1. Η ζωή είναι σύντομη αλλά η ιατρική μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα, η πείρα απατηλή, η σωστή κρίση δύσκολη. Ο γιατρός πρέπει λοιπόν όχι μόνο να προσφέρει στον άρρωστο ό,τι αρμόζει, αλλά να έχει και τη δική του βοήθεια, τη βοήθεια των προσώπων που τον περιβάλλουν και τις κατάλληλες για την περίσταση συνθήκες.
2. Στις διαταραχές του πεπτικού συστήματος και τους εμετούς που εκδηλώνονται από μόνοι τους, αν ο άρρωστος αποβάλλει ό,τι πρέπει να αποβληθεί, οι κενώσεις και οι εμετοί είναι ωφέλιμοι και εύκολα ανεκτοί» διαφορετικά συμβαίνει το αντίθετο. Το ίδιο ισχύει και για τις τεχνητές κενώσεις των αγγείων και των οργάνων [αφαίμαξη, πρόκληση εμετού, δραστικά καθαρτικά]. Αν γίνονται με τον σωστό τρόπο, είναι ωφέλιμες και εύκολα ανεκτές» διαφορετικά συμβαίνει το αντίθετο. Για να κρίνουμε λοιπόν αν οι κενώσεις αυτές είναι ωφέλιμες ή βλαβερές, πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας τον τόπο, την εποχή, την ηλικία και τα είδη των ασθενειών.
3. Η υπερβολική ευεξία των αθλητών είναι επικίνδυνη, αν μάλιστα φτάνει στα έσχατα όρια» η παραμονή στο ίδιο σημείο είναι αδύνατη» έτσι, αφού κανείς δεν παραμένει στάσιμος και ούτε υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, το μόνο που απομένει είναι η επιδείνοιση’ για τους λόγους αυτούς,
4. Η λιτή και αυστηρή δίαιτα είναι πάντα επικίνδυνη και στις μακροχρόνιες αρρώστιες και τις βαριές, όπου δεν γίνεται δεχτή. Εξάλλου, η δίαιτα που οδηγεί στα έσχατα όρια αδυνατίσματος είναι βλαβερή, γιατί η αποκατάσταση της ζημιάς, όταν έχει φτάσει στο έσχατο σημείο, είναι πολύ δύσκολη.
5. Όταν ακολουθείται αυστηρή δίαιτα, οι ασθενείς κάνουν λάθη και γι’ αυτό υποφέρουν περισσότερο» κάθε λάθος, όποια κι αν είναι, γίνεται ακόμα σοβαρότερο, απ’ ό,τι αν γινόταν σε μια λιγότερο αυστηρή δίαιτα. Για τον λόγο αυτό, και στους υγιείς ανθρώπους ακόμα, οι πολύ λιτές και αυστηρές δίαιτες που ρυθμίζονται από κανόνες έχουν αμφίβολο αποτέλεσμα, γιατί κάθε παρεκτροπή από αυτές γίνεται πιο δύσκολα ανεκτή από τον άρρωστο. Έτσι λοιπόν οι λιτές και αυστηρές δίαιτες είναι πιο βλαβερές από τις λιγότερο αυστηρές.
6. Στις βαριές αρρώστιες, η απόλυτη ακρίβεια και λεπτολογία στη θεραπευτική αγωγή είναι η καλύτερη μέθοδος.
7. Όταν η αρρώστια είναι πολύ βαριά, εκδηλώνονται αμέσως τα νοσηρά συμπτώματα στην κορύφωση τους και είναι ανάγκη να εφαρμοσθεί αμέσως η πιο αυστηρή δίαιτα» αν δεν συμβαίνει αυτό, επιτρέπεται μια λιγότερο αυστηρή» η αυστηρότητα χαλαρώνει, όσο η ασθένεια γίνεται πιο ήπια.
8. Όταν η αρρώστια βρίσκεται στο κρισιμότερο σημείο της, τότε πρέπει να εφαρμόζεται πολύ αυστηρή δίαιτα.
9. Πρέπει να εξετάσουμε τον άρρωστο και να εξακριβώσουμε αν είναι σε θέση να ανεχθεί τη δίαιτα μέχρι το κρισιμότερο σημείο της ασθένειας και ποιο από τα δυο ενδεχόμενα θα συμβεί: θα εξαντληθεί πρώτα ο ασθενής και δεν θα μπορέσει να την ανεχθεί ή θα υποχωρήσει πρώτα η αρρώστια και θ’ ατονήσει.
10. Όταν λοιπόν η αρρώστια φτάνει από την αρχή στο κρισιμότερο σημείο της, συνιστούμε αμέσοις λιτό τρόπο διατροφής- αν τούτο έρθει αργότερα, πρέπει την περίοδο της κρίσης ή λίγο πριν απ’ αυτή να αφαιρέσουμε μέρος από την τροφή’ την προηγούμενη περίοδο όμως πρέπει η διατροφή να είναι αφθονότερη, για να μπορέσει ο ασθενής να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την αρρώστια.
11. Στη διάρκεια των παροξυσμών της ασθένειας, πρέπει να ελαττώνουμε την τροφή, επειδή η αύξηση της παρεχόμενης τροφής βλάπτει γενικά, στη διάρκεια των παροξυσμών όλων των ασθενειών που κατά διαστήματα υποτροπιάζουν, πρέπει να περιορίζουμε την τροφή.
