Του Γ. Γκέκα
Νιτρικά άλατα και υγεία
Εκτός όμως από την τεράστια οικολογική καταστροφή στις λίμνες και τα ποτάμια, τα νιτρικά περνούν στο πόσιμο νερό, αλλά και στα φρούτα και λαχανικά, με μεγάλους κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου.
Όταν εισχωρούν στον ανθρώπινο οργανισμό, τα νιτρικά μετατρέπονται σε νιτρώδη και στη συνέχεια κάτω από ειδικές συνθήκες σε νιτροζαμίνες.
Οι χημικές αυτές ενώσεις έχουν αναγνωριστεί ως ηπατοτοξικές και έχουν χαρακτηριστεί σαν μια καρκινογενής ομάδα ενώσεων σε πολλά ζωικά είδη.
* Να σημειωθεί ότι το σχηματισμό των νιτροζαμινών μπορεί να τον παρεμποδίσουν διάφορες αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η βιταμίνη C. Ένας ακόμη λόγος για την πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσω της τροφής...
Πηγές νιτρικών στην ανθρώπινη διατροφή:
* Νερό
* Λαχανικά και φρούτα
* Φάρμακα όπως sulfonamides, dapsone, bismuth subnitrite, lidocaine
* Κρέατα , Αλλαντικά, Τυροκομικά και Πίτσες με NaNO2 ως συντηρητικό (κυρίως από κρέατα)
* Χυμοί και παρασκευάσματα από λαχανικά και φρούτα
* Τοπικά αναισθητικά (Benzocaine, Lidocaine, Hurricaine) κ.α.
Τα νιτρικά άλατα περιέχονται κυρίως στα φυλλώδη λαχανικά στα φρούτα και στο πόσιμο νερό και οφείλεται κυρίως στην εντατικοποίηση των καλλιεργειών και την αύξηση των φυτοφαρμάκων.
Τα νιτρικά και νιτρώδη άλατα,επίσης προστίθενται στα τρόφιμα (κυρίως σε ιχθυοπαρασκευάσματα και κρεατοπαρασκευάσματα) για να εμποδίσουν την ανάπτυξη του βακτηριδίου, Clostridium botulinum.
Ένας ακόμη λόγος για τη χρησιμοποίηση τους είναι ότι προσδίδουν στα αλλαντικά που δέχονται θερμική επεξεργασία τη χαρακτηριστική γεύση, υφή και ροζέ χρώμα.
Βλάβες στον άνθρωπο από τα νιτρικά
Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών στο νερό και στα τρόφιμα σχετίζονται με τα εξής προβλήματα υγείας στον άνθρωπο:
* Αυξημένη συχνότητα λεμφώματος και καρκίνου
* Αποβολή εμβρύου
* Αύξηση της συχνότητας μεταλλάξεων στα λεμφοκύτταρα
* Μεθαιμοσφαιριναιμία: blue baby syndrome (κυάνωση της επιδερμίδας και των νυχιών των βρεφών)
Η μεθαιμοσφαιριναιμία αφορά βρέφη κάτω των 6 μηνών διότι το πεπτικό τους σύστημα δεν είναι αρκετά αναπτυγμένο με αποτέλεσμα να μην παράγει αρκετό γαστρικό οξύ για να ελέγξει τον πληθυσμό των βακτηρίων.
Τα βακτήρια ανάγουν το ΝΟ3 σε ΝΟ2, το οποίο δεσμεύει την αιμοσφαιρίνη προκαλώντας έτσι την εμφάνιση της κυάνωσης γύρω από το στόμα, στα χέρια και στα πόδια.
Αν η κατάσταση δεν διορθωθεί το βρέφος μπορεί στη συνέχεια να παρουσιάζει δυσκολίες στην αναπνοή. Άλλα συμπτώματα είναι ο εμετός και η διάρροια.
