Ύπνος : Αυτός ο άγνωστος φίλος μας Το κάνουμε όλοι αλλά δεν γνωρίζουμε τι είναι. Κάθε βράδυ κλείνουμε τα μάτια και αφηνόμαστε στον Μορφέα να μας ταξιδέψει. Η’ μήπως τον ταξιδεύουμε εμείς ? Μένουμε παθητικοί κατά τη διάρκεια του ύπνου μας ή όχι ? Πόσα γνωρίζουμε και πόσα υποθέτουμε ? Αν και η προσπάθεια να συνοψίσουμε τις γνώσεις και τις απορίες μας μάλλον θα μας μπλέξει περισσότερο παρά θα μας βοηθήσει, την τολμούμε πάραυτα :
Έχουμε χωρίσει τη διαδικασία του ύπνου σε πέντε στάδια.
1 : Είναι η μαγική στιγμή που όλοι προσπαθούμε να “συλλάβουμε” πάντα ανεπιτυχώς ! Η στιγμή που “μας παίρνει ο ύπνος”.Αν συνδέσουμε τον εγκέφαλό μας σε κάποιο μόνιτορ θα διαπιστώσουμε ότι τα εγκεφαλικά μας κύτταρα διαστέλλονται και όλες οι λειτουργίες μας κατεβάζουν ταχύτητα.
Η σωματική μας θερμοκρασία πέφτει, οι μυς χαλαρώνουν και φυσικά η καρδιά μας χορεύει σε πολύ χαλαρούς ρυθμούς. Αυτό το πρώτο στάδιο του ύπνου είναι ίσως το κλειδί για να κατανοήσουμε όλα τα περίεργα και παράξενα που πετυχαίνει εν αγνοία μας ο οργανισμός.Αφού έχουν χαλαρώσει όλοι οι μυς (πλην της καρδιάς) το σώμα μας πρέπει να εξαλείψει τον τελευταίο βιολογικό εχθρό του ύπνου. Τον πόνο. Είναι η στιγμή που οι άνθρωποι που πάσχουν από τενοντίτιδες, θλάσεις, κατάγματα κλπ απεχθάνονται περισσότερο.
Σε αυτό το σημείο, πόνοι που κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν γίνονται αντιληπτοί, κάνουν την παρουσία τους τόσο έντονη και ενοχλητική που η καρδιά αρνείται να χαλαρώσει.Στην πραγματικότητα οι πόνοι αυτοί μας συνόδεψαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ακριβώς στην ίδια ένταση.Για να καταλάβουμε γιατί τώρα έγιναν όχι μόνον αντιληπτοί αλλά και άκρως ενοχλητικοί, αρκεί να σκεφτούμε τον εγκέφαλο σαν ένα αυτί.
Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε έναν πολυσύχναστο δρόμο.Ακούτε ένα συνονθύλευμα θορύβων εκ των οποίων μπορείτε να ξεχωρίσετε μερικούς αλλά όχι όλους.Αν οι θόρυβοι πάψουν σταδιακά, ξεκινώντας από τον πιο δυνατό, σύντομα θα αντιληφθείτε και το θρόισμα των φύλλων που πριν, όσο υπήρχαν δυνατότεροι θόρυβοι,δεν συνειδητοποιούσατε. Ακριβώς έτσι λειτουργεί και η αντίληψη αυτών των πόνων. Ο εγκέφαλος λοιπόν καλείται να επιβληθεί ,να δαμάσει τον πόνο,ώστε να επιτευχθεί η χαλάρωση της καρδιάς και να ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο ύπνου (ορθόδοξο ή NON REM όπως λέγεται).
Όσο ο οργανισμός επιτυγχάνει τα ανωτέρω ,εμείς πραγματοποιούμε τις τελευταίες συνειδητές μας σκέψεις της ημέρας.Είναι ακριβώς αυτό που λέμε “η τελευταία σκέψη πριν τον ύπνο”. Το πόσο θα διαρκέσει λοιπόν αυτό το πρώτο στάδιο ύπνου εξαρτάται από το πόσο διατεθειμένοι είμαστε να πάψουμε να σκεφτόμαστε πράγματα που μας αγχώνουν ή μας ενθουσιάζουν.Η αλήθεια είναι πως σκέψεις που μας απογοητεύουν ή μας στενοχωρούν βοηθούν περισσότερο!
2 : Για το δεύτερο στάδιο του ύπνου γνωρίζουμε ακόμη λιγότερα.Αν και δεν το καταλαβαίνουμε διαρκεί περισσότερο από το πρώτο.Πρόκειται ουσιαστικά για τον συντονισμό των εγκεφαλικών κυμάτων.Θα με ρωτήσετε με τι συντονίζονται και αναπάντητο θα μείνει το καθ’ όλα εύστοχο ερώτημα.Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρατηρήσουμε τις ενδείξεις των μηχανημάτων οι οποίες καταγράφουν πτώση της συχνότητας των εγκεφαλικών κυμάτων με άναρχες εκπομπές υψηλότερης συχνότητας.
3 : Μπαίνοντας στο τρίτο στάδιο ύπνου, η άγνοιά μας μεγαλώνει.Εδώ αρχίζουμε να βυθιζόμαστε σε αυτό που αποκαλούμε “βαθύ ύπνο”.Ουσιαστικά το μόνο που ξεχωρίζει το 3 από το 2 στάδιο είναι η εμφάνιση εγκεφαλικών κυμάτων που κινούνται πολύ αργά αλλά είναι σαφώς μεγαλύτερα από πριν.
