδι όπου ο ταξιδιώτης δεν είναι μόνος: έχει μαζί του έναν έμπιστο και πιστό συνοδοιπόρο που είναι συνάμα και ξεναγός.
Κάποιον ο οποίος έχει διαβεί ξανά αυτό το μονοπάτι. Κάποιον ο οποίος έχει ξεφύγει από την πλάνη του σπηλαίου και έχει δει το φως.
Κάποιον που γνωρίζει τις κακοτοπιές του ταξιδιού.
Αυτόν που διευκολύνει το ταξίδι της ανακάλυψης του εαυτού: τον θεραπευτή.
Αυτόν που δε προσφέρει μαγικές λύσεις.
Αυτόν που δεν εξαφανίζει μαγικά τον πόνο, αλλά στηρίζει τον ταξιδιώτη.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι δύσκολο, όπου ο ταξιδώτης καλείται να περάσει μέσα από δύσβατα μονοπάτια, μονοπάτια πρωτόγνωρα που δεν έχει ξαναβαδίσει. Μονοπάτια γεμάτα κακοτοπιές, πόνο και θλίψη. Αλλά αν έχει κουράγιο να βαδίσει αυτά τα μονοπάτια, αν μπορέσει να υπομείνει τις κακοτοπιές και τις φουρτούνες, θα οδηγηθεί στο ξέφωτο της γνώσης, όπου ο ταξιδιώτης θα καταφέρει να βγει από τη λήθη και θα καταφέρει αυτό που είναι ίσως ο μοναδικός λόγος να παλεύει κανείς: να γίνει ο άνθρωπος ο ηνίοχος της ύπαρξης του.
Πηγή