12. Οι παροξυσμοί και οι υφέσεις εξαρτώνται από το είδος των ασθενειών, τις εποχές τους έτους, από τις σχέσεις των διαφόρων περιόδων μεταξύ τους, είτε αυτές εμφανίζονται κάθε μέρα είτε μέρα παρά μέρα είτε σε μεγαλύτερη χρονική απόσταση, καθώς κι από τα συμπτώματα έτσι, αν στους πλευριτικούς η αποβολή των πτυέλων αρχίσει αμέσως, συντομεύει η διάρκεια της ασθένειας» αν αρχίσει αργότερα, η αρρώστια παρατείνεται- επίσης, τα ούρα, τα κόπρανα και οι εφιδρώσεις είναι, ανάλογα με τον τρόπο που παρουσιάζονται, ενδεικτικά στοιχεία για το αν μια ασθένεια θα περάσει δύσκολα ή εύκολα, αν θα διαρκέσει λίγο ή πολύ.
13. Οι ηλικιωμένοι, ανέχονται πιο εύκολα τη νηστεία, δυσκολότερα οι ώριμοι άντρες, και ελάχιστα οι νέοι τα παιδιά την ανέχονται με μεγάλη δυσκολία, ιδιαίτερα τα ζωηρότερα.
14. Οι οργανισμοί που αναπτύσσονται έχουν από τη φύση τους περισσότερη θερμότητα και γι’ αυτό χρειάζονται περισσότερη τροφή» διαφορετικά το σώμα τους μαραίνεται» οι ηλικιωμένοι χρειάζονται μικρή ποσότητα καύσιμης ύλης, επειδή έχουν μικρότερη θερμότητα: μεγαλύτερη ποσότητα θα την έσβηνε . Για τον ίδιο λόγο οι πυρετοί δεν είναι τόσο υψηλοί στους ηλικιωμένους, γιατί το σώμα τους είναι ψυχρό.
15. Τον χειμώνα και την άνοιξη η κοιλιά είναι από τη φύση της πολύ ζεστή και ο ύπνος διαρκεί πάρα πολύ» πρέπει λοιπόν και η τροφή να είναι πιο άφθονη, γιατί, αν λάβουμε υπόψη πως η έμφυτη θερμότητα είναι πολύ μεγάλη, έχει ανάγκη από περισσότερη τροφή. Απόδειξη οι νέοι και οι αθλητές.
16. Η υγρή δίαιτα ωφελεί όλους όσους εκδηλώνουν πυρετό, ιδιαίτερα τα παιδιά, και όσους είναι συνηθισμένοι σε παρόμοιες δίαιτες.
17. Πρέπει ακόμα να προσέχουμε πότε πρέπει να δίνουμε τροφή μια φορά την ημέρα και πότε δύο, πότε περισσότερη και πότε λιγότερη, ή και σε μικρές δόσεις- όλα αυτά πρέπει να ρυθμίζονται σύμφωνα με τις συνήθειες του αρρώστου, την εποχή, τον τόπο και την ηλικία.
18. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, η τροφή γίνεται πολύ δύσκολα ανεκτή» πολύ εύκολα γίνεται τον χειμώνα και κατά δεύτερο λόγο την άνοιξη.
19. Στη διάρκεια των παροξυσμών που παρουσιάζονται σε ορισμένες περιόδους δεν πρέπει να δίνουμε τίποτα ούτενα συνιστούμε τίποτα, αλλά ν’ αφαιρούμε μέρος από την τροφή που δίναμε πριν από τις κρίσεις.
20. Οι ασθένειες που βαδίζουν ομαλά προς την κρίση ή έχουν κριθεί οριστικά, δεν πρέπει να εμποδίζονται στην πορεία τους από νεωτεριστικές μεθόδους ούτε με καθαρτικά ούτε με άλλα ερεθιστικά μέσα, αλλά ν’ αφήνονται στη φυσιολογική τους εξέλιξη.
21. Τα υγρά που πρέπει να καθαρίσετε, πρέπει να τα οδηγήσετε εκεί όπου κυρίως ρέπουν από τους κατάλληλους δρόμους.
22. Να καθαρίζετε και να θέτετε σε κίνηση τα ώριμα υγρά, όχι τα ανώριμα, ούτε στην αρχή της αρρώστιας, εκτός αν υπάρχει ερεθισμός, που ως επί το πολύ δεν υπάρχει.
23. Τα αποβαλλόμενα υγρά δεν πρέπει να κρίνονται από την ποσότητα, αλλά από τον φυσιολογικό ή αφύσικο τρόπο που αποβάλλονται, καθώς κι από την ευκολία με την οποία γίνονται ανεκτά» κι όταν προκύπτει ανάγκη να προωθήσουμε την αποβολή μέχρι λιποθυμίας, δεν πρέπει να διστάζουμε, εφόσον ο άρρωστος μπορεί ν’ ανεχθεί αυτή τη δοκιμασία.
24. Στις βαριές παθήσεις χορηγούμε καθαρτικά ελάχιστα και στην αρχή, κι αυτό μόνο μετά από προσεκτική εξέταση.
25. Αν η κένωση γίνεται όπως πρέπει, τότε είναι ωφέλιμη και ο άρρωστος τη δέχεται με ανακούφιση» διαφορετικά, βρίσκεται σε δυσάρεστη κατάσταση.
Πηγή: Ιατρική του Ιπποκράτη ~ Αφορισμοί (συμβουλές ιατρικής) τμήμα 1 & 2