4 : Εδώ τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται φαινομενικά απλά.Το μόνον που καταγράφουν οι ενδείξεις στο μόνιτορ είναι τα αργοκίνητα και μακροσκελή εγκεφαλικά κύματα που έκαναν δειλά την εμφάνισή τους στο προηγούμενο στάδιο.
5 : Εδώ αρχίζουν τα όργανα. Και η μελωδία είναι τόσο παράξενη που ονομάσαμε αυτό το στάδιο “παράδοξο ύπνο”.Είναι το μοναδικό στάδιο κατά το οποίο η επιστήμη δέχεται την εμφάνιση ενός εκ των μεγαλυτέρων μυστηρίων. Των ονείρων.Όπως δείχνουν τα πράγματα όταν ξυπνάμε από αυτό το στάδιο θυμόμαστε τα όνειρά μας ενώ όταν ξυπνούμε από άλλο δεν τα θυμόμαστε. Στο πέμπτο στάδιο του ύπνου συμβαίνει το φαινόμενο REM (Rapid Eye Μovement). To REM έχει μέση διάρκεια εκατό λεπτών και ο μέσος ενήλιξ δύναται να το επαναλάβει περίπου πέντε φορές στη διάρκεια ενός πλήρους οκτάωρου ύπνου. Τι συμβαίνει λοιπόν κατά τη διάρκεια του REM ? Οι οφθαλμικοί βολβοί κινούνται μανιωδώς, οι μυς είναι εντελώς χαλαρωμένοι και οι εγκεφαλικοί νευρώνες παραμένουν τόσο ενεργοί που μοιάζει να είμαστε ξύπνιοι
Το REM παρουσιάζει δύο χαρακτηριστικές καταστάσεις :
Α) Τονικές ,όπου ενώ το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα δείχνει παντελώς αποσυγχρονισμένο, συντελείται πλήρης μυϊκή χαλάρωση.
Β) Φασικές, όπου τα μάτια μας κινούνται απότομα σε πολύ γρήγορη ταχύτητα και παράλληλα καταγράφονται μυϊκοί σπασμοί.
Τα πέντε στάδια εναλλάσσονται κατά την διάρκεια του συνολικού μας ύπνου χωρίς συγκεκριμένη περιοδικότητα ή διάρκεια.Γνωρίζουμε πως αν για κάποιο λόγο ο οργανισμός στερηθεί το απαραίτητο REM σήμερα,αύριο θα εισέλθει σε αυτό το στάδιο πολύ συντομότερα απ’ όσο συνήθως.
Ο οκτάωρος συνεχόμενος ύπνος είναι απαραίτητος και εξυπηρετεί στην ολοκλήρωση του υπνικού κύκλου.Το χρονικό διάστημα που παρεμβάλλεται μεταξύ 2 REM μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου.Αν δηλαδή ο πρώτος από τον δεύτερο απέχουν 2 ώρες, ο δεύτερος από τον τρίτο θα απέχει 1,5 ώρες, ο τρίτος από τον τέταρτο 1 ώρα κλπ. Όσο κυλά η νύχτα μικρές περίοδοι εγρήγορσης (αντιληπτές ή όχι) κάνουν την εμφάνισή τους.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε, έστω και αν δεν το κατανοούμε είναι ότι έχουμε απόλυτη ανάγκη του πέμπτου σταδίου για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας κατά τη διάρκεια της ημέρας.Μάλιστα χρειαζόμαστε τουλάχιστον 2 REM στο 24ωρο. Αν λοιπόν χρειάζεστε 2 REM δηλαδή 200 λεπτά της ώρας (= 3,3 ώρες) ,δεδομένου ότι το πέμπτο στάδιο του ύπνου καταλαμβάνει μόλις το 25% του συνολικού ύπνου, μάλλον δεν κοιμάστε όσο πρέπει ! Ενώ το REM σε εσάς καταλαμβάνει μόλις το 25% του συνολικού σας ύπνου, στα νεογέννητα καταλαμβάνει έως και 80%.
Το ρητό “ενώ κοιμάσαι η τύχη σου δουλεύει”, είναι αληθές και εξακριβωμένο. Η θεραπευτική ιδιότητα του ύπνου είναι η μόνη υπαρκτή πανάκεια. Δεν κοστίζει και όμως τη στερούμε συνειδητά από τον εαυτό μας.Οι ενήλικες που κοιμούνται καθημερινά 8 ώρες έχουν πολύ καλύτερες επιδώσεις οργανικά από όσους περιορίζουν τον ύπνο τους και δείχνουν μακροβιέστεροι!
Η μαγική διεργασία του ύπνου μας προσφέρει ένα ενδιαφέρον θέμα ερεύνης σε πολλά επίπεδα αλλά παράλληλα είναι το κλειδί για την σωστή λειτουργία του οργανισμού σε επίπεδα που δεν φαντάζεστε. Η ρύθμιση της πίεσης του αίματος, των οφθαλμών, το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το πεπτικό μας σύστημα, η απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, η διάλυση λίπους , τα αντανακλαστικά μας, η δυνατότητα συνδυαστικής σκέψης, η μνήμη και ένα σωρό πράγματα που δεν περνούν από το μυαλό σας, εξαρτώνται άμεσα από την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου σας. Αν κοιμάστε λιγότερο ή αρκετά περισσότερο από 8 ώρες, αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή να ξυπνήσετε ,ανακαλύψτε το Multiple Sleep Latency Test (MSLT). Ασχοληθείτε σοβαρά και υπεύθυνα με τον ύπνο σας ώστε να είστε βέβαιοι όταν ξυπνάτε, είστε “ξύπνιοι” !
Από το ellanios.com
Πηγή