Το επίπεδο των νιτρικών αλάτων που επιτρέπεται να περιέχει το πόσιμο νερό στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο. Σύμφωνα με τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης το επίπεδο αυτό δεν είναι ασφαλές και πιθανόν να προκαλεί στις γυναίκες αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Τα νιτρικά άλατα όταν εισέλθουν στο στομάχι υφίστανται χημικές μεταβολές με αποτέλεσμα περίπου το 20% της συνολικής ποσότητας να μετατρέπεται σε νιτρώδη άλατα τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να μεταβληθούν σε μια κατηγορία από τις ισχυρότερες καρκινογόνες ουσίες που είναι γνωστές.
Νιτρικά και περιβάλλον
Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα είναι χημικές ενώσεις του αζώτου με το οξυγόνο (NΟ3- ή NΟ2-) που συνδυάζονται με διάφορες άλλες οργανικές και ανόργανες ενώσεις.
Με τη μορφή των νιτρικών αλάτων (ΝΟ3-) συναντάται το διαθέσιμο άζωτο στο έδαφος. Η αφομοίωση του αζώτου από τα φυτά γίνεται σε δύο στάδια. Παρουσία ενζύμων τα νιτρικά ιόντα (ΝΟ3-) μετατρέπονται σε νιτρώδη (ΝΟ2-) και εν συνεχεία σε αμμωνία (ΝΗ3). Η αμμωνία αποτελεί το δομικό συστατικό των αμινοξέων.
Η δράση των ενζύμων εξαρτάται από την παρουσία φωτός.
Η ηλιακή ενέργεια παίζει σημαντικό ρόλο στην αφομοίωση των νιτρικών.
Αν μεταφερθούν φυτά από το φως στο σκοτάδι, μειώνεται η δραστηριότητα των ενζύμων αυτών με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση νιτρικών αλάτων στα κύτταρα των φύλλων.
Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο υπάρχουν πλεονάζουσες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων στα φυτά είναι η αλόγιστη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων. Το NO3- δεν συγκρατείται από τα κολλοειδή της αργίλου του εδάφους.
Όσα νιτρικά άλατα δεν αφομοιώνονται από τα φυτά, ξεπλένονται με τα ποτίσματα ή τη βροχή με αποτέλεσμα να μολύνουν τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και στη συνέχεια τα ποτάμια και τις λίμνες, όπου προκαλείται ευτροφισμός.
Η μεγάλη συγκέντρωση νιτρικών αλλά και φωσφορικών ιόντων ευνοεί την ανάπτυξη βακτηρίων και αλγών (algae) σε τέτοιο βαθμό, που σχηματίζουν επικάλυμμα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια.
Χωρίς φως οι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί στον πυθμένα θανατώνονται, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια, που συνεχίζουν να αναπτύσσονται.
Καθώς ο αριθμός των βακτηρίων αυξάνεται, η κατανάλωση του διαλυμένου στο νερό οξυγόνου αυξάνεται δραματικά, ενώ η παραγωγή ελαττώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει οξυγόνο για τους μη φωτοσυνθετικούς οργανισμούς, όπως, π.χ. τα ψάρια.
Τα ψάρια είναι οι πρώτοι οργανισμοί που πεθαίνουν ενώ ακολουθούν και τα βακτήρια δημιουργώντας ένα νεκρό οικοσύστημα.
Αποτέλεσμα του ευτροφισμού είναι η πτώση της ποιότητας του νερού, η μεταβολή της χλωρίδας και της πανίδας των νερών, η μείωση της αισθητικής αξίας του περιβάλλοντος καθώς και οι περιορισμένες δυνατότητες για αναψυχή.
(Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/Ευτροφισμός)
Όρια !!!
Το επίπεδο των νιτρικών αλάτων που επιτρέπεται να περιέχει το πόσιμο νερό στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο. Σύμφωνα με τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης το επίπεδο αυτό δεν είναι ασφαλές και πιθανόν να προκαλεί στις γυναίκες αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Στην Ευρώπη το όριο αυτό είναι πέντε φορές μεγαλύτερο!
Η μέτρηση των νιτρικών είναι απλή .....Υπάρχουν όργανα που κυκλοφορούν και στην Ελληνική αγορά.......Προσοχή το όργανο που φαίνεται στο παρακάτω βίντεο μόνο νιτρικά άλατα μετρά !
http://ygeia-sos.blogspot.gr/2017/07/blog-post_57.html
Γ. Γκέκας